Yerli ölçümle uçak motorları daha verimli

TEKNOLOJİ SERVİSİ

Türkiyeli mühendisler, uçak motorlarının kalite kontrolü için optik ölçüm yazılımı geliştirdi. TUSAŞ Motor Sanayii A.Ş.’de (TEI) görevli kalite mühendislerinin geliştirdiği yerli yazılım, yeni nesil yolcu uçaklarında motorun ağırlığını azaltıp yakıt verimliliği sağlayan blisklerin ölçümünde kullanılıyor. Blisklere yapılan optik kalite kontrol ölçümleri daha önce uygulanan mekanik yöntemle gerçekleştirilen ölçümlere kıyasla zamandan tasarruf sağlıyor.

DÜNYADA EN İYİ TEDARİKÇİ

TEI kendi motorlarını geliştirme konusunda son yıllarda ciddi bir atılım yaptı. Son 7 yılda irili ufaklı 10 kadar farklı milli motoru geliştirip, tasarlayıp üreten TEI, çalışmalarını da başarıyla gerçekleştirdi.

TEI Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Mahmut Faruk Akşit, Covid-19 salgını öncesindeki iki yılda art arda dünya genelindeki orijinal motor üreticileri tarafından ‘dünyadaki en iyi tedarikçi’ seçildiklerini ifade ederek, sözlerine şöyle devam etti: “Kalite süreçlerinde kendi yenilikçi ve öncü teknolojilerimizi geliştiriyoruz. Blisk kompresör teknolojiyle üretilmiş bir kompresör kademesi görüyorsunuz. Bu, yeni nesil yolcu uçaklarında kullanılan bir teknoloji. Eskiden türbin, kompresör kanatçıkları tek tek üretilip diziliyordu. Kompresör kanatçıklarını, yeni teknolojiyle yekpare bir metalden tek tek işleyerek ince, bu kadar hassasiyetle ve yüzey kalitesiyle işleyebilen dünyada bir elin parmaklarını geçmeyecek firmalardan biriyiz. Bunların kalite denetimlerini de kendimizin geliştirdiği ölçüm yazılımıyla gerçekleştiriyoruz.

Bu yazılım, otomatik olarak bliskin çok hassas boyut kısıtları olan yerleri otomatik olarak tarayıp, raporlayarak kalite standartlarına uygun üretilip üretilmediğini denetliyor.”

KNOW-HOW BİZİM

Mahmut Akşit, optik ölçüm yöntemlerinin dünyada geliştiğini belirterek, şunları söyledi: “Yerli yazılımla, optik yöntemleri kalite ölçüm süreçlerine uyarladık. Söz konusu süreci havacılık motorlarında onaylattık. Artık optik yöntemlerle, mekanik yöntemlerle yapabildiğimiz kalite ölçümünün üzerine bile çıktığımızı ispatladık. Bu yöntem kendi know-how’ımız.”

BÜTÜN YÜZEYİ ÖLÇEBİLİYORUZ

Mahmut Akşit, mekanik ve dokunarak ölçme yöntemlerinde çok hassas ölçüm alındığını belirterek, ancak dokunulamayan yerlerden ölçüm alınamadığına dikkat çekti. Akşit, bu alanda da bir ilki gerçekleştirdiklerini söyleyerek, şu bilgiyi verdi: “Süreyi optimize etmek için yüzeyin her tarafına dokunmanız çok uzun süre alacağı için teknik şartnamede verilen sadece hassas ve kritik yerleri muhakkak ölçüyorsunuz. Geliştirdiğimiz optik ölçüm yöntemiyle tüm yüzeyin bütün ölçümü bir anda elinizde oluyor. Dünyada bunu yapan ilk şirketiz.”

ORİJİNAL MOTOR ÜRETİCİLERİ LİGİNDEYİZ

Bazı motorların seri üretim çalışmalarının devam ettiğini dile getiren Akşit, şunları kaydetti: “TEI olarak kendi ürettiğimiz motorlarla tedarikçi liginden orijinal motor üreticiler grubuna çıktık. İlk Gökbey helikopterimizin motor uçuşunu yaptığı anda bu geçişi tamamlamış olacağız. Boeing 737 ve Airbus A320 sınıfı ile Çinli Comac C919 gibi uçakların motorlarında, yani dünyada en çok satan ve bu piyasada bu uçaklar segmentinde yüzde 70’in üzerinde paya sahip olan LEAP motorunda dünya genelindeki en büyük motor parça tedarikçisiyiz. Şu an itibarıyla Covid-19 salgını sürecine rağmen 6 milyar dolar civarında siparişe ulaştık.”

Kaynak: İTO