AB’nin ilk konut komiseri Dan Jørgensen, The Guardian ve diğer Avrupa gazetelerine verdiği röportajda, Brüksel’in artık konut meselesini ciddiye alması gerektiğini söyledi. Aksi halde, konut krizi karşısında gerçek çözümler üretemeyen AB karşıtı popülist hareketlerin güçleneceği uyarısında bulundu.
Jørgensen, Aralık 2024’te kamuoyuna açıklanması beklenen uygun fiyatlı konut planının, daha önce 2026 olarak belirlenen takvimden erkene çekildiğini ve bunun nedeni olarak “sosyal krizin aciliyeti”ni gösterdi.
Brüksel, şimdiye dek konut politikalarından büyük ölçüde uzak durmuştu. Ancak Jørgensen, artık bunun AB’nin yetki alanında olduğunu savunuyor. Özellikle kısa süreli kiralamaların Avrupa çapında ciddi sorunlara yol açtığını belirten komiser, bu alanda kıta genelinde ortak kurallar getirilmesi gerektiğini ifade etti.
Airbnb gibi platformlar üzerinden yapılan kiralamalar son yıllarda büyük şehirlerde artış gösterdi. Bu durum kira fiyatlarının yükselmesine, yerel halkın tarihi merkezlerden dışlanmasına ve konut bölgelerinin turistik alanlara dönüşmesine neden oldu.
Eurostat verilerine göre 2010-2023 yılları arasında AB genelinde konut fiyatları %48, kiralar ise %22 arttı. Aynı dönemde enflasyon %36 yükseldi. Özellikle Estonya (%211), Litvanya (%169) ve İrlanda’da (%98) kira artışları ortalamanın çok üzerinde gerçekleşti.
2023 itibarıyla AB nüfusunun yaklaşık %9’u, barınma masraflarına gelirinin %40’ından fazlasını harcıyor. Bu oran Yunanistan’da %29, Danimarka’da %15 ve Almanya’da %13.
Jørgensen, planın bir diğer odak noktasının “konutun finansallaşması” olacağını açıkladı. “Konut spekülasyon amacıyla kullanıldığında, toplumun geri kalanı dikkate alınmazsa, bu ciddi sorunlara yol açabilir” diyen komiser, bazı üye ülkelerde geliştiricilere belirli oranda uygun fiyatlı konut üretme zorunluluğu getirilmesini örnek gösterdi.
Bazı radikal öneriler de gündemde. Örneğin İspanya, AB dışı kişilere satılan gayrimenkullerden %100 vergi almayı planlıyor. Sosyalist Avrupa Parlamentosu üyeleri, AB dışı kişilerin gayrimenkul alımlarının tamamen yasaklanmasını önerdi.
Komisyon, kiracı haklarının güçlendirilmesi ve hükümetlerin konut projelerini sübvanse etmesini kolaylaştırmak için devlet yardımı kurallarının gevşetilmesini de değerlendiriyor.
Ursula von der Leyen liderliğindeki komisyon, 2024’te sosyalist milletvekillerinin desteğini almak için ilk kez bir “konut komiserliği” oluşturdu. Ancak sosyalistlerin Avrupa seçimlerinde aşırı sağa karşı kaybetmesi, bu sorunun aciliyetini daha da artırdı. Seçmenlerin %42’si, oy tercihlerini belirleyen temel sebebin “yaşam maliyetleri ve fiyat artışları” olduğunu söyledi.
Von der Leyen geçen ay Avrupa Parlamentosu’nda yaptığı konuşmada, konut sorununu çözmek için “radikal bir yeniden yapılanmaya” ihtiyaç olduğunu belirterek, ilk AB konut zirvesini düzenleyeceklerini duyurdu.
Öte yandan bazı sosyalist milletvekilleri, AB’nin bu alana ciddi mali kaynak ayırmasını talep ediyor. Örneğin, 300 milyar avroluk hibe ve kredi paketi önerileri gündemde. Jørgensen, net bir rakam vermekten kaçınsa da kamu fonlarının özel yatırımları teşvik etmek için kullanılabileceğini belirtti. Şu ana kadar AB’nin mevcut bütçesinden konut projeleri için ayrılan kaynak 7 milyar avrodan 15 milyar avroya çıkarıldı.
