Soykırımcı israilin ateşkes ihlalleri yalnızca güney Lübnan’la sınırlı kalmadı; ülkenin doğusuna, Beyrut’un güney banliyölerine ve Hizbullah’ın ana kaleleri sayılan bölgelere kadar ulaştı. Dün (Salı günü) Ayn el-Hilve Filistin Mülteci Kampı’nın bombalanması bunun son örneği oldu.
Lübnan ordusunun Eylül ayında yayımladığı verilere göre, anlaşmanın yürürlüğe girmesinden bu yana israil ordusunun toplam ihlali 4500’e ulaştı.
Hizbullah’ın Silahları
Silahlarını teslim etmesi yönündeki taleplere rağmen Hizbullah, direniş söylemini korumayı sürdürdü ve çeşitli basın raporlarına göre askeri kaynaklarını kapsamlı şekilde yeniden onarmak için çalıştı.
Parti, geçtiğimiz Temmuz ayında “Üç Başkan ve Lübnan Halkına Açık Mektup” başlığıyla yayımladığı açıklamasında “işgale ve saldırganlığa karşı direnme hakkının meşru” olduğunu vurguladı.
Hizbullah, direnişin silahsızlandırılmasına yönelik her türlü öneriyi reddederek, bu konunun şu aşamada konuşulmasının “israile ve bölgedeki projelerine hizmet ettiğini” belirtti.
Ekim ayı sonunda Wall Street Journal, “Hizbullah’ın askeri cephanesini yeniden inşa etmeye ve saflarını düzenlemeye başladığını” belirten bir rapor yayımladı. Rapora göre, istihbarat değerlendirmeleri Hizbullah’ın tanksavar sistemleri, ağır topçu mühimmatı ve füzeleri depoladığını; bazı sevkiyatların Suriye’deki kaçakçılık yolları ve Lübnan limanları üzerinden geldiğini gösteriyor.
Gazete ayrıca partinin yerel silah üretimine yeniden başladığını, bunun da ateşkesten bir yıl bile geçmeden kapsamlı bir yeniden silahlanma çabasına işaret ettiğini kaydetti. Fransız Le Figaro gazetesi ise Ekim ayında yayımladığı bir raporda, Hizbullah’ın şu anda neredeyse tamamen yer altında faaliyet yürüttüğünü, parti liderlik yapısını ve askeri gücünü gizli şekilde yeniden inşa ettiğini bildirdi.
UNIFIL daha önce, Lübnan’ın güneyindeki bazı kasabaların çevresinde partiye ait geniş ve tahkim edilmiş bir tünel ağı keşfettiğini açıklamıştı. Bu tünellerde silahlar, roketler, topçu mühimmatı, roketatarlar, yüzlerce bomba, tanksavar mayınları ve diğer patlayıcı düzenekler bulunduğu belirtildi.
israilin Değerlendirmeleri
israil tarafında Hizbullah’ın askeri kapasitesini yeniden inşa etmeye odaklandığına dair kanaat pekişiyor. israil Ulusal Güvenlik Araştırmaları Enstitüsü’nün raporunda, “Ateşkesten bu yana parti kendini açıkça yeniden organize ediyor, mali rezervlerini yeniliyor, yeni silah kaçakçılığı yolları arıyor, yeni savaşçı topluyor ve kurumlarını yeniden yapılandırıyor” denildi.
Wall Street Journal’a göre İsrailli askeri kaynaklar, Hizbullah’ın son aylarda Suriye’den Lübnan’a yüzlerce kısa menzilli füze kaçırdığını ve liderlik yapısını yeniden kurmak için çalıştığını belirtti.
Yahudi Haberleri Birliği’nin değerlendirmesine göre Hizbullah’ın Lübnan’daki askeri gücü 40 bin savaşçıdan oluşuyor ve elinde 15 ila 20 bin füze ve roket bulunuyor. ABD’nin özel temsilcisi Tom Brack’a göre bu cephane, "partinin askeri toparlanması için başlangıç noktası" niteliğinde, ancak hâlâ eski kapasitesinin çok altında.
israilin tekrar eden hava saldırıları yeniden silahlanmayı engellemeyi hedeflerken, israil Başbakanı Binyamin Netanyahu da dahil olmak üzere yetkililer, “Hizbullah sürekli darbe alıyor olsa da yeniden silahlanmaya ve toparlanmaya çalışıyor” değerlendirmesinde bulunuyor.
israil değerlendirmelerine göre Hizbullah’ın cephanesi yaklaşık 20 bin birimden oluşuyor. Parti, insansız hava aracı (İHA) programını genişletmiş, depolama ve montaj tesislerini yeniden inşa etmiş durumda. Yani yeniden yapılanma yalnızca füzelere değil, çok çeşitli silah sistemlerine yayılıyor.
israil merkezli Ynet'in bir raporunda Hizbullah’ın üç eksende hızlı şekilde yeniden güçlendiği belirtiliyor: “Füzeler ve roketler, İHA’lar ve altyapı.” israile göre Hizbullah on binlerce rokete, binlerce uzun menzilli roketin kalıntısına ve ateşkesten bu yana üretilen yeni binlerce İHA’ya sahip durumda. Rapor, Radvan güçlerinin Litani Nehri ile sınır arasındaki bölge, özellikle de Nabatiye gibi büyük şehirlerde saflarını yeniden düzenlediğini söylüyor.
Maariv gazetesi ise israil ordusunun Hizbullah’ın kendini yenilemek için attığı adımları “net biçimde” gördüğünü, partinin yoğun şekilde yeni savaşçı topladığını, silah biriktirdiğini ve Litani’nin kuzeyinde yeni bir savunma hattı inşa ettiğini yazdı. Bu hattın artık bir “ordu yapısı” taşıdığı, sıradan bir askeri yapıdan daha fazla kapasite içerdiği belirtildi.
israil, ABD makamlarına Hizbullah’ın son haftalarda Suriye’den yüzlerce füze kaçırmayı başardığını; savaş sırasında hasar gören fırlatma sistemlerini yeniden faaliyete geçirdiğini ve binlerce yeni savaşçı topladığını bildirdi.
israil raporlarına göre parti, basit kısa menzilli füzeler ve hafif silahların kitlesel üretimi ile gelişmiş ve hassas silahların üretimini aynı anda sürdürüyor; buna tanksavar füzeleri ve elektronik harp sistemleri de dahil.
Gizli Yapı
israil değerlendirmelerine göre, yer üstündeki askeri toparlanmanın yanı sıra Hizbullah, kendisine “dayanıklılık ve devamlılık” sağlayan gizli altyapılarını da güçlendirmeye odaklanmış durumda. Bu altyapı alternatif ateşleme, depolama ve hareket hatları içeriyor.
ALMA Araştırma Merkezi bir raporunda, “Hizbullah’ın yeniden yapılanma çabalarının özellikle Litani Nehri’nin kuzeyindeki –Badr Birimi sektöründe– yoğunlaştığını” belirtiyor. Buranın artık güney cephesinde ateş gücü, savunma ve depolama açısından temel operasyonel ağırlık merkezi olduğu ifade ediliyor.
Rapora göre Hizbullah’ın çabaları, daha gizli operasyonlara geçiş, silahların bakım ve onarımı, yerel üretim, kaçakçılık, örgütsel faaliyetler, askeri planların güncellenmesi ve eğitimlerin artırılmasını kapsıyor.
Kurumun tahminlerine göre parti, savaş öncesi ateş gücünün yaklaşık üçte birini hâlâ elinde tutuyor.
ALMA’dan bir diğer analizde Tal Beeri, “Hizbullah’ın Lübnan’daki tünelleriyle ilgili olarak, önemli büyüklükte taktik ve stratejik tünel altyapısının hâlâ zarar görmeden bulunduğunu tahmin ediyoruz” dedi. Beeri, bu tünellerin mayınlanmış olanlarına dair bilginin ise belirsiz olduğunu, çünkü savaş sırasında hiç kullanılmadıklarını belirtiyor.
israil raporlarına göre Bekaa Vadisi, Hizbullah’ın operasyonel ve lojistik “stratejik derinliği” olmaya devam ediyor. Bölge, eğitim, silah üretimi, depolama tesisleri ve stratejik füze sistemlerinin yer aldığı önemli yer altı merkezlerini içeriyor.
Caydırıcılık Mesajları
Bu siyasi ve askeri tırmanış atmosferinde israil, güvenlik tutumunu Hizbullah’ın silahsızlandırılmasındaki “Lübnan başarısızlığı” ile ilişkilendirdi ve silahların teslim edilmemesi hâlinde saldırıların artırılacağı uyarısında bulundu. Bu durum, sahneyi tekrar ısıttı ve siyasi süreçler aksarsa yeni bir çatışma ihtimalini yükseltti.
israil, “düşmanı beklemeyip önce vurma” ilkesine dayanan yeni bir operasyon doktrini benimsediğini ilan etti. Bu doktrin bölgedeki tırmanışı hızlandıran ve olası seçenekleri tehlikeli biçimde genişleten bir yaklaşım olarak değerlendiriliyor.
israil Hava Kuvvetleri Komutanı Tümgeneral Tomer Bar, Hizbullah’ın İHA birimini yeniden faaliyete geçirmesini engelleme ve baskıyı artırma sözü verdi; bu ifade İsrail’in Hizbullah’ın İHA programını geliştirmesinden duyduğu artan endişeyi yansıtıyor.
israilin Hizbullah’ın toparlanma girişimlerinden duyduğu kaygı arttıkça, Tel Aviv’deki askeri kurumun doğrudan caydırıcı mesajlar vermek amacıyla operasyonel faaliyetlerini yoğunlaştırdığı belirtiliyor.
UNIFIL’in raporuna göre, Kasım 2024’ten bu yana israil ateşkes anlaşmasını 2200'den fazla askerî saldırı ve 6200’den fazla hava sahası ihlaliyle deldi. Bu durum israilin, Hizbullah’ın yeniden inşa çabalarını baskı yoluyla engellemeye çalıştığını gösteriyor.
Fransız Le Monde gazetesi, israilin artan ihlallerinin Kasım 2024 sonundan bu yana Lübnan’da en az 111 sivili öldürdüğünü ve ateşkesin günlük ihlallerle delinen kırılgan bir “geçici ateş” niteliğine dönüştüğünü bildirdi.
Diplomatik Baskılar
ABD’nin Lübnan Ordusu Komutanı General Rudolphe Hekel ile Washington’da planlanan toplantıları iptal ettiği ortaya çıktı. Bir ABD’li yetkili, Savunma Bakanlığı’nın Pentagon’daki tüm görüşmeleri “Lübnan ordusunun silahı devlet tekelinde tutma görevindeki yetersizliği nedeniyle” iptal ettiğini söyledi.
Lübnan basını, bu iptallerin ABD yönetiminin “Lübnan ordusunun görevini yerine getirmedeki eksikliğine duyduğu memnuniyetsizlikten” kaynaklandığını aktardı.
Euronews ise Lübnan Başbakanı Nevvaf Selam’ın ABD tarafından “İran’a bağlı silahlı grubun silahlarını teslim etmesini garanti altına alma” konusunda giderek artan baskı altında olduğunu bildirdi.
Bu baskılar, ABD’nin özel temsilcisi Tom Brack’ın 2025 Bahreyn Manama Diyaloğu’ndaki sözleriyle de örtüşüyor. Brack burada, Lübnan’ın Washington’un gözünde “başarısız bir devlet” hâline geldiğini söyledi; ancak Lübnan liderliğinin hâlâ hareket kapasitesi olduğunu belirterek, “Lübnan liderliği Hizbullah’ın silahlarını devletin tekeline almak için daha hızlı ilerlemeli” ifadelerini kullandı.
