8 milyon çalışan emekliye kötü haber

 Konuyla ilgili en kapsamlı bilgileri Bugün gazetesinden Sadettin Orhan kaleme aldı...

Tür­ki­ye­`de 2000 yı­lı­na ka­dar emek­li ay­lı­ğı he­sap­la­ma sis­te­mi ola­rak iş­çi, me­mur ve es­naf için gös­ter­ge sis­te­mi kul­la­nı­lı­yor­du. Böy­le­ce ay­lık­la­rın bağ­lan­ma­sın­da ve yıl­dan yı­la ar­tı­rıl­ma­sın­da her­kes için ay­nı sis­tem kul­la­nı­lı­yor­du.

Fa­kat 1999`da çı­ka­rı­lan ya­say­la me­mur­lar için es­ki sis­tem ko­ru­nur­ken, SSK`­lı ve Bağ-Ku­r`­lu­lar için ye­ni bir sis­te­me ge­çil­di. İş­te o yıl­dan be­ri iş­çi ve ba­ğım­sız ça­lı­şan­la­rın, me­mur­la­ra na­za­ran hem emek­li ol­ma aşa­ma­sın­da hem de emek­li­lik son­ra­sın­da ka­yıp­la­rı baş­la­dı.

36 li­ra­ya ka­dar dü­şüş
2008 yı­lın­da yü­rür­lü­ğe gi­ren re­form, iş­çi ve es­na­fın kay­bı­nı bi­raz da­ha ar­tır­dı. Özel­lik­le 1999`da­ki de­ği­şik­li­ğin et­ki­siy­le, yak­la­şık se­kiz mil­yon ki­şi­nin ça­lış­ma­ya de­vam et­tik­le­ri hal­de bağ­la­na­cak ay­lık­la­rın­da dü­şüş ya­şan­ma­ya baş­la­dı. Bu­na gö­re eğer;
*2000 yı­lın­dan ön­ce SSK`­lı ve­ya Bağ-Ku­r`­lu ol­duy­sa­nız,

*Şu­an ça­lış­ma­ya/prim öde­me­ye de­vam edi­yor­sa­nız,
*İş­çi ola­rak brüt ka­zan­cı­nız SGK`­ya 3000 li­ra­nın al­tın­da bil­di­ri­li­yor­sa,
*Ya da Bağ-Ku­r`­lu ola­rak ay­lık 1000 li­ra­nın al­tın­da prim ödü­yor­sa­nız,ça­lış­ma­ya de­vam et­ti­ği­niz her ay, iler­de bağ­la­na­cak ay­lı­ğı­nız­da 3 li­ra­ya ka­dar dü­şüş ya­şa­nı­yor. Ör­ne­ğin as­ga­ri üc­ret üze­rin­den ge­çen se­ne emek­li ola­na 736 li­ra bağ­lan­dıy­sa, bu se­ne emek­li ola­na 700 li­ra bağ­la­nı­yor.

En faz­la dü­şüş as­ga­ri üc­ret­li­ler­de ya­şa­nır­ken, as­ga­ri üc­re­tin üze­ri­ne çı­kıl­dık­ça dü­şüş aza­lı­yor ve yak­la­şık 3000 li­ra­dan son­ra ar­tı­şa ge­çi­yor.

Meh­met Be­y`­in yıl­la­ra gö­re ay­lı­ğı

Da­ha net an­la­şı­la­bil­me­si için ko­nu­yu bir ör­nek­le açık­la­ya­lım.
Meh­met Bey 1.1.1985 ta­ri­hin­de ça­lış­ma ha­ya­tı­na gir­miş ve hep as­ga­ri üc­ret­le ça­lış­mış ol­sun. Eğer Meh­met Bey 31.12.1999 ta­ri­hi­ne ka­dar ça­lı­şır ve iş­ten ay­rı­lıp ça­lış­ma­dan ya­şı bek­ler­se, bu­gün ken­di­si­ne 1.160 li­ra ay­lık bağ­la­nı­yor.
Eğer 1999`dan son­ra ça­lış­ma­ya de­vam eder ve 2008/Ey­lül so­nu­na ka­dar ça­lı­şır­sa, prim gü­nü art­ma­sı­na rağ­men ay­lı­ğı 880 li­ra­ya dü­şü­yor. Meh­met Bey 2008/Ey­lü­l`­den bu­gü­ne ka­dar ça­lış­ma­ya de­vam eder­se, bu ay ken­di­si­ne 740 li­ra ay­lık bağ­la­nı­yor.
Ne­den dü­şü­yor?

Emek­li ay­lı­ğı he­sa­bın­da üç ay­rı dö­nem dik­ka­te alı­nı­yor. 2000 ön­ce­si, 2000-2008/Ekim ara­sı ve 2008/Ekim son­ra­sı. Bu üç dö­nem­de de ça­lış­ma­sı bu­lu­nan ki­şi için en de­ğer­li dö­nem 2000 ön­ce­si, da­ha az de­ğer­li olan 2000-2008/Ekim ara­sı ve en az de­ğe­ri olan ise 2008/Ekim son­ra­sı­dır.

Bu­na gö­re top­lam prim gü­nü­nüz içe­ri­sin­de han­gi dö­ne­min ça­lış­ma­sı da­ha faz­lay­sa, emek­li ay­lı­ğı­nız da bu­na gö­re şe­kil­le­ni­yor. Eğer siz 2000 son­ra­sın­da­ki prim gü­nü­nü­zü ar­tı­rır­sa­nız, de­ğer­siz prim­le­ri­niz de­ğer­li­ler­den faz­la ola­ca­ğı için, ay­lı­ğı­nız da ça­lış­ma­ya de­vam et­tik­çe dü­şü­yor.

Ay­lık­tan sür­priz ke­sin­ti ola­bi­lir!
Yıl­lar bo­yu ça­lış­tı­nız, di­din­di­niz, prim öde­di­niz ve ni­ha­yet emek­li ol­du­nuz. Fa­kat bel­ki emek­li ay­lı­ğı­nız yet­me­di­ği için ya da he­nüz kö­şe­ni­ze çe­kil­mek is­te­me­di­ği­niz için ça­lış­ma­ya de­vam et­me ni­ye­tin­de­si­niz. Pe­ki hem ça­lı­şıp hem de emek­li ay­lı­ğı al­ma­ya de­vam ede­bi­le­cek mi­si­niz? Emek­li ay­lı­ğı­nız­dan ke­sin­ti ola­cak mı? Ay­lı­ğı­nız­da sür­priz ke­sin­ti­ler gör­me­mek için ön­ce­lik­le bu so­ru­la­rın ce­va­bı­nı bil­me­niz ge­re­ki­yor.

Bağ-Kur`lu olursanız yüzde 15 kesinti
Emek­li­lik son­ra­sın­da bir dük­kan aç­ma­ya ka­rar ver­di­niz, ya­ni ver­gi mü­kel­le­fi ol­du­nuz. Ya da li­mi­ted şir­ket or­ta­ğı ve­ya ano­nim şir­ke­te or­tak olup yö­ne­tim ku­ru­lu üye­si ol­du­nuz. Bu du­rum­da emek­li ay­lı­ğı­nız­dan her ay %15 ora­nın­da ke­sin­ti ya­pı­lı­yor. Ör­ne­ğin 1000 li­ra emek­li ma­aşı­nız var­sa, Bağ-Kur kap­sa­mın­da ça­lış­ma­ya baş­la­dı­ğı­nız­da ma­aşı­nız 850 li­ra­ya dü­şü­yor.
Eğer bu kap­sam­da ça­lış­ma­ya baş­la­dı­ğı­nız hal­de he­nüz ay­lı­ğı­nız­dan ke­sin­ti baş­la­ma­dıy­sa SGK`­ya uğ­ra­ma­nız­da fay­da var. Zi­ra er ya da geç emek­li­lik son­ra­sı ça­lış­ma­nız tes­pit edi­li­yor ve ma­aşı­nız­dan ge­ri­ye dö­nük ola­rak fai­ziy­le ke­sin­ti ya­pı­lı­yor.
Öte yan­dan emek­li ol­duk­tan son­ra çift­çi olup ta­rım­sal fa­ali­ye­te de­vam eder­se­niz, emek­li ay­lı­ğı­nız­dan her­han­gi bir ke­sin­ti ya­pıl­mı­yor. Ya­ni ta­rım­la uğ­ra­şan emek­li­le­re bu an­lam­da po­zi­tif ay­rım­cı­lık ya­pı­lı­yor.

Ka­mu­da ça­lı­şa­nın maa­şı ke­si­lir

Emek­li­lik son­ra­sın­da hem emek­li ay­lı­ğı­nı alıp hem de SSK ve Bağ-Kur kap­sa­mın­da ça­lı­şa­bi­lir­si­niz an­cak ay­nı şey ka­mu­da ça­lı­şan­lar için müm­kün de­ğil. Emek­li olur da ka­mu­da, be­le­di­ye­ler­de ve­ya his­se­le­ri­nin en az %50`si ka­mu­ya ait şir­ket­ler­de ça­lı­şır­sa­nız, emek­li ay­lı­ğı­nız ke­si­lir.

Geç­ti­ği­miz yıl­lar­da bu şe­kil­de ça­lış­tı­ğı hal­de ay­lı­ğı­nı kes­tir­me­yen bin­ler­ce emek­li­ye, SGK ta­ra­fın­dan borç çı­ka­rıl­dı. Bun­la­rın ay­lık­la­rı ge­ri­ye dö­nük ola­rak ke­si­lir­ken, al­dık­la­rı emek­li ay­lık­la­rı fai­ziy­le ge­ri is­ten­di.
Çözüm nedir?

Çalışmaya devam ettikçe aylığınızın düşmemesi için;
*SSK`lıysanız SGK`ya bildirilen brüt kazancınızı 3000 liranın üzerine çıkarmanız gerekiyor.
*Bağ-Kur`luysanız ödediğiniz aylık primi 1.000 lira ve üzerine çıkarmanız gerekir.
Bu arada konunun yasal düzenlemeyle çözülmesi için 10. Kalkınma Planı`na bu yönde bir hedef konulduğunu da ifade etmiş olalım.

Hangi işte ne kadar kesinti?
Ül­ke­miz­de emek­li­le­rin yak­la­şık %50`si, emek­li ol­duk­tan son­ra da bir şe­kil­de ça­lış­ma­ya de­vam edi­yor. Ki­mi emek­li­ler bir iş­ye­rin­de SSK`­lı ola­rak, ki­mi­si ver­gi mü­kel­le­fi ve­ya şir­ket or­ta­ğı olup Bağ-Kur kap­sa­mın­da, ki­mi­si de ka­mu ku­rum­la­rın­da ça­lış­ma­ya de­vam edi­yor. Emek­li ay­lı­ğı­nı­zın akı­be­ti de bu üç ça­lış­ma tü­rü­ne gö­re de­ği­şi­yor.

SSK`lı çalışana tam aylık
Han­gi ku­rum­dan emek­li olur­sa­nız olun, emek­li­lik son­ra­sın­da bir iş­ve­re­ne bağ­lı ola­rak ça­lı­şır­sa­nız, emekli ay­lı­ğı­nız­dan ke­sin­ti ol­mu­yor. Ya­ni ay­lı­ğı­nı­zı ek­sik­siz al­ma­ya de­vam edi­yor­su­nuz. İş­ve­ren, si­ze öde­di­ği üc­ret üze­rin­den Sos­yal Gü­ven­lik Des­tek Pri­mi (SGDP) he­sap­la­ya­rak SGK`­ya ödü­yor. Fa­kat SGK`­ya öde­nen bu prim­le­rin emek­li ay­lı­ğı­nı­za her­han­gi bir kat­kı­sı ol­mu­yor.