Bakanlıktan 'zeytinyağında kısıtlama kararı' ile ilgili açıklama

Mehmet Bozdaş

Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamada, "Zeytinyağında iç tüketimde fiyatın düşürülerek vatandaşımızı korumayı ve ihracatçımızı kutulu ambalajlı olarak katma değeri yüksek fiyatlı zeytinyağı ihracatına yöneltmeyi amaçlayan bu karar, tekraren yeni hasat dönemine kadar ve sadece dökme ve varilli zeytinyağı ihracatına kayıt vermeme uygulamasıdır. Kutulu ambalajlı ihracatta kısıtlama yoktur." denildi.

Son zamanlarda küresel ısınma ve bunun neticesinde Akdeniz havzasındaki baskın kuraklıktan dolayı İspanya ve İtalya başta olmak üzere birçok ülkede zeytin ve zeytinyağı üretimi büyük hasar almış ve küresel ölçekte zeytinyağı fiyatları tavan yaptığına dikkat çekilen açıklamada, şu ifadelere yer verildi:   

"Bu durumda bizim zeytinyağı ihracatçılarımız da bu pazardan daha çok pay alabilmek için ihracata hız vermeye başlamışlardı.

Ticaret Bakanlığı olarak ihracatımızın artışı bizi memnun etmiştir. 2022/23 sezonu ilk dokuz ayında (Kasım-Temmuz dönemi) Toplam zeytinyağı ihracatımız bir önceki sezonun aynı dönemine göre; miktar bazında yüzde 240 artarak 136,5 bin ton olarak (632 milyon dolar) gerçekleşmiştir. Kutulu zeytinyağı ihracatımız miktar bazında yüzde 3 artarken, dökme zeytinyağı ihracatımız 5,5 kat (yüzde 536), varilli ihracatımız 4 kat (yüzde 394) artmıştır. İspanya’ya ihracatımız 21 kat (yüzde 2119), İtalya’ya ihracatımız ise 44 kat (yüzde 6273) artmıştır.

Ancak son haftalara doğru hem ihracattaki büyük artış hem de iç tüketim piyasasında stokçuluk yoluyla ve arz tedariki endişesi gerekçesiyle zeytinyağı fiyatlarının hızla artmaya başladığını gözlemleyen Ticaret Bakanlığımız, bir Akdeniz ülkesi olan Türkiyemizde halkımızın zeytinyağını tüm dünyadaki gibi çok yüksek fiyatlardan tüketmemesi amacıyla 19 Temmuz 2023 tarihinde litrede 20 cent fon kesintisi uygulaması getirmek zorunda kalmıştı.   

İhracatçı üretici ve tüketici kesimlerle yaptığımız istişareler, Tarım ve Orman Bakanlığımız ile düzenli yürüttüğümüz koordinasyon çerçevesinde, 31 Temmuz 2023 tarihinde, yakın gelecekte yeni hasat dönemi başlayıncaya kadar, dökme ve varilli zeytinyağı ihracatına kayıt verme işlemi durdurulmuştur. Kutulu ambalajlı katma değeri yüksek zeytinyağı ihracatımızda kısıtlama yoktur. Bolluk döneminde zeytinyağı ihracatımızın katma değerli ve yüksek fiyatlı olmasından memnuniyet duyarız.

Ancak iç tüketimde vatandaşımızın yüksek fiyatla mağdur edilmesine de göz yummayız. Nitekim varili ve dökme zeytinyağının ihracatını kısıtlama kararımız, kısa sürede iç piyasadaki yükselmiş fiyatları geriye çekecektir. Önümüzdeki sezonun tablosunu görmek zorundayız. Yeni sezonda Akdeniz’deki kuraklık devam ederse ve zeytin üretimi düşük gelirse, bu durumda Zeytinyağı daha da hassas bir ürün olacak ve Devletimizin ve ilgili tüm bakanlıkların bu ürünün üretimi ve vatandaşa ulaşması için daha farklı tedbirler alması gerekebilecektir.

Tarım sektöründe, gıda ürünlerinde denge büyük çoğunlukla İklim ve meteorolojik şartlardan etkilenmektedir.

Nitekim geçtiğimiz kışın durgun ve kurak geçmesi başta buğday olmak üzere tahıl ürünlerinde karar alıcıları endişeye sevk etmişti. Fakat ilkbahar aylarında aldığımız verimli yağışlar ve hükümetimizin üretim ve fiyat destekleri neticesinde tarımda birçok üründe istenilen düzeyde üretim artışı gerçekleşti ve üreticimizin yüzü güldü. En önemli ürünlerimizden tahıllarda, buğday ve un fiyatları için bir olumsuzluk oluşmadı. Ticaret Bakanlığı olarak, Tarım ve Orman Bakanlığı ile istişare ve koordinasyon içinde, üretim tüketim, ihracat ve ithalat rakamları bazında, arz talep ve stoktaki rakamları dikkatle takip ederek, iç fiyat düzeyi ve ihracat artışı arasında dengeli bir politika sürdürüyoruz.     

Zeytinyağında iç tüketimde fiyatın düşürülerek vatandaşımızı korumayı ve ihracatçımızı kutulu ambalajlı olarak katma değeri yüksek fiyatlı zeytinyağı ihracatına yöneltmeyi amaçlayan bu karar, tekraren yeni hasat dönemine kadar ve sadece dökme ve varilli zeytinyağı ihracatına kayıt vermeme uygulamasıdır. Kutulu ambalajlı ihracatta kısıtlama yoktur.

Önceliğimiz, halkımızın menfaatleridir ve bu açıdan atılan adımların etkileri ve sonuçları anlık takip edilerek süreç yürütülmektedir.

Bundan başka, Ankara’da ve İstanbul’da araç stokçuluğu yapıldığına dair bazı ihbarlar ve medyaya yansımamış başka ihbarlar, Ticaret Bakanlığımızca takip edilmektedir. Bu konuda kanunların Ticaret Bakanlığımıza verdiği yetki çerçevesinde en üst limitte cezalar uygulanmaktadır."