Yeni sistem, birlikte seçime girerek kazanmayı avantajlı hale getirirken, ittifak içinde ayrı logo ile girerek iller bazında milletvekili kaybının yaşanması riski ile dezavantajlı bir durum da yaratabilecek. Yeni sistem oy oranı küçük partileri milletvekili çıkartabilmek için büyük partilerin listelerinden seçime girmeye zorluyor. Bu ise söz konusu partileri hem Hazine yardımından mahrum kalma hem de listesinden girecekleri partinin vereceği kontenjan için rekabet etme olasılığıyla karşı karşıya bırakacak.

Bu konuda beklentilerin karşılanmamasının yol açabileceği küskünlüklere de dikkat çekiliyor. Hürriyet gazetesinin haberine göre bütün ittifaklar, yeni sistemin önlerine getirdiği bu sorunu aşabilmek için formül arayışlarını sürdürüyor.

Cumhur İttifakı’nda, BBP ve Yeniden Refah Partisi’den sonra MHP de son dakikada bir değişiklik yaşanmazsa seçimlere kendi listeleriyle katılmayı planlıyor. MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli sosyal medya hesabından, “MHP milletvekili genel seçiminde, tüm seçim çevrelerinde olmak suretiyle üç hilal amblemiyle ve değerli milletvekili adaylarıyla demokratik mücadelesini yapacak, nihayetinde hak ettiği, layık olduğu, hasretle beklediği başarıya kesinlikle ulaşacaktır” mesajı paylaştı.

Listelerinde HÜDA PAR’a yer vermesi kesinleşen AK Parti ise, diğer ortaklarıyla da uygun seçim çevrelerinde liste ortaklaştırmasına gitmeyi hedefliyor. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, bu amaçla dün BBP Genel Başkanı Mustafa Destici’yi ziyaret etti. Destici, bir saatlik görüşmenin ardından yaptığı açıklamada, “Biz 81 ilde 87 seçim çevresinde kendi adaylarımızla seçime girecek şekilde hazırız. İçeride simülasyon çalışmaları yapılıyor. Her partinin kendi departmanları buna yönelik çalışmaları yürütüyor. Dört parti (AK Parti, MHP, BBP, Yeniden Refah) kendi listelerini hazırlıyor” dedi.

Erdoğan’ın bugün de Bahçeli’yle görüşmesi bekleniyor. AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Ali İhsan Yavuz, “HÜDA PAR bizim listemizden girecek, kalan diğer 3 parti kendi listesinden girme hazırlığı yapıyor. Bu zeminde buluştuğumuzu ve anlaştığımızı zaten bir süredir söylüyorum. Buna aykırı bir durum şu anda söz konusu değil. Devlet Bey’in ortaya koyduğu tavır da bizim aktardığımız tavrın aynısıdır” diye konuştu.

İYİ Parti'nin 9 il hesabı

Aynı arayış Millet İttifakı ile Emek ve Özgürlük İttifakı’nda da yaşanıyor. Millet İttifakı’nın en büyük ortağı CHP, mümkün olduğunca liste ortaklaşmasıyla gidilmesini istiyor. Diğer büyük ortak İYİ Parti’nin ise buna mesafeli yaklaştığı belirtiliyor.

İYİ Parti’nin CHP ile az milletvekili çıkaran 9 ilde ortak liste çıkarılmasına sıcak baktığı vurgulanırken kulislerde, bunlardan 6’sında CHP, 3’ünde İYİ Parti’nin çatı olarak düşünüldüğü, bu sayıya gelişmelere göre bir ya da iki ilin daha eklenebileceğinden söz ediliyor. Bunda İYİ Parti’nin gerçek oy potansiyelini görme istediğinin etkili olduğu da öne sürülüyor.

'İç ittifak' formülü

Bu gelişmelerin yaşandığı Millet İttifakı’nda, SP Genel Başkanı Temel Karamollaoğlu’nun gündeme getirdiği “SP çatısı altında DEVA ve Gelecek partilerinin ittifak içinde ittifak” yapması formülü de sonuçsuz kaldı. Özelikle DEVA Partisi’nin itirazları sonucunda bunun yerine “çoklu çatı” görüşmeleri hız kazandı.

41 il koşulu

Milletvekili Seçimi Yasası’na göre birleşik oy pusulasında ayrı logoyla temsil edilmek isteyen partinin en az 41 şehir için ayrı liste sunması gerekiyor. Ancak düşük destekli partiler aslında 40 civarında ilde milletvekili çıkarma iddiasını taşımıyor. Bu durumda, ayrı liste çıkaran partilerin bazı seçim çevrelerindeki adayları “fiktif (karşılıksız)” olacak. Bu ayrım her şehirde ayrı ayrı vatandaşlara anlatılmaya çalışacak ve seçmende kafa karışıklığına neden olabilecek.
AK Partili Yavuz da bu riske işaret ederek, “41 yerde logonuzla girerken 41 yerin dışında yer yer ortak liste yapmanın adını hibrit model olarak tanımladılar. Partiler buna kafa yoruyor” dedi.

Hazine yardımı için 'yüzde 3' koşulu

Emek ve Özgürlük İttifakı bileşenleri 2018 seçimine HDP listesinde katılmış ve birleşik oy pusulasında sadece bu partinin amblemi yer almıştı. Bu ittifaktaki TİP’in birkaç ilde ayrı liste çıkarmak istediği belirtiliyor. Gelişmeler, ittifakın EMEP, TİP ve Yeşil Sol Parti olarak üç amblemle pusulada yer alabileceğini gösteriyor. Oy oranı düşük partiler, gelecek döneme ilişkin Hazine kaynağı sağlayabilmek amacıyla da ayrı liste çıkarmayı önemsiyor. Siyasi Partiler Yasası’na göre geçerli oyların yüzde 3’üne ulaşan partiler devlet yardımı almayı hak edecek. Bu yardım, Hazine’den en düşük payı alan partiye ödenen miktarla orantılı belirlenecek.

Z kuşağı sürprizi

Siyasi partiler 2018 sonuçları ve son anketler üzerinden simülasyon yapsalar da bu seçime özgü gelişmeler, olası sürprizlere de kapı aralıyor. 14 Mayıs 2023’te 5 milyondan fazla genç seçmen ilk kez oy kullanacak. Parti kurmayları, “Z kuşağı” olarak adlandırılan bu seçmenin eğilimini kestirmekte zorlanıyor.
Diğer yandan 11 ilde 9 milyona yakın depremzede seçmen oluştu. Depremzede vatandaşlardan 2 milyondan fazla seçmen başka şehirlere göç etti. Bunlardan, geçen hafta itibarıyla sadece 245 bininin seçmen kütüğünü taşıdığı tespit edildi. Yeniden Refah, Gelecek, DEVA, Memleket partileri ilk kez kendi logosuyla genel seçime katılacak. Bu partilerin gerçek potansiyeli de ülke düzeyinde ilk kez ölçülecek.