Kahramanmaraş Merkezli Depremlerin Sonuçlarının Bütün Yönleriyle Araştırılması, Depreme Dirençli Yapı Stokunun Oluşturulması ve Kentsel Dönüşüm Uygulamalarının Etkinliğinin Artırılması İçin Alınması Gereken Tedbirlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırma Komisyonu, AK Parti Afyonkarahisar Milletvekili Veysel Eroğlu başkanlığında toplandı.

Toplantıda, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ile Türk Hava Yolları, Türk Telekom, Turkcell ve Vodafone temsilcileri sunum yaptı.

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanı Yunus Emre Ayözen, bakanlık tarafından, Kahramanmaraş merkezli depremlerde şu ana kadar 807 milyon 119 bin lira harcama yapıldığını, hasar gören yapıların rehabilitasyonu için de 4 milyar 932 milyon lira harcama planlarının olduğunu belirtti.

Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD) Genel Müdürlüğünün bugüne kadar 449 yolcu treniyle 77 bin yolcuyu bölgeden tahliye ettiğini bildiren Ayözen, 90 yük treniyle yardım malzemelerini bölgeye ulaştırdıklarını ifade etti.

Karayolları Genel Müdürü Abdulkadir Uraloğlu, Türkiye genelindeki 68 bin 700 kilometre yol ağının 9 bin 176 kilometresinin deprem bölgesindeki illerde yer aldığını, bu yolların 184 kilometresinin depremden etkilendiğini söyledi. Depremden ilk etapta 4-5 yolun daha çok etkilendiğini belirten Uraloğlu, 10 Şubat'ta depremden etkilenen tüm yolları trafiğe açtıklarını dile getirdi.

- "Şu an için başlattığımız bir soruşturma yok"

Milletvekillerinin, depremden etkilenen yolları yapanlar hakkında soruşturma açılıp açılmadığına yönelik sorusu üzerine Uraloğlu, depremlerde hangi yapıların hangi performansı gösterdiğiyle ilgili yaklaşımı ortaya koyduklarını, buna göre o yapıların deprem sonrasında o performansı gösterip göstermediğine baktıklarını belirtti.

Şu ana kadar depremde hiçbir yapının yıkılmadığını bildiren Uraloğlu, trafiğin kısa bir süre aksadığını ancak kısa bakımlar sonrası yolları trafiğe açtıklarını söyledi. Yolların beklenen performansı gösterdiğini vurgulayan Uraloğlu, "Şu an için başlattığımız bir soruşturma yok. Gerekli tespitleri yapıyoruz. Olursa onu yaparız ama şu an için yok." dedi.

- Bakım-onarım için hesaplanan tutar 15,3 milyar lira

TCDD Genel Müdür Yardımcısı İsmail Murtazaoğlu, depremlerden toplam 1275 kilometrelik demir yolu hattının etkilendiğini, 1212 kilometrelik kesimin daha sonra kısıtlı işletmeciliğe açıldığını bildirdi. Deprem bölgesinde TCDD'nin 1628 binasının bulunduğu bilgisini veren Murtazaoğlu, 29 binanın yıkıldığını, 219 binanın ise hasarlı olduğunu ifade etti.

Murtazaoğlu, depremden etkilenen hatlar için 11,3 milyar lira, yıkılan gar ve istasyon binaları ile diğer tesis binalarının yapılması, hasarlı olanların bakım onarımı için yaklaşık 4 milyar lira olmak üzere toplam 15,3 milyar lira maliyet hesaplandığını dile getirdi.

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürü Hüseyin Keskin, depremden sonra 14 bin 254'ü iç hat, 1765'i dış hat olmak üzere askeri ve sivil hava araçlarıyla 15 bin 19 uçuş yapıldığını söyledi. Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Kahramanmaraş, Malatya ve Şanlıurfa havalimanlarında yapılan incelemelerde yapısal bir hasar tespit edilmediğini bildiren Keskin, Kahramanmaraş ve Malatya'da az hasarlı binaların deprem performans analizinin ivedilikle yapılarak güçlendirme çalışmasının başlayacağını belirtti.

Hatay Havalimanı pistinde ve yakın civarında meydana gelen deformasyonların belirlenmesi ve yer altı yapılarının görüntülenmesi için TÜBİTAK ile işbirliğinde testler ve çalışmalar yapıldığını anlatan Keskin, "Meydana gelen hasardan dolayı pist eşiği 1000 metre kaydırılmış olup, pistin kalan kısmı yani 2 bin 80 metresi taksi yolunda geçici onarım çalışmaları gerçekleştirilerek, havalimanı 12 Şubat'tan itibaren insani yardım, VIP, ambulans ve askeri uçak trafiğine açıldı." diye konuştu.

Milletvekillerin sorusu üzerine, Hatay Havalimanı'nın 1995 yılında yapımına başlandığını söyleyen Keskin, deprem sonrası TÜBİTAK'ın 16 kişiden oluşan sismik araştırma grubunu Hatay'da ağırladıklarını, yer altı suları ve toprak hareketleriyle ilgili bütün çalışmaların yapıldığını bildirdi. Bu çalışmaların raporlanmasını beklediklerini dile getiren Keskin, "Rapor doğrultusunda güçlendirme gerekiyorsa bilimi rehber alarak yapacağız; radikal şekilde 'çalışmaz' derlerse yine ilgili büyüklerimizle bunu paylaşacağız." ifadelerini kullandı.

- "Sosyal baskı neticesinde oraya havalimanı yapıldı"

Komisyon Başkanı Eroğlu da Hatay Havalimanı konusunda bakanlık yaptığı dönemde DSİ'den görüş istendiğini, kendilerinin bu alanda havalimanı yapılmasının uygun olmadığını bildirdiklerini söyledi.

Eroğlu, "Antakya bölgesinden çok büyük baskı geldi; 'Biz İskenderun tarafında havalimanı istemiyoruz, bu tarafa istiyoruz' şeklinde. Sosyal baskı neticesinde oraya havalimanı yapıldı." dedi.

Birbirine yakın havaalanlarının işlemediğini belirten Eroğlu, "O yüzden bölgesel havaalanlarını dikkate almak gerekiyor, yoksa kaynak israfı oluyor." diye konuştu.

Eroğlu'nun sözleri üzerine CHP İstanbul Milletvekili Gökan Zeybek, "Sayın başkanım sizi şöyle muhalefet tarafına alalım." dedi. Eroğlu da Zeybek'e, "Ben bilim adamıyım. Gerçek neyse onu söylüyorum." karşılığını verdi.

- Kız Kulesi'ndeki çalışma

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürü Yalçın Eyigün, İstanbul'daki Marmaray ve Avrasya tünellerinin depreme dayanıklı olduğunu, Çamlıca Kulesi'nin de sismik izolatörler ve sismik haber veren sensörlerle donatıldığını söyledi.

İzmir depreminin ardından Çamlıca Kulesi'nden veri aldıklarını belirten Eyigün, tepenin sağa sola 60 santim salınım kabiliyeti olduğunu, İzmir depreminde kulenin 15 milim kadar salındığını, bu konuda bir sorun görmediklerini ifade etti.

Depremden iki ay önce Kültür ve Turizm Bakanlığının daveti üzerine Kız Kulesi'nde incelemelerde bulunduklarını anlatan Eyigün, "Kız Kulesi bir ada ama bu ada okyanustaki gibi volkanın en sert katmanlarının dışarı çıkması, katılaşması gibi sert değil. Çok yumuşak zemin üzerinde oturuyor. 'Bu yüzden bu kuleyi yüzlerce, binlerce yıl ayakta tutmanın gereğini yapmak lazım' diye bir rapor verdik. Bu da kulenin bulunduğu adayı çepeçevre kazıklarla kuşatmaktı. Bakanımız onay verdi. Bu çalışma bitmek üzere. Nitekim 5 ay önceki Düzce depreminde bile kulede çatlakların ilerlediğini söylediler. İyi bir proje yaptığımızı zannediyorum. Beklenen İstanbul depreminde Kız Kulesi'nde, biz altına imza atıyoruz, hiçbir çatlama olmayacak." diye konuştu.

Türk Hava Yolları (THY) Uçuş ve İşletmelerden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Kadaifçiler, 6 Şubat'ta saat 21.00 itibarıyla deprem bölgesine 9 kargo uçağıyla 38 kargo uçuşu gerçekleştirdiklerini söyledi. Kadaifçiler, bu aralıkta 6 bin 846 arama kurtarma personelini ulaştırdıklarının bilgisini verdi.

Depremin ilk 48 saatinde toplam 230 yolcu seferi yaptıklarını belirten Kadaifçiler, 35 bin 347 arama kurtarma ekibi ve teknik personeli bölgeye ulaştırdıklarını söyledi.

Kadaifçiler, dün itibarıyla afet bölgesinden 4 bin 338 seferle 692 bin 890 yolcunun, afet bölgesine ise 4 bin 320 seferle 572 bin 784 yolcunun taşındığını bildirdi.

THY'nin AFAD'a 2 milyar lira bağışta bulunduğunu anımsatan Kadaifçiler, iki hafta önce İstanbul Valisine bağışı çek olarak teslim ettiklerini belirtti.

Kadaifçiler, deprem bölgesinde tahliyelerde 1 Mart tarihine kadar ücret alınmadığını ancak bu kişilerden rezervasyon yapmalarını istediklerini söyledi.

Milletvekillerinin "Hatay'a neden şu an bilet alınamıyor?" sorusuna karşılık Kadaifçiler, 16 Mayıs'a kadar Hatay'a gidiş yönünün ticari uçuşlara kapalı olduğunu dile getirdi.

- "Güçlendirme ihtiyacı varsa bunları değerlendireceğiz"

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Haberleşme Genel Müdür Vekili Orhan Kemal Ardıç da sunumunda deprem sonrası alınması gereken ciddi tedbirler olduğunu söyledi.

Ardıç, "Akü, jeneratör gibi kaynakların artırımıyla ilgili çalışmalar yapacağız. Bina üzerinde bulunan baz istasyonlarının yeniden değerlendirmesine ilişkin çalışmalar yaptıracağız. Güçlendirme ihtiyacı varsa bunları değerlendireceğiz." dedi.

Milletvekillerinin sorusu üzerine depremin hemen ardından bölgeye ilk 48 saatte 189 mobil baz istasyonu gönderildiğini belirten Ardıç, "Haberleşme olarak 3. gün normal seviyelere gelebildik." dedi.

Türk Telekom Kurumsal Risk ve İş Sürekliliği Başkanı Ali Gürsoy, depremde 37 personelin hayatını kaybettiğini söyledi. Bölgede 226 santral ve binalarının bulunduğunu, depremde bunlardan 4'ünün tamamen yıkıldığını, 31'inin ise ağır hasarlı olduğunu dile getiren Gürsoy, bölgede 2 bin 573 baz istasyonunun olduğunu, bunlardan 75'inin yıkıldığını kaydetti. Gürsoy, "Deprem öncesi 40 milyon çağrı adeti, deprem sonrasında 150 milyona kadar ulaşmıştır." diye konuştu.

Baz istasyonlarında akülerin olduğunu ancak akülerin de bir kapasitesinin bulunduğunu ifade eden Gürsoy, "Bölgede enerji olmadığından, akülerin devreden çıkmasından dolayı bu kesintiler yaşanmıştır." dedi. Gürsoy, aktif mobil saha oranının depremden 3 gün sonra yüzde 91'e, 5 gün sonra ise yüzde 97'ye çıktığını belirtti.

Gürsoy, bu depremde trafikte sıkışıklık olmadığını, iletişimdeki kesintinin sebebinin baz istasyonlarındaki enerjinin kesilmesinden kaynaklandığını vurguladı.

Önerilerde bulunan Gürsoy, baz istasyonlarının standartlarının belirlenmesi gerektiğini kaydetti. Gürsoy, afet bölgelerinde yakıt temininde operatörlere öncelik verilmesini, afet durumunda sahada kurulan seyyar konteyner baz istasyonları için abonelik prosedürü aranmaksızın doğrudan enerji taleplerinin karşılanmasını istedi.

Türk Telekom Network Direktörü Ahmet Fethi Ayhan, "Türk Telekom internet altyapısında herhangi bir daralma, yavaşlama, müşterinin servis kalitesini etkileyecek bir problem yaşanmadı. Problemin kaynağı baz istasyonlarıydı. Depremde sadece 75'i yıkıldı, diğer baz istasyonlarındaki kesilme nedeni ise enerji kesintisi." dedi.

Vodafone Genel Müdür Yardımcısı Hasan Süel, depremde kule bazlı baz istasyonlarının zarar görmediğini, bina üstü baz istasyonlarının zarar gördüğünü belirtti.

Baz istasyonlarında aküler bitince jeneratörlerin devreye girdiğini ancak onların da kapasitesinin sınırlı olduğunu vurgulayan Süel, "Yol, trafik, yakıt bulma problemimiz oldu. Elektrik kesintisi çok uzun sürdü. Bu uzun sürede bizim tedariği sonsuza kadar sağlamamız gerçekçi değil." diye konuştu.

Operatörlere enerji önceliği ve yol geçiş önceliği verilmesi gerektiğini ifade eden Süel, nerede baz istasyonu kurulabileceğinin de imar planlarında belirlenmesine ihtiyaç olduğunu söyledi.

Turkcell Network Bölge Operasyonları Direktörü Abbas Ülgen Ünal, ilk gün 10 ilde 3 bin 600 baz istasyonundan 1050'sinin kesildiğini dile getirdi.

Ünal, sahada ilk gün 14, ilk 5 günde ise 100 baz istasyonu kurduklarını anlattı.

Bölgede enerji problemi yaşandığını ifade eden Ünal, "Bölgede 5'inci günün sonuna kadar ciddi bir enerji problemi vardı." diye konuştu.

Baz istasyonlarındaki kesintilerin yüzde 70'ini 4'üncü gün giderdiklerini kaydeden Ünal, 243 kalıcı baz istasyonu kurduklarını, 2 hafta içinde toplamda 339 baz istasyonunu kurmuş olacaklarını bildirdi.