Ev sahipleri ile kiracılar arasında yaşanan anlaşmazlıklarla ilgili yeni bir yasal düzenleme Türkiye Büyük Millet Meclisine sunuldu.

Taraflar mahkemeye başvurmadan önce yasayla belli olan bazı mevzu ve konularda arabulucuya başvurmak zorunda kalacak.

Kiracılar ile ev sahipleri arasındaki uyuşmazlıklara getirilecek olan arabulucuya başvurma şartı ile ilgili bilgi veren Av. Yahya Demirkol, düzenlemenin sadece konutlar için geçerli olduğunu ifade etti.

Demirkol, 12 Haziran 2022 tarihinden 1 Temmuz 2023 tarihine kadar olan kiralarda kira artış oranlarının sözleşmelerinin ne olursa olsun yüzde 25'ten fazla olamayacağını vurguladı.

Enflasyondan dolayı kira bedellerinin düşük kalmasından dolayı ev sahipleriyle kiracılar arasında sıkıntıların oluştuğuna dikkat çeken Demirkol, bu tür sorunlara karşı arabuluculuk şartının getirileceğini söyledi.

"Son 15 yılda kiracıların oranı ikiye katlanmış durumda"

Ev sahiplerinin yüzde 25'ten daha fazla kira artışını 1 Temmuz 2023'e kadar yapamayacağını belirten Demirkol, "Türkiye'de yaklaşık 23 milyon hane var. Bunların 13 milyonu mülkiyet, 10 milyona yakın bir kesimi de kiracı olarak hayatını devam ettirmektedir. Son 15 yılda kiracıların oranı hemen hemen ikiye katlanmış durumda. Çok yüksek oranda ev sahipsizliği ve kiracı oranı artmış durumdadır. Bu nedenle yeni düzenleme toplumun tamamını özellikle de kiracı olan insanları çok yakından ilgilendirmektedir. Elbette işin bir tarafı kiracılar iken diğer tarafı da ev sahipleridir. 12 Haziran 2022 tarihinden 1 Temmuz 2023 tarihine kadar kiralarla ilgili yürürlükte olan geçici bir madde söz konusudur. Bu düzenleme kira artış oranının sadece konutlarda yüzde 25 olarak belirledi. Mevcut düzenlemeye göre; 2023'ün 1 Temmuz'una kadar olan kiralarda kira artış oranları, sözleşmeleri ne olursa olsun, yüzde 25'ten fazla olamaz. Ancak sözleşmeden daha az ise veya TÜFE, TEFE gibi başka birtakım endekseler kira artış oranında belirlenmişse o dikkate alınmayacak. Örneğin, TÜFE oranı yüzde 25'ten az ise o oran dikkate alınacaktır. Yüzde 25'ten çok ise ev sahipleri yüzde 25'ten daha fazla kira artışını 1 Temmuz 2023'e kadar yapamayacaklar." dedi.

"Arabulucuya başvurma şartı getiriliyor"

Meclise sunulan arabuluculuk düzenlemesi ile ilgili bilgi veren Demirkol, "Yeni bir yasal düzenleme henüz yeni meclistedir. Arabuluculuk diye bir düzenleme var. Taraflar mahkemeye başvurmadan önce yasayla belli olan bazı mevzu ve konularda arabulucuya başvurmak zorunda. Henüz daha tasarı halindedir ve meclise yeni sunuldu. Yapılacak olan yeni düzenlemeye göre; kiracılar ile ev sahipleri arasındaki her türlü uyuşmazlıklarda öncelikle arabulucuya başvurma şartı getiriliyor. Öncelikle 5 yıldan fazla süreli sözleşmelerde bu düzenleme yürürlükte değil. Yüzde 25'lik şart eğer 5 yılı geçmişse taraflar önceden ihtar çekmek kaydıyla; sözleşme dışında emsal kira artışları, TÜFE oranları ve diğer hususlar dikkate alınarak mahkeme yoluyla veya aralarında uzlaşarak kira belirlemesi yapabilirler. Bu düzenleme sadece konutlar içindir. Mesken olarak kullanılan yerler için geçerlidir. İşyerleri için geçerli değil. 10 yıldan fazla süreli kira sözleşmelerinde ev sahipleri mahkeme yoluyla veya rızayla tarafları tahliye edebiliyorlar." diye konuştu.

"10 sene sonra ev sahibi isterse kiracıyı evden tahliye ettirebiliyor"

Son zamanlarda enflasyondaki artıştan dolayı ev sahibi ile kiracıların arasında çeşitli anlaşmazlıkların oluştuğunu vurgulayan Demirkol, "Kiracılar, bir evde oturup kiralarını düzenli ödüyorlarsa o evde 5 yıl boyunca oturabilir. 5 yıldan sonra da taraflar anlaşarak, yeni kira bedelini belirleyerek veya belirlemedikleri halde mahkemede belirlenen rakam üzerinden kiracılık ilişkilerini devam ettirebiliyorlar; ancak kanun 10 yıl süre getirmiştir. 10 sene sonra ev sahibi isterse başka sebepler olmaksızın kiracıyı evden tahliye ettirebiliyor. Daha önce tahliye taahhüdü, esaslı tadilat, kira bedellerinin bir yıl içerisinde en az iki kez geç ödenmesi gibi birtakım şartlarda yine ev sahibi kiracıyı tahliye edebiliyor. Kiracı kirasını düzenli ödediği takdirde, 5 yılı geçmediği sürece o sözleşmeye belirlenen şartlarla ev sahibine herhangi bir zarar vermeden evinde kiracı olarak oturabilir.  Son zamanlarda enflasyondan dolayı kira bedelleri çok düşük kalınca ev sahipleriyle kiracılar arasında çok ciddi uyuşmazlıklar meydana geldi. Bu kez bu yasayı bertaraf etmek için ev sahipleri, bana göre hileli satış yaparak veya gerçekten satış yaparak kiracıları tahliye etme yoluna gittiler. Eğer satın alan kişi gerçekten satın almışsa bunların mahkeme tarafından ispatlanması gerekir. Zaten hemen dava açamıyor. Bir ay içerisinde ihtar çekip ancak 6 ay sonra çıkmasını isteyebiliyor. 6 ay sonrasında dava açabiliyor. O da uzun bir süreçtir. Bu tür davalarla da karşılaşabiliyoruz." ifadelerini kullandı.

"Kiracı kirasını düzenli ödediği sürece o evde oturma hakkında sahiptir"

Demirkol, ev sahibi ile kiracıların hakları ile ilgili şunları söyledi:

"Öncelikle ev sahibi kira artışını yeni yasayla 12 Haziran 2022'den 1 Temmuz 2023 tarihine kadar olan dönemlerde ev sahipleri yüzde 25'ten fazla kira artışı yapamaz; ancak bunun dışındaki süreçlerde şartlar konulmuşsa bunlara göre kira artışı yapabilirler. Kiracı kirasını düzenli ödediği sürece o evde oturma hakkında sahiptir. Ev sahibi, eğer kiracı kiracılık hukukuna uygun davranmıyorsa önce ihtar çekerek daha sonra da mahkemeye giderek dava yoluyla ancak onu tahliye ettirebilir. Alacağı da varsa alacağı için tahsil yoluna gidebilir. Yeni gelecek olan düzenlemede arabuluculuk şartı da olacak. Ev sahibi veya kiracı uyuşmazlık söz konusu olduğunda önce arabulucuya başvuracak, daha sonra dava açılabilecek.  Kiracı artışı hukuka, yasaya uygun görmüyorsa kendisi eski kira bedelini ev sahibinin hesabına göndermeye devam edecektir. Ev sahibi ancak bundan memnun değilse dava açacak veya yasal yollara başvuracak. Ev sahibinin kiracıyı evden zorla çıkarması hukuken mümkün değil. Zorlama yetkisi sadece devlete aittir. O da ancak mahkeme kararıyla alındıktan sonra icra yoluyla söz konusu olabilir."

"Mülk sahipliği oranı azaldı; kiracılık oranı arttı"

Ekonomik sıkıntıdan dolayı hem ev sahibinin hem de kiracıların mağdur olduğunu söyleyen Demirkol, "Şu anda iki tarafta çok ciddi mağduriyet yaşıyor. Çok ciddi bir ekonomi söz konusudur. Türkiye'de mülk sahipliği oranı azaldı; kiracılık oranı arttı. Bu nüfusa bağlı olarak artıştır. Yeni evlilikler, yeni ihtiyaçlardan kaynaklı olarak eskisi gibi geniş aile tipleri yok. Tabi ki ekonomik sorunlar nedeniyle ev sahibi-kiracı problemleri çok ciddi boyuttadır. Vatandaşlara tavsiyem; hukuken hukuk ortamında haklarını aramalarıdır. Ev sahibi kiracısından, kirasından memnun değilse yasalar bellidir. Yasal çerçevede hareket etmeli. Aynı şekilde kiracılar da yine hukuka, yasaya uygun şekilde sorunlarını çözmeye çalışmalıdır. Hepimiz vicdan sahibiyiz insanız. Asıl mesele aramızda uzlaşmaktır. İki tarafın da memnun olması ilişkiyi çok daha sağlıklı halde yürütecektir." dedi. (İLKHA)