Di rûniştina duyemîn a civînê de bi moderatoriya Endama Fakulteya Zanîngeha Artukluyê Doç. Dr. Ahmet Tekin, Endamê Hîndekariya Zanîngeha Êlihê Prof. Şemsettîn Dursun derheqê “Rola Îlmê a Li Ser Exlaq û Perwerdehîya Menewîyatê û Di Sazkirina Şiûra De’wê de” de axavtinek kir.

Dursun weha got: "Mirov gerdûnek piçûk e û cewherê gerdûnê ye. Mirov mexlûqê navdar e, ji mexlûqê herî bi rûmet, herî bi rûmet, herî bi qîmet e." Xwedê mirov yekta xuliqand ji ber ku Xwedê pir ji mirovan hez kir. Ma ji Xwedayê yekta xuliqander re nayê kirin qurban an jî şikir ji Xwedê re nayê kirin? Ger em jiyana xwe di bin siya pesn û spasdariyê de bijîn û em guh nedin fermanên wî, Xweda wê spasiyên me qebûl bikin.”

Dursun, di berdewama axavtina xwe de weha got: “Perwerde di mijareke diyarkirî de di şaxeke zanistê de, bilindkirin û pêşdebirina jêhatîbûn û ezmûnê tê pênasekirin. Bi gotineke din, ji bo ku di jiyana civakî de cihê xwe bigirin ew e ku ji nifşan re bibe alîkar da ku zanîn, jêhatîbûn û têgihîştina pêwîst bi dest bixin. Hevwateya din a perwerdehiyê jî terbîye ye."

"Nirxa herî mezin ku em dikarin bidin kesek baldarî ye"

Dursun di berdewama axavtina xwe de weha got: "Exlaq têgeheke pir girîng e. Ehlaq tevgera me ye. Îmam Şafî dibêje: Îslam dînê dewletê ye, ne dînê mayînê ye. Îslam dînê jiyanê ye, ne dînê axaftinê ye. Eger axaftin û kirinên me li hev bên, meneyeke wan heye.

Haya me ji nirxên me, potansiyela me heye? Xwedê gelek bereket daye me ku ez nikarim bijmêrim.

Em mirovên ku emrê wan e ku em li erdê jî bi nermî tevbigerin. Divê em bi gotineke xweş dilê mirovan bi awayekî rast û nerm bipêçin. Divê em estetîkê bi gotinan bigrin ku kirinên me bibin estetîk. Peyv hem şirovekarê niyetên hem jî kirinan e.

Sadî Şîrazî dibêje: Şêweya xelet celladê gotina rast e. Divê şêwaza me hertim ji dil, resen, taybet, herikbar, nerm û nazik be.

Di matematîkê de, 1/0 bêdawî ye. Ev delîlek matematîkî ye. Ji ber vê yekê ulema, di dil û ruhê mirovahiyê de, nirxên bêdawî ne.

Tirk, Kurd, Ereb û Faris, ger 4 netewe bên cem hev, 4 wê bibin 1. Dema ev her çar 1 mil bi mil bi hev re bin, çi dibe? Ew dibe 1111. Ger em ji hev biqetin û rêz bikin, em ê ji 1111an 4 kêm bibin. Ji ber vê yekê, binerin, em ji 1111 daketine 4. Di vî warî de Yekîtî pir girîng e.

Nirxa herî mezin ku em dikarin bidin mirov, baldarî ye. Nirx û diyariya herî mezin a ku hûn dikarin bidin zarokê dê û bav, xwendekarê mamoste, dê û bavên zarok û mamosteyek baldarî ye. Baldarî pir girîng e.

Gotineke mirovekî biaqil heye ku dibêje: Dema ku hûn bajarekî ava dikin, zarok û ciwanên wî bajarî paşguh bikin, ciwanên îhmal û zarok wê bajarê ku we ava kiriye hilweşînin. Ez jî dibêjim: Ger hûn di dema avakirin û avakirina malbatekê de îhmal li zarokên wê malbatê bikin, ew zarok û xortên ku hûn paşguh dikin dê ew malbata ku we ava kiriye ji nû ve ava bikin û hilweşînin. Mixabin herêma me ev rewş jiyaye.

Însan û Îslam du hêmanên bêdawî ne, wek can û beden, goşt û neynûk, wek av û ax e.” (ÎLKHA)