Son günlerde yaşanan sel afetleri, öncesinde alınması gereken önlemleri ve sel anında yapılması gerekenleri yeniden gündeme taşıdı.

İstanbul'daki özel bir üniversitenin Sağlık Bilimleri Fakültesi İş Sağlığı ve Güvenliği Bölüm Başkanı Dr. Öğretim Üyesi Rüştü Uçan, sel afeti öncesi, sırası ve sonrasında yapılması gerekenlerle ilgili önemli tavsiyelerde bulundu.

Sel afeti öncesi evdeki elektrikli aletlerin ve diğer taşınabilir eşyaların yukarı katlara taşınmasının önemine dikkat çeken Uçan, derinliği bilinmeyen sulardan yürüyerek ya da otomobil ile geçilmemesi gerektiğini belirtti.

Dr. Uçan, sudan etkilenmiş olan cihazlar açıldığında şok veya yangın riski taşıdığı için ıslaklık var ise elektrikli cihazlara dokunulmamasını da tavsiye etti.

Uçan, "Üniversitelerin yaptığı son araştırmalarda organize sanayi bölgelerinin çoğunun sel risk haritalarına göre riskli yerlerde olduğu tespit edildi." diyerek yerleşim yerleri ile sanayii alanlarının sel riski olan alanlarda kurulmasına izin verilmemesi gerektiğini vurguladı. 

Sel öncesi hasarı azaltmak için neler yapılmalı?

Bir sel öncesinde hasar olasılığını azaltmak için bodrum pencerelerinin çevresine ve zemin seviyesindeki kapıların tabanına hava koşullarına karşı koruma macunu sürülmesi gerektiğini belirten Dr. Öğretim Üyesi Rüştü Uçan, şu uyarılarda bulundu:

Suyun binadan uzaklaşmasını sağlamak üzere iniş boruları için drenaj konuttan yeterli bir mesafeye kurulmalı. Bodrum kat giderlerine bir karter pompası ve sıfır ters akış valfleri takılmalı. Önemli belgelerin sel hasarından korunabilmesi için bodrumda saklanmamalı, daha yüksek bir seviyede tutulmalı. Eğer sel tahmin ediliyorsa dış gaz vanasını kapatılmalı. Elektrikli, doğal gazlı veya propan ısıtma ekipmanını korumak için özel önlemler alınmalı. Yeterli zaman varsa, nasıl devam edilmesi gerektiğine ilişkin talimatlar için elektrik veya yakıt tedarikçisine danışılmalı. Elektrik, sel henüz başlamadıysa ve sigorta kutusunun etrafındaki alan tamamen kuruysa kapatılmasına dikkat edilmeli ve kesici panelin yanında gücü kapatırken panelden uzağa bakılmalı ve bir el feneri bulundurulmalı.

Su var ise elektriğe müdahale edilmemeli

Selin yakın olması durumunda evdeki mobilyaların, elektrikli aletlerin ve diğer eşyaların zemin seviyesinden yukarı katlara taşınmasını öneren Uçan, sözlerine şöyle devam etti:

Kirliliği önlemek için sel alanından böcek ilacı gibi toksik maddeler uzaklaştırılmalı. Bazı durumlarda evler kum torbaları veya polietilen bariyerlerle korunabilir. Su ve canlı elektrik kabloları öldürücü olabilir. Bu yüzden su varsa elektriği kesmek için müdahalede bulunulmamalı. Eğer tahliye gerekiyorsa ev hemen terk edilmeli ve yetkililer geri dönmenin güvenli olduğunu belirtene kadar eve girilmemeli. Evcil hayvanlar taşıma kabı ile taşınmalı, büyük hayvanlar ise tasma takılarak kontrol altında tutulmalı. Sel sırasında hangi alanların etkilendiğini, hangi yolların güvenli olduğunu, nereye gidileceğini ve yerel acil durum ekibi evden çıkılmasını istediğinde ne yapılacağını öğrenmek için radyo kanallarını takip etmekte fayda var. Kısa yolların kullanılması engellenmiş ya da tehlikeli bir alana yönlendirebilir. Bu sebeple mutlaka yetkililer tarafından belirtilen yollar takip edilmeli. Acil durum çantası da rahatlıkla ulaşılabilecek yerde bulundurulmalı.

Su baskını olan alandan geçilmemeli 

Derinliği bilinemeyeceği için ayakkabıyı aşan bir sel akıntısının çok kısa sürede karşı konulamayacak bir akıntı halini alabileceğini vurgulayan  Uçan, "Yürürken hızlı akan su kişiyi alıp götürebilir. Otomobil ile sel sularından veya alt geçitlerden geçilmemeli. Su göründüğünden daha derin olabilir ve araba sıkışabilir ya da hızlı su tarafından süpürülebilir. Su yüksekse ve hızlı akıyorsa köprüleri geçmekten kaçınılmalı. Hızla yükselen sulara kapılma durumunda otomobil stop ederse olduğu yerde bırakılmalı, şoför kendini ve yolcuları kurtarmalı." ifadelerini kullandı.

Sudan etkilenmiş cihazlar yangın riski taşır

Sel baskınından sonra eve dönülürken çok dikkatli olunması gerektiğini ifade eden Dr. Öğretim Üyesi Rüştü Uçan, "Su baskınından önce ana güç anahtarı kapatılmamışsa, kalifiye bir elektrikçi kapatmanın güvenli olduğuna karar verene kadar tekrar eve girilmemeli. Sudan etkilenmiş olan cihazlar açıldığında şok veya yangın riski taşır. Elektrikli bileşenler tamamen temizlenmeden, kurutulmadan ve kalifiye bir elektrikçi tarafından incelenmeden hiçbir cihaz, basınç veya kanalizasyon sistemi kullanılmamalı. Ana elektrik panosu, güvenli olduğundan emin olmak için kalifiye bir elektrikçi tarafından temizlenmeli, kurutulmalı ve test edilmeli." şeklinde uyarılarda bulundu.

İş yerlerinde nelere dikkat edilmeli? 

İşyerlerinde sel acil eylem planı toplanma yerinin farklı olduğuna değinen Uçan, tavsiyelerini şöyle paylaştı:

"Talimat verilirse ana şalterlerdeki yardımcı programlar kapatılmalı ve cihazların fişi çekilmeli. Eğer ıslaksa elektrikli ekipmana kesinlikle dokunulmamalı. İşyerini terk etmek gerekiyorsa akan suyun içinden geçilmemeli. İşyerinde suyun ulaşamayacağı en uygun alan en üst alandır. Sel olmadan yeri daha önce tespit edilmiş olmalıdır. Sel riski olan yerlerde önemli evraklar su geçirmez dolaplarda saklanmalı. Bir acil durum kiti oluşturulmalı ve bir işyeri iletişim planı yapılmalı. İşyeri yükseltilmediği ve güçlendirilmediği sürece bir taşkın yatağında inşa etmekten kaçınılmalı. Sel riski yüksek bir bölgede yaşanıyorsa işyerindeki fırın, şofben ve elektrik panosu yüksek bir alanda konumlandırılmalı." (İLKHA)