İran destekli Husiler ile Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyonca desteklenen hükümet güçleri arasında şiddetli çatışmaların yaşandığı Yemen'in Marib kenti, son 10 aydır büyük bir insani drama sahne oluyor.

Şubat ayından bu yana şiddeti her geçen gün biraz daha artarak devem eden çatışmalar, iki tarafın da ağır insani ve maddi kayıplar vermesine neden olurken, en büyük dramı ise yine siviller yaşıyor.

Husiler, Şubat 2021'de Yemen hükümetinin en önemli kalelerinden ve Savunma Bakanlığının karargahlarından biri olan petrol ve doğal gaz zengini Marib'e saldırılarını yoğunlaştırmaya başladı.

Başkent Sana'nın 173 kilometre kuzeydoğusunda yer alan Marib, iç savaş öncesi Yemen'in birçok kentine elektrik sağlayan önemli bir santral görevi görüyordu.

İç savaşın başladığı günden bu yana görülen en şiddetli çatışmalara sahne olan Marib'in haritası son aylarda Husiler lehine değişmeye başladı.

Husiler, Marib'e şubat ayında başlattıkları saldırılarını eylül ayında had safhaya taşıdı. Bu saldırılar neticesinde Husiler, Marib'in güneyinde yer alan Harib, Cebel Murad, El-Cube ve Abdiyye gibi birçok bölgeyi ele geçirdi.

Husiler, Marib'in merkez ilçesi ile petrol ve doğal gaz yataklarının bulunduğu El-Vadi ilçesi hariç diğer tüm ilçelerinde kontrolü sağladıklarına dair açıklamalarda bulundu.

Yemen hükümetine bağlı askeri kaynaklar ise ordu güçlerinin Sarvah, El-Cube ve Rağvan ilçelerindeki varlığını koruduğunu belirterek Husilerin söz konusu açıklamalarını yalanladı.

Yoğun saldırılarına rağmen Husilerin, Marib kırsalında elde ettikleri bazı kazanımlar dışında, stratejik ve hayati öneme sahip noktalarda bir ilerleme katedemediği söyleniyor.

Büyük insani kayıp

Marib'de devam eden şiddetli çatışmalar, hem hükümet güçlerinin hem de Husilerin ağır insani ve maddi kayıplar vermesine neden oldu.

Yemen Enformasyon ve Kültür Bakanı Muammer el-İryani, haziran ayından bu yana Husilerin kaybının 15 bin kişiyi geçtiğini bildirdi.

İryani, Marib'in yaylaları, vadileri, çölleri ve dağlarının milisler için birer "mezarlığa döndüğünü" ve Husilerin bazı aşiretler ve çocuk savaşçılarla "İran'ın yolunda" intihar saldırılarını gerçekleştirmeye devam ettiğini söyledi.

Resmi bilgi paylaşılmamasına rağmen, Husilerin Marib saldırılarını yoğunlaştırmasının ardından Yemen ordusu saflarında da büyük kayıplar verildiği, çok sayıda askerin öldüğü ya da yaralandığı düşünülüyor.

Söz konusu çatışmalarda, tümgeneral, özel kuvvetler komutanı, askeri yargı dairesi başkanı gibi üst düzey askeri yetkililerin yanı sıra rütbeli onlarca subayın hayatını kaybettiği ifade ediliyor.

Son olarak 3 Aralık'ta El-Mecid Tugayı Komutanı Tuğgeneral Hilal el-Halidi'nin Marib'de Husilerle girilen çatışmalarda hayatını kaybettiği bildirilmişti.

Aynı şekilde Marib'deki çatışmalarda Husilerden de üst düzey pek çok ismin öldürüldüğü kaydediliyor.

Çatışmaların insani boyutu

Hükümet güçleri ile Husiler arasındaki şiddetli çatışmaların devam ettiği Marib'de göç dalgası da sürüyor.

Birleşmiş Milletler İnsani İşler Koordinasyon Ofisi (OCHA), eylül ayından bu yana Marib'de 45 binden fazla kişinin yerinden edildiğini bildirdi.

Yemen hükümetine bağlı Mülteci Kampları İdaresi Yürütme Birimi ise aynı dönemde yerinden edilenlerin sayısını yaklaşık 100 bin olarak açıkladı.

Çatışmalar nedeniyle yerinden edilen binlerce sivil, halihazırda son derece zor insani koşullar altında yaşam mücadelesi veriyor. BM, söz konusu sivillerin acil yardıma muhtaç olduğunu belirtiyor.

Marib Vali Yardımcısı Abdurabbuh Miftah, geçen ay yaptığı bir açıklamada, "Marib'in güney bölgelerinde yaşarken Husi milisler tarafından yakın zamanda yerinden edilen binlerce aile var. Bu aileler hala açık alanda yaşıyor ve insan yaşamının en temel gereksinimlerinden yoksun." ifadelerini kullandı.

Başta Kral Selman Yardım ve İnsani Çalışmalar Merkezi olmak üzere insani yardım alanında faaliyet gösteren tüm kuruluşlara Marib'de yerinden edilen aileler için yardım çağrısında bulunan Miftah, barınma, gıda, su ve sağlık alanlarında daha fazla destek sağlanmasını ve acil müdahalede bulunulmasını talep etti.

Sonuçsuz kalan ateşkes çabaları

BM, son dönemde Marib'deki çatışmaları durdurmak için çağrılarını ve diplomatik temaslarını yoğunlaştırsa da şu ana kadar bir sonuç alamadı.

Aralarında ABD, İngiltere, Avrupa Birliğinin de olduğu birçok ülke, insan hakları örgütleri ve etkin uluslararası aktörler "Marib'deki tırmanışın durdurulması" çağrılarında bulundu.

ABD'nin Yemen Özel Temsilcisi Tim Lenderking ile BM Dünya Gıda Programı (WFP) Genel Müdürü David Beasley 3 Aralık'ta bir araya geldi.

Lenderking ve Beasley, "Yemenlilerin barış istediğini ve gerginliğin yalnızca daha fazla sıkıntıya yol açacağını" vurguladı.

ABD Dışişleri Bakanlığının Twitter sayfasında yapılan açıklamada da "Marib ili çevresi ve Yemen'in başka bölgelerinde çatışmaların artmasından derin endişe duyulduğu" ifade edildi.

Yemen hükümeti, Marib'deki askeri gerginliğin devam etmesinden Husileri sorumlu tutuyor ve uluslararası toplumu saldırılarını durdurması için Husilere baskı yapmaya çağırıyor.

Husiler ise Yemen hükümeti ve onun destekçisi Arap koalisyonunu müzakere yoluyla bir siyasi çözüme ulaşılmasını engellemekle suçluyor.

Yemen'deki iç savaş

Uzun süredir siyasi istikrarsızlığın hüküm sürdüğü Yemen'de, İran destekli Husiler, Eylül 2014'ten bu yana Sana ve bazı bölgelerin kontrolünü elinde bulunduruyor.

Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyon güçleri ise Mart 2015'ten bu yana Husilere karşı Yemen hükümetine destek veriyor.

BM, Yemen'de yedi yıldır süren savaşın 2021 yılı sonuna kadar doğrudan veya dolaylı etkilerinden dolayı hayatını kaybedenlerin sayısının 377 bine ulaşmasından endişe ediyor.

BM'ye göre, dünyanın en kötü insani ve ekonomik krizlerinden birini yaşayan Yemen'deki iç savaş, ülke ekonomisinde şimdiye kadar 126 milyar dolarlık zarara yol açtı.