Gaziosmanpaşa Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Mayada Kamal Eldeen, Ortadoğu Haber’in sosyal medya üzerinden yaptığı söyleşi programının konuğu olarak soruları cevapladı.

Sudanlı akademiyen Eldeen, darbenin ekonomik ve siyasi olarak dar boğaza giren Hartum yönetimine karşı yapılan protestolar üzerine, ordu tarafından gerçekleştiğini söyledi. Üç senedir bocalayan Geçiş Hükümeti’nin sivil kanadının yapılan bu müdahalede payının büyük olduğunu ve halk desteğini kaybettiğini belirtti.

DARBENİN ARKASINDA ABD, MISIR VE BAE VAR

Sudan’daki egemenlik konseyi başkanı Orgeneral El Burhan’ın bu kalkışmasında yabancı güçlerin, özellikle ABD, BAE, Mısır ve İsrail’in müdahalesi olduğunu, en azından haberlerinin olduğunu düşündüğünü aktaran Mayada Kamal, ‘’Özellikle El Burhan’ın en son görüştüğü yabancı diplomat, ABD’nin Afrika Boynuzu Özel Temsilcisi Feltman oldu. Bu görüşmeden 24 saat geçmeden El Burhan Mısır’ı ziyaret etti. Bu iki görüşmeden de yeşil ışık yakıldığını yapılan askeri müdahaleden anlayabiliriz. Teyitli olmayan bir bilgiye göre de El Burhan Mısır ziyareti sonrası gizli bir şekilde özel uçakla BAE’ye ziyaret gerçekleştirdi.’’ dedi.

Dr. Eldeen, ABD ve Mısır’ın bu askeri müdahaleden en az 24 saat önce haberdar olduğunu iddia etti.

2019 ile 2021 yılları arasındaki askeri müdahaleler arasında bir benzerlik olmadığını belirten Mayada Kamal Eldeen, tek benzerliğin iki askeri müdahalede de iktidar değişikliği yaşanması olduğunu bildirdi.

SİVİL KANAT SÖZÜNÜ TUTMADI

25 Ekim’e Sudan’da olan olayların darbe değil askeri müdahale olduğunu söyleyen Dr. Mayada Kamal Eldeen bunu Türkiye Dışişleri Bakanlığı ve Sudan’daki Türk büyükelçiliğinin de askeri müdahale olarak yorumladığını kaydetti.

‘’Sudan’da, 2019’da Ömer el Beşir’den iktidarı ele geçiren askeri kanat ve sivil siyasetçiler birlikte hükümet kurarak ülkeyi yönetmeye başladılar. Fakat aradan geçen üç yılda kendi aralarında belirledikleri anlaşma maddeleri yerine getirilmedi.’’ diyen Eldeen, sivil kanadın kendi üzerine düşen görevleri yerine getirmemesinden kaynaklı bir sorun olduğunu öne sürdü.

Sivil kanadı üç yıldır parlamento oluşturamadığını, yüksek mahkeme açmadığını ve Yüksek Seçim Komitesi’ni oluşturmadığını aktaran Sudanlı akademisyen, bu siyasi belirsizliğin en çok ekonomiye olumsuz etki yaptığının altını çizdi.

Eldeen, Beşir’i iktidardan deviren ekonomik protestonun en büyük sebebinin ekmeğe yarım cüneyh zam yapılması olduğunu, bugün ise bir ekmeğin 60 cüneyh olduğunu sözlerine ekledi. Mayada Kamal Eldeen, ‘’Geçiş Hükümeti döneminde ekonominin iflas ettiğini görebiliyoruz. Dolar fiyatları bakımından da baktığınızda Beşir döneminde 48 cüneyh 1 dolarken bugün 409 cüneyh 1 dolara denk geliyor. Enflasyon oranları yüzde 400 ile Venezuela’dan sonra en kötü olan ülke bugün Sudandır.’’ ifadelerini kullandı.

Dr. Eldeen, Sudan’ın ekonomik ve siyasi çöküşünün 25 Ekim’de meydana gelen askeri müdahaleyi tetikleyen en büyük sebep olduğunu vurguladı.

Bunun yanında merkez yönetim ile eyaletler arasındaki anlaşmazlıklarında ekonominin kötüleşmesinde başat aktör olduğunun altını çizen Mayada Kamal Eldeen, ’’17 Ekim’de sivil kanattan ayrılarak askeri kanada destek veren siyasilerin ekonomik ve siyasi çalkantıyı bahane ederek askeri tekrar göreve davet etmesi Sudan’daki müdahaleyi tetikledi.’’ dedi.

MISIR VE BAE’DEN SUDAN’A EKONOMİK OPERASYON

Sudanlı uzman Eldeen, Mısır ve BAE’nin Sudan’ı, Ömer el Beşir’in son zamanlarında başlayan bir ekonomik dar boğaza soktuğunu belirterek “BAE Sudan’daki dolar üzerinde ciddi operasyonlar yaptı. Yapılan bu ekonomik saldırılar sonrası 12 cüneyh olan dolar 48’e oradan da 60’a kadar çıktı. Beşir bu yüzden ekmek fiyatlarına zam yapmak zorunda kaldı.” diye konuştu.

Bankalarda dövizin kalmadığını ve akaryakıtın ülkede bulunamamasının Beşir iktidarının sonunu getirdiğini hatırlatan Dr. Mayada Kamal Eldeen, Ömer El Beşir’in devrildiği süreçte halkın motivasyonunun müreffeh bir hayat olduğunu ancak bunun şu ana kadar gerçekleşmediğini, hatta daha kötüye gittiğini söyledi.

"Beşir döneminde 1 cüneyh olan ekmek fiyatları şuan 60 cüneyh oldu. Enflasyondan dolayı fabrikalar iflas etti.’’ diyen Eldeen, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Biliyorsunuz Sudan bir tarım ülkesi, buğday açısından dünyanın altıncı sırasında. Ayrıca susam üretiminde dünyanın ikinci Afrika’nın en büyük ülkesi. Altın üretiminde Afrika’nın ikincisi konumundadır.”

Dr. Eldeen, bu üretimleri yapan ülkelere kıyasla halkı en fakir olan ülkenin de Sudan olduğunun altını çizdi.

Sağlık sektörünün de ülkede iflas ettiğini iddia eden Mayada Kamal Eldeen, ‘’Hastanelerde parayla muayene olamıyorsunuz. Doktorun yazdığı ilacı eczanelerden temin edemiyorsunuz. Ambulansa ihtiyacı artık lüks olmuş durumda.’’ ifadelerini kullandı.

Kendilerini kabul edecek hastane ararken birçok insanın hayatını kaybettiğini söyleyen Sudanlı uzman, ‘’Bu tarz sıkıntılardan dolayı Kızıl Deniz ve diğer vilayetlerde insanlar merkez hükümete karşı ayaklandılar. Sudan’ın ana damarı olan iki limanın olduğu Kızıl Deniz’deki kabileler merkeze tam kapanma ile karşılık vererek halkın protestolarını destekledi.’’ dedi.

SUDAN KAOSA SÜRÜKLENMEZ

Dr. Eldeen, halkın Ömer El Beşir döneminden duydukları rahatsızlıktan dolayı 2019’da yapılan darbenin ardından gelen hükümete büyük destek verdiğini belirtti.

Halkın verdiği bu desteği geçici hükümetin ekonomik, siyasi ve güvenlik anlamında yaptığı hamleler ile neredeyse sıfıra indirdiğini belirten Mayada Kamal Eldeen, ‘’ Halk geçici hükümetten de istediklerini alamayınca yapılan bu askeri müdahale karşısında sivil yönetimi desteklemedi.’’ beyanında bulundu.

Hartum’da ve diğer yerlerde küçük gruplar şeklinde protestoların yapılma sebebi artık sokak desteğini yeni hükümetin kaybetmesi olarak yorumlayan Eldeen, sözlerini şöyle noktaladı:

‘’ 9-13 yaşlarındaki çocuklar eğlence olsun diye sokağa çıktılar. Askeri müdahaleden sonra Sudan caddelerinde sessizlik hakim. Sosyal medyada paylaşılan görüntülerin büyük çoğunluğu 2019 yılındaki protestolar sırasında çekilen videolar.’’

Mayada Kamal, sivil kanadın kendi politikaları yüzünden sokağın desteğini kaybettiğini sözlerine ilave etti.

Ortadoğu Haber