Karekod çekte itibarı artırdı

EKONOMİ SERVİSİ

 Çek, ticari hayat için son derece önemli ödeme araçlarından biri olarak yerini korumaya devam ediyor. Türkiye’de diğer ülkelerden farklı olarak vadeli bir ödeme aracı haline de gelen çek, piyasada kabul gören finansal bir enstrüman olarak da öne çıkıyor. Çek uygulamasında, 1 Ocak 2017 tarihi itibariyle yeni bir dönem başladı. Türk Ticaret Kanunu’nun 780. maddesi uyarınca, basılan tüm çek karnelerinde karekod olması zorunluluğu getirildi. Düzenlemeyle karşılıksız çek oranlarının azaltılması ve reel sektörde risk yönetimi bilincinin yaygınlaştırılması amaçlandı. Yine çek keşidecisinin geçmiş çek ödeme performansının hamil tarafından görüntülenebilmesi de amaçlar arasında yer aldı.

İTO’DAN WEBİNAR

Üyelerini bilgilendirme faaliyetlerini aralıksız sürdüren İstanbul Ticaret Odası, ‘Türkiye’de Çekli Ticaretin Durumu ve Karekodlu Çek Sistemi’ konulu webinar düzenledi. Açılış konuşmasını İTO Yönetim Kurulu Üyesi Bahadır Yaşık’ın yaptığı webinarda, Kredi Kayıt Bürosu İş Geliştirme Birim Yöneticisi Doğan Yılmaz ve Kredi Kayıt Bürosu İş Geliştirme Yöneticisi Alper Yalçın, karşılıksız çek oranındaki gerileme, Findeks karekodlu çek sistemi ve uygulamanın ticari hayata getirdiği kolaylıklar hakkında sunum yaptı.

PANDEMİ DÖNEMİ RAKAMLARI

 Çekle yapılan ödemelerin sağlıklı bir şekilde devam etmesinin reel sektör açısından büyük önem taşıdığını belirten İTO Yönetim Kurulu Üyesi Bahadır Yaşık, şöyle konuştu: “Çek kullanımı ile ilgili güncel rakamlara bakacak olursak, 2020 yılında ibraz edilen, 456 bin keşideciye ait yaklaşık 14 milyon adet çekin toplam tutarı 976 milyar TL oldu. Pandeminin etkileri nedeniyle bir önceki yıla göre keşide edilen çek adedi yüzde 17, keşideci sayısı ise yüzde 10 gerilerken, çek tutarında yüzde 7 oranında bir artış görüldü. Karşılıksız işlem yapılan çek tutarında ise bir azalma söz konusu.” Bahadır Yaşık, karekodlu çek uygulamasının, ilgili çekin karşılıksız çıkma riskini büyük oranda bertaraf ettiğini de söyledi.

KARŞILIKSIZ ÇEKTEKİ GERİLEME

Son 10 yılın ortalamasına bakılınca Türkiye’de yılda ortalama 20 milyon çekin keşide edildiğine dikkat çeken Kredi Kayıt Bürosu İş Geliştirme Birim Yöneticisi Doğan Yılmaz, şu bilgileri verdi: “Yıllık toplam çek hacmi 1 trilyon lira seviyesinde. Bir kıyaslama yapmak gerekirse 2019 yılı itibariyle bankalar ticari krediler aracılığıyla reel sektörü 2.9 trilyon liraya yakın kredilendirdi. Reel sektörün çek ile ne kadar büyük bir fon sağladığı ortada. Bir çekin ortalama beş kez el değiştirdiğini düşünürsek yılda 100 milyonun üzerinde ticari işlem çek ile yapılıyor.” Yılmaz, karşılıksız çek sayısındaki düşüş hakkında ise şu bilgileri paylaştı: “2019 yılında 45 bin 219 karşılıksız çek adedi, 2020 yılında 16 bin 252’ye düşmüş. Yani 2019-2020 yılları arasında yüzde 64’lük bir düşüş var. 2021 yılında ise 12 bin 646 karşılıksız çek adedi var. Mevcut rakama göre karşılıksız çek oranında 2020-2021 yılları arasında yüzde 22’lik bir düşüş söz konusu.”

KAREKODLU ÇEK SİSTEMİNDEN NASIL FAYDALANILIR?

Karekodlu çek sisteminden faydalanmak için yapılması gerekenler hakkında Kredi Kayıt Bürosu İş Geliştirme Yöneticisi Alper Yalçın, şunları kaydetti: “İlk yapılması gereken akıllı telefondan Findeks mobil uygulamasını indirmek. Ardından Findeks’e ücretsiz üye oluyorsunuz. Findeks’i şahıs olarak kullanacaksanız bireysel üyelik yapıyorsunuz. Bunu internet şube findeks.com’dan veya mobil uygulamadan basit ve hızlı bir şekilde yapabiliyorsunuz. Şirket üyeliği yapacaksanız, çalıştığınız herhangi bir banka şubesine başvurarak gerekli evrakları doldurup imzalıyorsunuz. Yine ücretsiz üyeliğiniz banka tarafından hemen onaylanıp açılıyor. Uygulamayı kullanmaya başlayınca, elinizdeki çeki karekod sistemine okuttuğunuzda saniyeler içinde çek raporuna ulaşabiliyorsunuz. Üyelik ücretsiz fakat rapor alımı ücretli. Bir adet rapor alımının ücreti 70 kuruş seviyesinde.” Karekodlu çek raporu dahilinde; çek endeksi, çek skoru, geçmiş bir yıllık ve beş yıllık çek ödeme performansıyla, keşidecinin ileri vadeli çeklerine ilişkin bilgilere ulaşılabildiğini belirten Alper Yalçın, çekle ilgi ihtiyati tedbir kararı, çek yasağı veya iflas kararı varsa bu bilgilerin de raporda yer aldığını söyledi.

ÇEK ENDEKSİ VE ÇEK SKORU

Kredi Kayıt Bürosu İş Geliştirme Yöneticisi Alper Yalçın, Findeks karekodlu çek sisteminde yer alan çek endeksi ve çek skorunun kullanımı hakkında şu bilgileri verdi: ”Çek endeksinde, keşidecinin geçmiş ödeme performansı yer alır. Çek skorunda ise gelecekteki ödeme performansı yani tahmini değerleri yer alır. Çek endeksi 0 ile 1000 arasında rakamsal bir değerdir. Endeksi 1000 olan bir kişi tüm çeklerini zamanında ödemiş demektir. Eğer çek endeksinde 500 ile 999 arasında bir değer varsa bu keşidecinin arkası yazılan ve sonradan ödenen çekleri olduğu anlamına gelir. Eğer keşidecinin halen arkası yazılı bir çeki varsa o zaman 499 ve altında bir değer görünür. Çek skoru ise geleceğe dönük bir tahmin aracıdır. Rakamsal olarak verilmez, A’dan G’ye kadar harflerle ifade edilir. Çek skoru, keşidecinin önümüzdeki 9 aylık dönemde ödeme performansının nasıl olacağını tahmin eder. Çek endeksi geçmişin özetidir, çek skoru ise geleceğin tahminidir.” Kaynak: İTO