Uzmanlar, gerekçe olarak da üçlü paktın gerilime yol açabileceğini ve bölgenin nükleerden arındırılmış bir bölgeyi koruma konusundaki duruşunu baltalayabileceğini belirtiyorlar.

Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (AUKUS) henüz anlaşma hakkında resmi bir açıklama yayınlamamış olsa da, 10 uluslu bloğun bazı bireysel üyeleri, AUKUS ittifakının Avustralya'ya nükleer enerjili bir denizaltı filosu ve muhtemelen diğer "savunma yetenekleri"ni de geliştirecek.

Malezya Başbakanı İsmail Sabri Yaakub, yeni üçlü ittifakın Hint-Pasifik bölgesinde bir silahlanma yarışına yol açabileceğini söyledi ve tüm taraflardan provokasyon ve silah rekabetinden kaçınmalarını istedi.

Endonezya Dışişleri Bakanlığı Cuma günü yaptığı açıklamada, Endonezya'nın Avustralya'nın nükleer enerjili denizaltıları satın alma kararını "dikkatle not ettiğini" ve "bölgedeki devam eden silahlanma yarışı ve güç projeksiyonundan derin endişe duyduğunu" söyledi.

Bakanlık, Avustralya'nın nükleer silahların yayılmasını önleme yükümlülüklerinin tümünü yerine getirmeye devam etme taahhüdünün önemini vurguladı ve Avustralya'yı ve diğer ilgili tarafları, farklılıkları barışçıl bir şekilde çözmek için diyaloğu kullanmaya teşvik etti.

Bakanlık, hem Endonezya hem de Avustralya'nın onayladığı Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi'ne atıfta bulunarak, "Bu bağlamda, Endonezya, bölgede barış ve güvenliğin korunmasında UNCLOS 1982 de dahil olmak üzere uluslararası hukuka saygının altını çiziyor" dedi.

Singapur Başbakanı Lee Hsien Loong, AUKUS'un bölgenin barış ve istikrarına yapıcı bir şekilde katkıda bulunacağını ve bölgesel mimariyi tamamlayacağını umduğunu söyledi.

Avustralya'daki Tazmanya Üniversitesi'nde Asya Çalışmaları profesörü olan James Chin, Endonezya ve Malezya'nın endişelerinin geçerli olduğunu belirterek, "ASEAN burada en büyük kaybeden olacak" dedi.

ASEAN'ın en yakın komşularından biri olan Avustralya'nın nükleer enerjili denizaltılar elde etmesine izin verilmesinin "çok tehlikeli bir şey" olduğunu ve nükleer silah edinilmesine ve Güney Çin Denizi'ndeki gerilimi artırmasına yol açabileceğini söyledi.

Avustralya, tarafların nükleer silahları geliştirmeme, test etmeme, üretmeme, edinmeme, bulundurmama, stoklamama veya nükleer silah kullanma tehdidinde bulunmama konusunda anlaşmalarını gerektiren Nükleer Silahların Yasaklanması Antlaşması'na katılmamıştır. Bununla birlikte, 1973'te Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Antlaşması'nı ve 1998'de Kapsamlı Nükleer Test-Yasaklama Antlaşması'nı onayladı.

Çin, Avustralya, İngiltere ve ABD'nin bölgeyi etkileyebilecek yeni bir güvenlik anlaşması başlatacaklarını ASEAN'a önceden bildirmediklerini söyledi.

"Her zaman ASEAN'ın merkeziliğini desteklediklerini, ASEAN'ın (bir organizasyon olarak) (Güneydoğu Asya) bölgesine ne olacağına karar vermesi gerektiğini söylüyorlar" dedi.

Solaris Strategies Singapore'da uluslararası ilişkiler analisti olan Mustafa Izzeddin, Endonezya ve Malezya'nın açıklamalarının, iki ülkenin ASEAN'ın beş kurucu üyesi arasında yer alması nedeniyle çok önemli olduğunu söyledi. Bu nedenle, bölgesel blokta "görüşleri ağırlık taşıyor" dedi.

AUKUS'un ASEAN'ın nükleerden arındırılmış bir bölgeyi koruma çabalarına "antitetik ve zararlı" olduğunu ve Güneydoğu Asya'nın daha geniş Hint-Pasifik bölgesi bağlamında barış, istikrar ve güvenliğini tehdit ettiğini de sözlerine ekledi.

Avustralya Başbakanı Scott Morrison, Avustralya'nın nükleer silah edinmeye çalışmadığını, ancak bu tür güvencelerin Asya hükümetleri arasındaki endişeleri gidermediğini söyledi.

AUKUS'un başlatılmasından iki gün sonra, Malezya başbakanı Morrison ile yaptığı telefon görüşmesinde endişelerini dile getirerek, ASEAN'ın bir barış, özgürlük ve tarafsızlık bölgesi olarak kalması gerektiğini vurguladı.

Avustralya medyası Morrison'ın Endonezya Devlet Başkanı Joko Widodo ile bir telefon görüşmesi yaptığı bildirilse de Endonezya, Morrison'ın bu hafta yapılması planlanan Jakarta ziyaretini iptal etti. Ancak yerel basında, Endonezya hükümet yetkililerinin iptalin Endonezya'nın AUKUS planı üzerindeki tedirginliğiyle ilgili olduğuna inanmadıkları bildirildi.

Kaynak; time türk