Tarihin en eski el sanatları ve meslekleri yok olmaya yüz tutarken birçok meslek gurubunda artık çırak yetiştirilemiyor ve ata yadigarını devralan birçok usta mesleğinin son temsilciliğini yapıyor.

Yüzyıllardır sürdürülen ve günümüzde yok olmaya yüz tutan meslekler yok olmamak için yetkililerden destek bekliyor.

Kaybolmaya yüz tutan mesleklerin içinde el yapımı tezgahlarda geleneksel yöntemlerle yapılan kendir mesleği de yer alıyor. Asırlardır nemli mağaralarda el yapımı tezgahlarda kendir üretimi yapan ve işçi bulmakta sıkıntı çeken ustalar, yaşadıkları tüm sıkıntılara rağmen kaybolmaya yüz tutan yüzlerce yıllık geleneği yaşatmaya çalışıyorlar.

Şahinbey ilçesinin Kılınçoğlu Mahallesi’nde bulunan asırlık mağarada günde kendir üreten ustalar, yok olmaya yüz tutan mesleklerini yaşatmaya çalışıyor.

Asırlık ata mesleği kendircilik hem zor hem de meşakkatli olmasından dolayı fazla emek ve fedakarlık isteyen bir meslek, uzun süreli çırak yetişmediği için ise her geçen gün tezgah sayısı azalıyor ve meslek kaybolmaya yüz tutuyor.

200 yıllık mağarada kendir üretimi yapan ustalar, el yapımı tahta olan tezgahlarda eski tekniklerle bir asırdır üretim yapıp Türkiye’nin her yerine ürün gönderiyor.

Kentte bulunan Organize Sanayi Bölgesindeki (OSB) iplik fabrikalarından getirdikleri atık iplikleri nemli ortamda ilerleyen teknolojiye rağmen el yapımı tezgâhlarda işleyen ustaların ürettiği kendirler ise file, hamak, balıkçı ağı ve çeşitli malzemeleri bağlamada kullanılıyor.

İplerin birbirine sarımı ahşap el yapımı "çıkrık sistemi" ile yerine getiriliyor. Bir kişi bu çıkrık sistemini yönetirken diğer işçiler, koşarak kendire dönüşecek olan küçük iplerin gerilmesine yardımcı oluyor. Bu işlemi yapanlar günde yaklaşık 50 kilometreye kadar mesafe kat ediyor.

Ahşaptan yapılan çıkrıklarda ve eski el yapımı olan tezgahlarda kendir, kendirin birçok çeşidini üreten ustalar, yoğun talep gören ürünlerini Türkiye’nin dört bir yanına gönderiyor.

Asırlardır var olan bir mesleğin son temsilcileri olarak ayakta durma mücadelesi verdiklerini belirten 67 yaşındaki Mehmet Ali Macit, mağaranın çağa ayak uyduracak şekilde yenilenmesi ve mesleklerinin devamı etmesi için devlet desteği beklediklerini söyledi.

El yapımı ahşap tezgahlarda geleneksel yöntemlerle kendir üretiminin Türkiye’de sadece Gaziantep’te ve Hatay’da yapıldığını bildiren Macit, mesleklerinin yaşatmaya çalıştıklarını belirtti.

Mesleğin kaybolmaması gerektiğini vurgulayan Macit, “Kendiri nemli ve rutubetli ortamda üretmemiz gerektiği için mağaralarda çalışıyoruz. Fabrikalarda nem olmadığı için elde yapmak zorundayız.” dedi.

Mesleğe 5 yaşında başladığını belirten Macit, 62 yıldır kendir üretimi yaptığını ve içerisinde çalıştıkları mağaranın ise 200 yıllık olduğunu ifade etti.

“Bu mağara 200 yıllık bir mağaradır”

Mağarada kendir üretimi yaptıklarını belirten Macit, “Bu mağara 200 yıllık bir mağaradır. Bizden önce de babalarımız bu mağarada kendir üretim yapardı. Babalarımız vefat ettikten sonra biz baba mesleği olarak bu mesleği devam ettiriyoruz. Bu mağarada genelde kendir, köşker ve diğer her türlü işlerde kullanılan iplik üretimi yapılır.” ifadelerini kullandı.

“Kendir üretimi için ortamın nemli olması gerekiyor”

İpliklerin hammaddesinin fabrikalardan geldiğini belirten Macit, “Fabrikadan hammadde olarak gelen iplikleri işleriz, kendir haline getiririz ve köşker haline dönüşür. Mağara serin yer olduğundan dolayı burada çalışıyoruz. Dışarıda iplik kendir haline getirilemez. Dışarıda bükülürse iplik kirli ve bozuk çıkar. Ama serin yerde büküldüğü için iplik çok şahane ve güzel çıkıyor. Günde en fazla 150 kilogram kendi üretimi yapıyoruz. Fabrikasyon olduğu zaman bizim için olmaz. Fabrikalardan gelen iplikler çok kısa ve uzun olur, onları biz birbirine bağlarız ve kendir yaparız.” şeklinde konuştu.

Baba mesleği olarak çocukluktan beri kendir üretimi yaptıklarını belirten Macit, üretilen kendirlerin ise Türkiye’nin çeşitli illerine gönderdiklerini ifade etti.

“50 tane tezgâhtan 10 tane kaldı”

Kendir ustalarının sayısının giderek azaldığını belirten Macit, “Bu mesleği yapan pek fazla kimse de kalmadı. Daha önce bu meslekte yaklaşık 50 tane tezgah vardı. Şu anda 10 tane tezgah kaldı. Meslek kendiliğinden yok oluyor. Mesleğimize sahip çıkılması için yetkililerden destek istiyoruz. Burada çalışan gençlerin sigortaları yok, gençlerimizin sigortalı olması için büyük iş yerlerine çalışmaları lazım ama bu iş fabrikada yapılamaz. Kendir üretim yapan sadece biziz ve bu mağarada yapılıyor. Türkiye'de bir de Hatay'da kendir üretimi yapılıyor ama Hatay'da fazla yapan yok. Yalnız Gaziantep'te kendir üretimi yapılıyor, başka bir yerde yok.” diye konuştu.

Mesleğin devam etmesi için yaz tatilinde çocuklara kendir üretimi yapmayı öğrettiklerini ifade eden Macit, 5 yaşında başladığı mesleğine ilk günkü aşkla devam ettiğini belirtti.

Yaz tatilini değerlendirmek için çalıştığını belirten üniversite öğrencisi Serkan Polat, kendir yapımının zorlu bir iş olduğunu ve nemli ortamda yapılması gerektiği için mağarada çalıştıklarını söyledi.

“50 kilometre yol yapıyoruz”

Sabahın erken saatlerinde başlayıp üretim sırasında yaklaşık 50 kilometre mesafeyi kat ettiklerini dile getiren Polat, “Kendir yapımı bir Hatay'da birde Gaziantep'te var. Kendir üretiminin mağarada yapılmasının sebebi de ipliğin nemden dolayı daha verimli, sağlam ve daha kaliteli olması için mağarada yapılıyor. Babamız, amcamız, dayılarımızda bu mesleği yapmışlar. Bu semtte büyüyen birçok kişi bu mesleğe bir defa da olsa adımını atıyor. Daha sonra bazı şartlardan dolayı bırakmak zorunda kalıyor. Başka yapacak iş olmadığından ve öğrenci olduğumdan dolayı diğer meslekler bizi kabul etmiyor, yaz tatillerinde, okuldan sonraki boş zamanlarımızda burada çalışıp harçlığımızı çıkarıyoruz.” dedi. (İLKHA)