Medeniyetimiz böyleydi: Çalıştırılan hayvana haftada 1 gün tatil!
Arşiv belgelerine göre, Osmanlı döneminde yük taşımasında çalıştırılan hayvanlara dinlenme günü uygulaması vardı. 1 Eylül 1856 tarihli Sultan Abdülmecid dönemine ait belgede cuma günleri atların taşımacılıkta kullanılmaması isteniyor. Padişaha yazılan bir mektupta ise bazı hamalların yük hayvanlarına kapasitelerinin üzerinde yük taşıtmaları şikayet ediliyor.
EKONOMİ SERVİSİ
Bugün yanında çalıştırdığı insana bile doğru dürüst dinlenme ve tatil fırsatı vermeyen kapitalist anlayışın çok ötesinde bir medeniyetin sahibi idik.Arşiv belgelerine göre, Osmanlı döneminde yük taşımasında çalıştırılan hayvanlara dinlenme günü uygulaması vardı.
Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanı Prof. Dr. Uğur Ünal, Osmanlı Devleti’nde yük, binek ve ticari amaçlar için yetiştirilen hayvanların yanında evcil hayvanların da gündelik hayatın önemli bir parçası olduğunu söyledi.
YÜK HAYVANLARI
Belgeler arasında Sultan III. Murat döneminde 1587’de İstanbul muhtesibi Mehmed Çavuş’un padişaha yazdığı, bazı hamalların yük hayvanlarına kapasitelerinin üzerinde yük taşıttırdıklarına dair şikayet mektubu da yer aldı.
Mehmed Çavuş’un, söz konusu hayvanların aşırı yük sebebiyle yere yığıldıkları ve çok yorulduklarına yer verdiği mektubu üzerine Padişah III. Murat’ın, hamallar kethüdasına hamalların, ‘hayvanların beslenmesine dikkat edilmesi, sakat ve zayıf hayvanlara tahammülünden fazla yük taşıttırılmaması’ konusunda uyarılmasını emrettiği görülüyor. 1812’ye ait bir mahkeme kararında ise İstanbul Kadısı verdiği hükümde şunlara dikkati çekiyor:
“Hamal taifesi ellerinde bulunan merkeplere tahammüllerinden fazla yük yüklediklerinden bu durumun hayvanlara eziyete yol açtığından böylesi hallere mahal verilmemesi hamallar kethüdasından bu konuda hamalları kati suretle uyarılması ve sürecin takip edilmesi istenmiştir.”
CUMA GÜNÜ TATİL
Ayrıca 1 Eylül 1856 tarihli Sultan Abdülmecid dönemine ait bir başka belgede ise cuma günleri atların taşımacılıkta kullanılmaması isteniyor.
Buna göre, at ile taşımacılık yapanların cuma günü tatil yapmaları çok eskiden beri uygulanan bir kural olduğu için o gün atlara yük taşıttırılmaması ve üzerine binilmemesi emri de veriliyor.
İnsanların bu kararı çiğnemesinin önüne geçilmesi için de o güne has çivili semer kullanılması ve hamal kethüdasından bu kararın tavizsiz uygulanması isteniyor.
Kaynak: AA