İşte yöneltilen sorular ve Başbakan’ın cevapları:

İsrail’in özür dilemesi konusunda neler söyleyeceksiniz?

Üç yıllık bir süreçti. Görüşme talebi Amerika’dan geldi. John Kerry’nin Türkiye ziyareti olmuştu. Bunu çok geniş görüştük. Sayın Obama da bu işin üzerinde hassasiyetle duruyordu. Biz bu üç başlığımızı her zaman kendilerine ifade ettik. ‘Özür, tazminat ve ambargo kaldırılmadıktan sonra normalleşme sürecine giremeyiz’ dedik. Hatta ‘özür’ ifadesi yerine ‘üzüntü’ beyanını gönderdiler. ‘Hayır, olmaz kesinlikle ‘apology’ (özür) kelimesi olacak’ dedik. Son olarak ambargo üzerinde durdular. ‘Hayır o da olacak’ dedik. Hep birlikte bu süreci kararlı bir şekilde, bir dikleşmeye gitmeden, ama dik durarak bu noktaya getirdik. Temennim odur ki, bu sürece bir aklıselim hakim olsun, bir yanlışa düşülmesin. Bu bölgenin yıllarca çekmiş olduğu sıkıntıya da 1967 sınırlarına çekilme suretiyle daha kalıcı bir çözüm bulmuş olalım.

Obama’nın seyahatinden önce size söylendi mi?

Evet, kısa bir süre önce. Son ana kadar devam etti. En son ‘yazılı olarak görmem lazım’ dedim. Metin geldikten sonra da ‘tamam, bu metin bu şekilde olursa telefon görüşmemizi yapacağız, Sayın Obama ile de görüşeceğiz’ dedik. Obama da bizzat şahit. Zaten telefon görüşmemizi kayda alıyoruz.

Siz görüşürken, Obama hatta mıydı?

Tabii üçlü yapıldı. Önce Obama’nın da sesini duydum. Bitirince tekrar Obama’yı istedim. Tekrar görüştüm, karşılıklı selamları ailelerimize ilettik. Mayısın ilk haftası zaten Amerika seyahatim söz konusu. Obama Amerika’ya dönünce de telefonlaşacağız.

Telefon görüşmesi ne kadar sürdü?

Yarım saat. İlk deklare etme olayını kendilerinin yapması, daha sonra bizim yapmamızı karara bağladık. Bu arada zaten ilk açıklamayı Amerika yaptı, sonra İsrail ve ardından biz özrü Türk halkı adına kabul ettiğimizi ifade ettik. İş görüşmeler noktasında her yönüyle sağlama bağlandı diyebilirim. Şimdi bundan sonrası uygulamadır. ‘Özür’ safhası aşılmıştır. Tazminat içeriğine gelince, bu içerik yetkililer tarafından görüşülmek suretiyle bir neticeye bağlanacaktır. Ambargolarla ilgili süreçte zaten yavaş yavaş başladı. Bunu tabii biz sadece Mısır kapısından değil, bütün kapılardan bu girişin başlamasını istiyoruz. Oradaki inşaat, ilaç gibi, kalkınma gibi, fabrikalar gibi konularla ilgili olarak sükunet devam ettiği sürece bunların devamıyla ilgili bir çalışmanın olmasını özellikle kayda bağladık. Öyle zannediyorum ki bu ay içerisinde, yani nisan içerisinde bir Gazze, Batı Şeria ziyaretim olabilir. Bütün bunlar tabii bu sürece hizmet edebilmek...

Büyükelçilerin atanması noktası?

İlk adım diplomatik olacağı için büyükelçiler filan bir anda atanmıyor. Bu işlemler belli bir zaman alıyor. Esas olan uygulama. Uygulamayı görmemiz lazım. Tüm kapılardan Filistin’e girilebilmeli. ‘Sükunet devam ettiği sürece’ notunu koyduk. Bu konuyu Mısır Cumhurbaşkanı ile konuştum. Katar Emiri ve Mahmud Abbas ile paylaştım. Hamas lideri Halid Meşal ile konuştum. Daha önce Sayın Kerry’ye söyledim. Hamas’ın olmadığı bir masadan güçlü bir barış çıkmaz. Bunu kabul etmek gerekir. Hamas’ı bir terör örgütü olarak görmek yanlıştır. Bu insanlar kendi topraklarının savunmasını yapıyorlar. Verdikleri mücadele bunun mücadelesi. Zannediyorum bu kapılar da açılacak.

İsrail eğer uymazsa tavrımızda bir değişme olur mu?

Aynı olur. Burada şu anda mutabık kaldığımız anlaşma üzerinde bu bir telefon anlaşması, bu şekilde devam ettiği sürece sözümüzde dururuz. Buna uyulmazsa eğer, buradan herhangi bir geri adım atma söz konusu olursa, tekrar eski tavrımızı alırız.