Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Himmet Büke, Vatikan Kütüphanesi’nin hizmete sunduğu dijital koleksiyonundaki Türkçe eserlerde arşiv taraması yaparken Yunus Emre Divanı’nın nüshasına ulaştı. Söz konusu nüsha üzerine ilk ilmi incelemeyi yapan Doç. Dr. Himmet Büke, Vatikan nüshasının Türkiye’deki mevcut 30 nüshadan farklılıklar içerdiğini tespit etti.
 
YENİ NÜSHA HEYECANI
 
Bugüne kadar Yunus Emre ile ilgili pek çok çalışma yapıldığını belirten Doç. Dr. Büke, bu çalışmaların bugün elde bulunan mevcut nüshalara dayandığına dikkat çekerek, şöyle devam etti: “Yunus Emre’nin Risaletü’n-Nushiyye ve Divan-ı İlahiyat adlı iki eserini içeren divanının yurt içi ve yurt dışında farklı nüshaları bulunuyor. Bu nüshalar içerisinde Fatih, Karaman, Raif Yelkenci, Ritter ve Nuruosmaniye gibi nüshalar en derli toplu ve muteber nüshalar olarak kabul ediliyor. Çalışmaların önemli bir kısmı bu nüshalara göre yapılmış. Şimdi bu nüshalara yeni bir nüsha daha eklenmesinin sevincini ve büyük heyecanını yaşıyoruz.”

EN ESKİ YAZMA
 
Türkiye’de 30’a yakın nüsha bulunduğunu hatırlatan Doç. Dr. Büke, mevcutlardan birçoğunun zarar gördüğünü, sayfalarının eksildiğini vurgulayarak, Vatikan nüshası hakkında şu bilgileri paylaştı: “196 varaktan oluşan Vatikan nüshasında, Yunus Emre’nin her iki eseri önce Risaletü’n-Nushiyye, daha sonra Divan-ı İlahiyat olarak kaydedilmiş. Nüsha hicri 1038, miladi 1629 yılında, günümüzden yaklaşık 400 yıl önce istinsah edilmiş olup içinde Yunus Emre’ye ait 200’e yakın şiir bulunuyor. Şiirler, eski Anadolu Türkçesi döneminin Türkçesine uygunluk arz etmekle birlikte arkaik öğeler de barındırıyor.” Büke, nüshanın dil özellikleri ve söz varlığı bakımından değerlendirildiğinde eldeki nüshalar içinde en eski nüshadan istinsah (tıpkı yazım) edilmiş bir yazma olma ihtimalinin çok güçlü durduğunu bildirdi.
 
TÜRKÇE EL YAZMALARININ AVRUPA’DAKİ ADRESLERİ
 
Avrupa kütüphanelerinde çok fazla Türkçe yazma eser bulunduğunu ve bunların genç araştırmacıları beklediğini anlatan Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Himmet Büke, hazine değerinde iki adresi de örnek olarak paylaştı.
 
Vatikan: https://digi.vatlib.it/all
Fransa: https://catalogue.bnf.fr/index.do
 
YUNUS EMRE YILI’NA İTHAFEN
 
Vatikan nüshası üzerine ilk ilmi incelemeyi kendisinin gerçekleştirdiğini belirten Doç. Dr. Himmet Büke, 5 ay süren çalışmasının bittiğini ve dosyayı Türk Dil Kurumu’na sunduğunu açıkladı. Nüshaya yaklaşık 50 sayfalık giriş yazdığını söyleyen Doç. Dr. Büke, sözcük dizininin de hazırlandığını anlattı. Büke, söz konusu dosyanın 2021 Yunus Emre Yılı’na armağan bir kitap olarak yayınlanmasını hedeflediğini kaydetti.
 
FARKLILIKLARA ÖRNEK BEYİTLER
 
Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Himmet Büke, Vatikan nüshasında farklılıklar olduğunu belirtti. İstanbul Ticaret’e özel açıklamalar yapan Doç. Dr. Himmet Büke’nin, “Bunlar farklı şiirlerden birer beyit. Hepsi aynı şiirden değil. Diğer nüshalarda bulunmayan şiirler olmayıp kelime bazında farklılık arz ediyor” dediği örnek beyitler:
 
Yunus yidi nişāndur üçi daħı gizlüdür
anı daħı aydıvirem gelüp ħalvet śoranlara
 
*        *        *
 
Yalancılıķ eylemeñ ‘ışķa yalan söylemeñ
bunda yalan söyleyenüñ anda yeri zindāndadur
 
*        *        *
 
Niçe kez geldüm getdüm delim śūret yıpratdum
bu şimdiki śūretde yūnus olup döridüm

Kaynak: İTO