Sözlük anlamı: Menetmek ve hapsetmektir. Kontrol etmek anlamı da vardır.

Sabır: Nefsi Allah’a itaat etmeye hapsetmek ve bu itaatte devamlılığı korumaktır. İnsanın kendisini feryat etmekten, dilini şikâyet etmekten engellemesidir. Güzel ve hoş olmayan şeyleri yapmaktan sakınmaktır. Bela geldiğinde edep ve ciddiyeti korumaktır. Sabır, felaket zamanında kalbin sabit kalmasıdır.

Sabır birçok ahlaki özelliğin var olması için gerekli olan bir unsurdur. Mesela:

İffet, şehvetin haram isteğine karşı olan sabırdır. Zıddı, zinadır.

Tok gözlülük; mide şehvetine, yemeğe acele başlamamaya sabırdır. Zıddı, açgözlülüktür.

Sır tutmak; açıklanmayacak ve söylenmeyecek sözleri söylememeye sabırdır. Zıddı, söz yaymaktır.

Yumuşaklık, kızgınlığı yenmeye sabırdır. Zıddı, hemen kızmaktır.

Affetmek, intikam almamaya sabırdır. Zıddı, öç almaktır.

Çalışkanlık; acizliğe ve tembelliğe sabırdır.

Adalet, haksızlık etmeden hüküm vermeye sabırdır. Zıddı, zulümdür.

* * *

PEKİ, SABRIN SABIR OLABİLMESİ İÇİN NELER GEREKLİDİR
1- İhlas: Başkaları için değil, sadece Allah’ı razı etmek için sabretmek gerekir. Allah için olmayan sabra tahammül denir. Ve tahammülden hiçbir sevap alınmaz.

2- Allah’ı Kullarına Şikâyet Etmemek: ‘Başıma şöyle şöyle şeyler geldi’ diyerek bunları insanlara sızlanarak anlatmak... Başına musibet gelenin yapacağı dua şudur: “Biz Allah’tan geldik ve ancak O’na dönücüleriz. (İnna lillah ve inna ileyhi raciun) Allah’ım! Musibetimin ecrini yalnız senin katından umuyorum. Bu hususta beni mükâfatlandır. Bana bundan daha hayırlısını ihsan et.”
3- Sabrın Zamanında Olması: Başına kötü bir olay gelen kişi ilk günler ağlayıp sızlayıp feryat eder daha sonraki günlerde susup sabrettiğini söylerse bu sabır olmaz. Musibetin ilk anında Allah’tan geldiğini hatırlaması ve hemen sabretmesi gerekir.
4- Yılmamak: Eli kolu bağlı bir şekilde beklemek sabır değildir. ‘Bir kişinin sabredip sabretmediğini nasıl anlayabiliriz?’ diye soru sorulacak olursa şöyle cevaplayabiliriz: Başına musibet gelen kişi musibet gelmeden önce yapmış olduğu herhangi bir güzel davranışı ya da ameli terk ederse sabretmemiş olur.

* * *

SABRI ŞU KISIMLARA AYIRABİLİRİZ
1- Dünya Belalarına Sabır: Hastalık, ölüm ve malın kaybolması gibi durumlardır. Bir hadiste şöyle buyuruyor Efendimiz (s.a.v): “Allah ‘Ben kulumu iki gözünden mahrum etmekle imtihan ettiğim zaman sabrederse ona gözlerine karşılık cennet veririm’ buyurdu.”

2- Allah’a Kullukta Sabır: İbadette sabır üç bölümden oluşur. Başlarken niyetin sağlam ve ihlaslı olması, şüpheden, gösterişten uzak olması gerekir. İbadet esnasında Allah’ı hatırdan çıkarmamak, ibadeti en güzel bir şekilde ve sünnete uygun yapmaya çalışmak gerekir. İbadetten sonra kendini beğenip ‘Ben ne de güzel ibadet yapıyorum!’ dememek gerekir. ‘Allah’ım! Benden kabul buyur’ demek gerekir.

3- Davet Etmede Sabır: İnsanlara iyiliği emredip kötülükten sakındırırken bize yapılacak olan eziyetlere, hakaretlere aldırmayıp davet etmeye devam etmek. Yani, davet yolunda sabredip yılmamak gerekir.

4- İlim Talep Etmede Sabır: İslami ilimleri okurken ya da ders olarak anlatılan yerlere giderken şeytanın vesveselerine kulak asmamak gerekir. Israrla ilim öğrenip pes etmemek, uykuyu, oyunu ilime tercih etmemektir ilimde sabır.

5- Nimete Sabretmek: Kulun Allah’ın verdiği başarı, güzellik ve zenginlik gibi nimetlerin kendinden olduğunu sanıp da gururlanmaması, kibirlenmemesi gerekir. ‘Ben kendim kazandım’ dememesi gerekir. Şımarmaması ve bu tür duygulara karşı sabredip Allah’a dayanması gerekir.
* * *

-Namaz
-Allah’ın kolaylık sağlayacağına ve kurtaracağına inanmak
-O’ndan yardım dilemek, yani dua etmektir.
* * *

Hz. Eyyub (a.s) hastalığa karşı sabrıyla, Hz. Yakub (a.s) çocuğunun kaybolmasına karşı sabrıyla, Hz. Nuh (a.s) toplumu 950 sene İslam’a davet ederken gösterdiği sabrıyla, Hz. İbrahim (a.s) ateşe atılırken dininden dönmemesiyle gösterdiği sabrıyla, Hz. Musa (a.s) Firavun’un ölüm tehditlerine karşı sabrıyla bizlere örnek olmuştur.

* * *

KUR’AN AYETLERİYLE SABIR
“Ey iman edenler! Sabrederek ve namaz kılarak (Allah’tan) yardım dileyin; Şüphesiz Allah sabredenlerle beraberdir.” (Bakara / 153)

“Andolsun ki sizi biraz korkuyla, biraz açlıkla ve biraz mal, can ve ürünlerden yana eksiltmekle deneriz; öyleyse sabredenleri müjdele.” (Bakara / 155)

“Yoksa siz, Allah içinizden cihada katılanları belli etmeden ve sabredenleri ortaya çıkarmadan cennete gireceğinizi mi sanıyorsunuz?” (Âl-i İmran / 142)

“Ve sabretmiş olmanız dolayısıyla selamette olunuz. Dünyanın akıbeti olan bu cennet ne güzel diyecekler.” (Ra’d / 24)
“Zulme uğradıktan sonra Allah yolunda hicret edenleri biz, dünyada mutlaka güzel bir yere yerleştiririz. Hâlbuki bilmiş olsalar ahiret sevabı daha büyüktür. İşte bunlar, sabredenler ve Rablerine güvenip dayananlardır.” (Nahl / 41-42)

“Sabret! Sabrın ancak Allah’ın yardımıyladır. Onlara üzülme! Başvurdukları oyunlardan da endişeli olma!” (Nahl / 127)
* * *
SABRA DAİR İNCİLER
İmanı en üstün olan; sabırlı, cömert ve hoşgörülü olandır. (Deylemi)

Kötü komşunun eziyetlerine ölünceye kadar sabredeni, Allah-u Teâlâ sever. (Hakim)

Sevmediklerinize sabretmedikçe, sevdiklerinize kavuşamazsınız. (İ. Maverdi)

Acıya sabredip uğradığı felaketi gizlemesi ve kimseye şikâyet etmemesi, kişinin Allah-u Teâlâ’yı iyi tanımış olmasındandır. (İ.Gazali)

En üstün ibadet sıkıntıya sabretmektir. (Tirmizi)

Yeminle söylüyorum, uğradığı zulme sabredenin Allah-u Teâlâ şerefini arttırır. (Taberani)

Geçim sıkıntısına sabredeni Allah-u Teâlâ Firdevs Cennetine koyar. (Ebuşşeyh)