Dünya düz bir zemine nasıl yansıtılır? Her zaman görmeye alıştığımız dünya haritalarında yüzyıllar boyunca bu mücadele verildi. Ama hiçbir harita tam olarak gerçeği yansıtamadı.

Felemenk harita bilimci Gerardus Mercator, Merkatör projeksiyonunu 1569’da hazırladı. Google haritaları da dahil birçok web haritalama aracı bugün hala bu projeksiyonu kullanıyor. Denizcilik için çok kullanışlı olsa da bu haritalarda kıtaların boyutu yüz ölçümlerinden farklı yansıtıldı.

Afrika kıtasının yüz ölçümü yaklaşık 30 milyon kilometrekare, Grönland Adası'nın ise 2 milyon kilometrekare...Merkatör projeksiyonu, Afrika ve Grönland'i haritada neredeyse aynı büyüklükte yansıtıyor. Boyutlandırma Ekvator ve çevresinde gerçeğe daha yakınken, hata payı kutuplara doğru sonsuza yaklaşıyor...

Bugüne kadar kuşkusuz daha doğru boyutlandırma yapan haritalar da oldu. Ama bütün haritalar bir konuda iyiyken başka bir konuda gerçekliği bozdu.

Eşit alan haritası olarak bilinen Gall-Peters projeksiyonu...Bu haritada Grönland ve Afrika'nın boyutları Mercator'dan çok daha doğru bir şekilde veriliyor. Ancak burada da ülke şekilleri bozularak daha gergin ve esnek bir hal alıyor. Bilim çevreleri tarafından ise dünyanın en doğru haritası olarak kabul edildi.

Boyut ve şeklin tamamen çarpıtıldığı modern haritalar da yapıldı. Bu dengeyi en iyi koruyan Winkel Tripel projeksiyonu, 1921 yılında Alman haritacı Oswald Winkel tarafından hazırlandı. Winkel Tripel projeksiyonu, National Geographic tarafından 1998 yılından beri kullanılıyor.

Dünya'yı çokgen olarak düşünen harita bilimciler, geometrik şekillere ayırıyor, sonra bu şekli tek düzlemde açıyorlardı.

1943'te Buckminster Fuller, Dünya'yı düzenli şekillere böldü ve nasıl katlanıp çok yüzlü bir küre olarak birleştirileceğine dair talimatlar verdi. Ancak Fuller, kıtaların şekillerini koruyabilirken okyanusları parçaladı, Avustralya ve Antarktika arasında olduğu gibi birçok mesafeyi artırdı.

Dünya'nın ilk çift taraflı haritası

Bir kürenin yüzeyini bozulma olmadan düz bir zemine oturtmak mümkün değil... Peki neden Dünya'nın her iki tarafını da gösteren çift taraflı bir harita olmasın? 3 harita bilimci 2021 yılında "dünyaya" yeni bir bakış açısı getirdi. Princeton Ünversitesi profesörleri Richard Gott , Robert Vanderbei ve Drexel Üniversitesi profesörü David Goldberg... 3 profesör, mümkün olan en az hatayla düz haritayı oluşturmak için, bir plak veya madalyon gibi çift taraflı ve yuvarlak bir harita tasarladı.

2007'de Goldberg ve Gott, düz haritalarda olabilecek altı tip bozulmayı ölçerek mevcut haritaları puanlayan bir system icat ettiler: Yerel şekiller, alanlar, mesafeler, bükülme, çarpıklık (orantısızlık) ve sınır kesmeleri (süreklilik boşlukları)

Goldberg-Gott puanlama sistemine göre, önceden bilinen en iyi düz harita projeksiyonu 4.563 Goldberg-Gott skoruyla Winkel Tripel'di. Ancak yine de bu projeksiyonun, Pasifik Okyanusu'nu bölme ve Asya ile Hawaii arasında büyük bir mesafe yanılsaması yaratma şeklinde bir "sınır kesme" sorunu vardı.

Tamamen yeni bir yaklaşıma ihtiyaç vardı. Bu noktada Gott, olimpik yüksek atlayıcılarla bir benzerlik kurdu: 1968'de Dick Fosbury, sırtını bükerek ve barın üzerinden geriye doğru atlayarak sporseverleri şoke etti. Yeni bir rekor kırdı, altın madalya kazandı ve o zamandan beri yüksek atlayıcılar hep geriye doğru sıçradı.

Richard Gott ; "Bay Fosbury gibiyiz. Bunu bir rekor kırmak, mümkün olan en az hatayla düz haritayı oluşturmak için yapıyoruz. Yani, onun gibi biz de şaşırtıcı insanlarız. Tamamen farklı bir harita öneriyoruz ve Winkel Tripel'i altı hatanın her birinde yendik."

Yeni haritanın bir yüzünde Kuzey diğer yüzünde ise Güney Yarım Küre yer alıyor. Kutuplar da haritanın merkezinde.. Böylece haritanın kenarları aynı noktaya denk geliyor. Çift taraflı haritayla düz bir haritanın lojistik kolaylıklarından hiçbiri kaybedilmeden, iki boyutluluğun sınırları ortadan kalktı. Ve kesintisiz bir harita ortaya çıktı...Yeni harita, herhangi bir tek taraflı düz haritadan daha küçük mesafe hatalarına sahip.

Yeni harita aslında diğer düz haritalardan daha çok Yerküre'ye benziyor. Tüm haritayı görmek için onu döndürmelisiniz; yani dünyanın tümünü tek bir haritada doğru oranlarda görmek için artık onu ters çevirmeniz yeterli. 

Kaynak: Bu araştırma yazısı TRT Haber'den alıntıdır