Merkez üssü Elazığ'ın Sivrice ilçesi olan 6.8 büyüklüğündeki deprem nedeniyle en fazla etkilenen illerden Malatya'da okul, bina ve cami gibi birçok yapı hasar gördü.

Depremin ardından Vakıflar Bölge Müdürlüğü bünyesindeki ekipler hasarlı yapıları 3 gün içerisinde tespit ederek raporlaştırdı. Hazırlanan raporda, bazı yapıların artçı depremlere karşı önlem alınması gerektiği belirtilmişti.  

Bunun üzerine acil eylem kapsamında artçı depremlere karşı özellikle Yeni Cami ve Ulu Cami gibi yapılarda gerekli önlemlerin alınması için ihale edilmiş ve yapılarda bir dizi çökmelere, yıkılmalara karşı önlemler alınmıştı.

Bu kapsamda, Malatya merkezde bulunan Yeni Cami için 23 Mart 2020 tarihinde proje ihalesi yapılarak Rölöve, Restorasyon, Statik, Mekanik ve Elektrik projelerinin hazırlanması safhasına geçildiği bildirildi.

Restorasyon çalışmalarla ilgili Aksaray Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölüm Başkanı ve öğretim görevlilerinden de destek alındığını belirten Vakıflar Bölge Müdürlüğü, ilgili hocalar yapıyı yerinde inceleyerek bir deprem raporu ve ne gibi müdahaleler yapılması yönünde bir öneri raporu hazırladığını belirtti.

Açıklamada, "Bu raporlar doğrultusunda taş dayanım gücünün test edilmesi ve bazı malzeme analizleri yapılması gerekmiş ancak pandemi sebebiyle üniversiteler ve bünyesindeki laboratuvarların kapalı olması sonucunda Genel Müdürümüz Sayın Burhan Ersoy’a bildirilmiş Genel Müdürümüz Ankara Üniversitesi rektörü ile görüşerek laboratuvar açılması sağlanarak burada analizler yapılmıştır. Tüm bu veriler ışığında ve Yeni Caminin tüm boyutları ölçülerek hazırlanan Rölöve, aslını bozmayacak şekilde onarılmasına yönelik hazırlanan Restorasyon ve diğer projeler hazırlanarak 22 Temmuz 2020 tarihinde kurumumuza teslim edilmiştir. Aynı gün tüm projeler Sivas Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kuruluna gönderilmiş orada yapılan incelemeler neticesinde 26 Ağustos 2020 tarihinde kurul tarafından onaylanmıştır. Kurulunun projeleri onayladıktan sonra inşaat maliyet çalışmaları yapılarak 29.08.2020 tarihinde Genel Müdürlüğümüzden ödenek talebinde bulunulmuş alınan onay akabinde Yeni Cami Restorasyonu ve onarımı için ihale süreci başlatılmıştır. 25 Eylül 2020 tarihinde ihalesi yapıldıktan sonra yasal süreçler beklenilmiş ve 13 Ekim 2020 tarihinde yüklenici firmaya yer teslimi yapılarak Restorasyon süreci başlanılmıştır. Dolayısıyla söz konusu restorasyon süreci yaklaşık 4 aydır devam etmektedir." denildi.

"Deprem sebebiyle hasar gören tüm camilerimiz acilen ibadete kapatılmış, restorasyon için gerekli projeler, projelerin onaylanması, ihale için onayı alınması ve ihale süreçleri gibi tüm süreçler camilerimiz ibadete kapalı olduğu dönemde yapılmıştır." denilen açıklamada, "Bugün geldiğimiz noktada Yeni Caminin doğu ve batısında yer alan payandaların onarımına devam edilmektedir. Batıdaki payandalar bitmek üzere doğudakiler ise yüzde 50 seviyesindedir. Ayrıca kalem işi süslemelerin eskizleri çıkartılmış sıva raspaları yapılmıştır. Duvarda bir metre arayla delikler açılarak enjeksiyon yapılmış ve duvarların güçlendirilmesi tamamlanmıştır. Derz açmaları yapılmış ve yeni derzler yapılmıştır. Güvenlik askı iskele kurulumu çalışmaları devam etmekte olup, akabinde üst örtü ile ilgili çalışmalara başlanacaktır."  ifadelerini kullandı.

Vakıflar Bölge Müdürlüğünden paylaşılan bilgi notunda ise şu ifadelere yer verildi:

"Mülkiyeti idaremize ait, Malatya İli, Battalgazi ilçesinde bulunan Yeni (Hacı Yusuf Taş) Camii’nin 'Malatya Battalgazi Yeni Hacı Yusuf Taş Camii 2020-2021 Yılları Restorasyonu, Güçlendirmesi ve Çevre Düzenlemesi İşi' ne ilişkin ihale 25 Eylül 2020 tarihinde yapılmış olup 13 Ekim 2020 tarihinde yer teslimi yapılmıştır.

Bu bağlamda yer tesliminden bugüne kadar yapılan işler aşağıda sıralanmıştır.

Yapanın harim bölümünde tam güvenlikli iş iskelesi kuruldu. Harim katında bulunan kalem işlerinin rölöve çizimleri alınacak belgeleme işlemi alındı.

Bodrum ve harim katında x ve y eksenlerinde 1 m x 1 m mesafelerde işaretlemeler yapılarak delikler açılıp ve açılan deliklerden epoksi reçine bazlı enjeksiyon uygulaması yapıldı.

Yapının doğu ve batı cephelerine projesine uygun olacak şekilde payanda ayağı yapımı için kazı yapılarak blokaj ve tesviye işlemleri yapıldı.

Payandada kullanılmak üzere kenet ve zıvanalar hazırlandı.

Payandalarda kullanılan taş blokları birbirine bağlamak için taş bloklar üzerinde delikler açılarak bu bloklar imalat aşamasında kenet-kurşun ve zıvana-epoksi yardımıyla birbirine bağlandı.

Yapının harim katında duvar kubbe ve tonoz yüzeylerinde itinalı sıva raspası yapılarak derz çürütme ve yeni derz dolgusu işlemleri yapıldı.

Güvenlik amaçlı yapı çevresinde bulunan galvaniz saç üzerine hava geçişine izin veren fıle dokulu resimli baskılı vinil branda ile fon yapıldı.

Cami avluyu çevreleyen duvarlardan batı giriş kapısının sol ve sağ tarafında araç girişine izin verecek şekilde patlayıcı madde kullanmadan demirli demirsiz beton inşaat yıkımı yapıldı.

Yapının yağmur iniş borularının sökümü yapıldı.

Yapının doğu ve batı girişi üzerinde yer alan mevcut sundurmalar itinalı bir şekilde söküldü.

Yapı içerisinde bulunan özgün minber zarar görmemesi için koruma altına alındı.

Kadınlar mahfili ve imam odası söküm işlemleri yapıldı.

Harim katında bulunan pencerelerde bulunan alçı içliklerin söküm işlemi yapıldı.

Yapının güney cephesine çelik borudan tam güvenlikli cephe iskelesi kuruldu.

Yapının içinde bulanan çalışma iskelesi sökümü yapıldı.

Ana kubbeyi taşıyacak şekilde tasarlanarak projelendirilen askı iskelesi imalatları kuruluma hazır hale getirildi.

Ana kubbeyi taşıyacak olan askı iskelesi kurulumuna devam edilmektedir.

Yeni (Hacı Yusuf Taş) Camii bugünden sonra yapılacak imalat listesi

Yapının doğu, batı ve güney cephelerine projesindeki detayına uygun olarak drenaj sistemi yapılacaktır.

Yapının bodrum katında mevcut zemin kotu, restorasyon projesine uygun kotuna göre şakulü düzeltilecektir.

Yapının bodrum katında yer alan mevcut ahşap dikmelerin tamamı itinalı bir şekilde sökülecektir. Yerlerine restorasyon projesine uygun olarak yeni ahşap dikme ve taş kaideler yapılacaktır. Ayrıca mevcuttaki fil ayağı kaideleri ile aynen korunacaktır.

Yapının bodrum katı mevcut ahşap kirişleme tavanında yer alan ahşap kirişlerin tamamı itinalı bir şekilde sökülecektir. Yerlerine restorasyon projesine uygun olarak yeni ahşap kirişler yapılacaktır. Kullanılan tüm ahşap doğramalar suya ve mantara karşı emprenye edilerek üzerlerine ahşap koruyucu sürülecektir.

Son cemaat mahalli ve harim kısmında yer alan mevcut zemin döşeme kaplamaları sökülerek, yerlerine projesinde gösterilen şekline uygun olarak yeni ahşap kaplama yapılacaktır.

Yapıya statik açıdan yapılacak müdahaleler (ana kubbenin çelik bilezik eklenerek yeniden yapılması, metal gergi çubuklarının sökülerek yenilenmesi ve projesine göre ilave payandalar eklenmesi) güçlendirme projesi ve raporuna uygun olarak yapılacaktır.

Ana kubbe için askı iskelesi kurulduktan sonra kubbenin sökümünü takip edecek şekilde güçlendirme projesine göre gerekli müdahale ve onarımları yapıldıktan sonra, kubbe ve tonozların yüzeyleri tekrar hidrolik kireç esaslı sıva ile sıvandıktan sonra akrilik esaslı iç cephe boyası ile boyanıp, mevcuttaki kalemişi süslemeleri ile aynı motif ve detayda kalem işi süslemeler yeniden yapılacaktır.

Yapıdaki malzemedeki bozulmalar çerçevesinde, yapı genelinde görülen parça kayıplarına şu şekilde müdahale yapılacaktır: büyük taş-tuğla kayıpları taş-tuğla kesilerek tamamlanacak, küçük parça kaybı görülen taş-tuğla yüzeylerde uygun renk ve dokuda hazırlanan kireç bağlayıcılı harçlarla plastik tamamlama yapılacaktır.

Yapıdaki malzemedeki bozulmalar çerçevesinde, yapı genelinde görülen çatlak ve kırıklara şu şekilde müdahale yapılacaktır: çatlak ve kırık görülen taş-tuğla yüzeyleri ve örgüde, uygun renk ve dokuda hazırlanan kireç bağlayıcılı harçlarla içerlek bir şekilde plastik tamamlama yapılacaktır.

Yapıdaki yapısal bozulmalar çerçevesinde, duvar örgüsündeki derz açılmalarına şu şekilde müdahale yapılacaktır: tüm örgü alanları aynı olacak şekilde uygun renk ve dokuda hazırlanan kireç bağlayıcılı harçlarla içerlek bir şekilde doldurulacaktır.

Yapısal bozulmalar çerçevesinde, duvar örgüsündeki eksik alanlar ve kayıplara şu şekilde müdahale yapılacaktır: mevcut duvar örgüsüyle yeni yapılacak duvar örgüsü renk ve malzeme olarak yakın olmakla birlikte dokusunda bir fark yaratılacak, eski ve yeni birbirinden ayrı görünmesi sağlanacaktır. Duvar yüzeylerinde görülen nem ve tuz çıkışlarına şu şekilde müdahale yapılacaktır: yüzeydeki tuzlanma, mikro kumlama yöntemi kullanılarak itinalı bir şekilde temizlenecektir.

Yapıya ait çatıda yer alan kurşun kaplamalar ve altında bulunan çamur sıva sökülecektir. Mevcut tesviye tabakası üzerine sürme esaslı su yalıtımı uygulanacaktır. Güçlendirme raporuna göre, kurşun kaplama altına çamur sıva serildikten sonra üzerine yeni kurşun kaplama yapılacaktır. Son cemaat mahalli saçak profili ucunda yer alan yağmur olukları ve PVC yağmur iniş boruları sökülerek yerine projesine uygun olarak yeni sac yağmur oluğu ve kare kesitli yağmur iniş boruları takılacaktır. Mevcutta yer alan âlemler aynen korunarak kullanılacaktır.

Yapının kuzeyinde yer alan abdest alma yerindeki oturma elemanları ve musluklar sökülerek, projesine uygun olarak yeni oturak ve bakır musluklar ile yenilenecektir.

Yapının kuzey, doğu ve batısında yer alan mevcut paslanmaz çelik profiller sökülerek yerine projesinde gösterilen şekline uygun olarak ferforje korkuluklar takılacaktır. Korkuluklara 2 kat antipas sürüldükten sonra üzeri siyah boya ile boyanacaktır.

Yapının doğu ve batı girişi üzerinde projesinde gösterilen şekline uygun olarak çelik profil taşıyıcı üzeri temperli cam ve spider sistem olacak şekilde yeni sundurmalar yapılacaktır.

Yapıya ait tüm ahşap kapılar (harim giriş kapıları, minare kapıları) itinalı bir şekilde sökülerek, üzerindeki vernik cilaların raspası yapılacak, raspa edildikten sonra suya ve mantara karşı emprenye edildikten sonra üzerlerine koruyucu cila sürülüp tekrar yerlerine monte edilecektir.

Yapının kadınlar mahfelinden minarelere geçişi sağlayan demir doğramalı kapılar üzerindeki yağlı boyaların raspası yapılıp, üzerine 2 kat antipas sürüldükten sonra ahşap renginde boya ile boyaları yenilenecektir.

Yapının hariminde alt kotta yer alan pencerelerin üzerindeki vernik cilaların raspası yapıldıktan sonra, suya ve mantara karşı emprenye edildikten sonra tekrar ahşap koruyucu sürülüp mevcut pencereler aynen korunacaktır.

Sıva raspası ve enjeksiyon işlemi sonrasında yapının tüm duvar ve kubbe içi yüzeylerine karbon fiber malzemelerle güçlendirme uygulaması yapıldıktan sonra tekrar hidrolik kireç harcı ile sıvanıp, duvar yüzeyleri akrilik esaslı iç cephe boyası ile boyanıp, kalem işi süslemeler mevcuttaki motif ve süsleme detaylarına uygun olarak aynen yenilenecektir.

Harimin üst kotlarında yer alan alçı pencereler yenileri ile detayına uygun olarak değiştirilecek, üzerlerine akrilik esaslı iç ve dış cephe boyası sürülecektir.

Son cemaat mahalli ve harim alt kotta yer alan pencere önlerindeki ferforje korkuluk ve parmaklıklar üzerindeki eğrilik ve bükülmeler giderilerek, üzerlerine 2 kat antipas sürüldükten sonra siyah boya ile boyanacaktır.

Kadınlar mahfeli ve mahfele çıkışı sağlayan merdivenler yeni emprenye ve pinoteksli ahşap elemanlar ile değiltirilecek.

Harimin kuzeyinde kalan mevcut imam odası yeniden yapılacak.

Yapının mevcut ahşap minber ve vaaz kürsüsü üzerinde yer alan vernik cilaların raspası yapılıp, suya ve mantara karşı emprenye edildikten sonra üzerlerine ahşap koruyucu sürülecektir.

Yapının mihrabı aynen korunacaktır. Yapı genelinde karşımıza çıkan mermer kitabelerde boya raspası yapılarak yeniden altın varak boya ile boyanacaktır.

Yapıyı sınırlandıran bahçe duvarları ve taş babalar üzerinde yer alan bozulmalar yerinde verilecek müdahale kararına uygun olarak giderilecektir. Mevcut korkuluklar üzerine 2 kat antipas sürüldükten sonra siyah boya ile boyanacaktır.

Yapının mevcuttaki şadırvan, havuz ve tuvaletleri yakın dönemde yapıldığından sadece tuvaletlerin içe bakan duvarları akrilik esaslı iç cephe boyası ile boyanarak boyaları yenilenecektir.

Yapının doğu ve batısındaki minarelerine demir doğramalı şerefe kapıları takılacaktır. Kapılar ve mevcuttaki ferforje korkuluklara 2 kat antipas sürüldükten sonra üzerlerine siyah boya yapılacaktır.

Yapının elektrik ve mekanik tesisatı ilgili mühendislik projelerine göre yapılacaktır.

Yapının kuzeyine bahçe içerisine restorasyon projesine uygun olarak açılıp kapanabilecek şekilde şemsiyeler koyulacaktır." (İLKHA)