DIŞ HABERLER SERVİSİ

Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) Savcılığı, İngiliz askerlerinin Irak'ta işlediği savaş suçlarıyla ilgili ön incelemesini tamamlayan raporunu yayınladı.

UCM Başsavcısı Fatou Bensouda, ön inceleme raporuna ilişkin açıklamasında, İngiliz askerlerin Iraklı mahkumlara yönelik "cinayet", "işkence", "gayrı insani muamele", "tecavüz" ve "cinsel istismar" gibi birçok "savaş suçu" işlediğini gösteren kanıt bulunduğunu kaydetti.

Başsavcı Bensouda, bütün bu somut delillere rağmen, "profesyonel" gerekçelerle İngiliz askerleri aleyhine UCM nezdinde dava açmamaya karar verdiğini belirtti.

ÖRTBAS EDİLEN SORUŞTURMALAR

Açıklamada, İngiliz Savunma Bakanlığı ile bazı üst düzey komutanların söz konusu suçlarla ilgili yürütülen iç soruşturmaları örtbas ettiği belirtildi.

İngiliz yargı makamlarının savaş suçu işleyen askerlere yönelik etkili bir soruşturma yapamadığına değinen Bensouda, 10 yıldan fazla süre geçmesine rağmen söz konusu suçlardan ötürü hiçbir İngiliz askerin cezalandırılmadığına dikkat çekti.

Açıklamada, İngiliz askerlerin Irak ve Afganistan'da işledikleri iddia edilen savaş suçlarını araştırmak için kurulan Irak Tarihi İddialar Ekibi'nin (IHAT) bulgularının da İngiliz makamlarının suçlamaları "gerçekçi" biçimde araştırmadığını teyit ettiği aktarıldı.

Mevcut durumun İngiliz yargısının tamamen işlevsiz hale geldiği ve sorumluları cezalandırmak için hiçbir şey yapmadıkları anlamına gelmediğini belirten Bensouda, bu aşamada UCM'nin harekete geçmesinin gerekli olmadığını bildirdi.

Dava açmama kararının "profesyonel" gerekçelerle alındığı belirtilen açıklamada yeni delillerin bulunması halinde kararın tekrar gözden geçirileceğine yer verildi.

AÇILMIŞ DAVALAR DÜŞÜRÜLDÜ

Bir süre önce alınan bir kararla Britanyalı askerlerin Irak'ta savaş suçu işlediklerine dair yapılan binlerce suçlamanın tamamına yakını düşürülmüştü. Askeri Savcılık Direktörü Andrew Cayley binlerce dosyanın müfettişler tarafından incelendiğini ve tamamına yakınında güvenilir delil eksikliği olduğu iddiası ve hafif suçlar bulunduğu için reddedildiğini iddia etmişti.

Denizaşırı görevlere gönderilen askerlere karşı açılan davaları "can sıkıcı iddialar" olarak tanımlayan İngiliz hükümeti askerler hakkındaki iddiaları engellemek için bir yasa tasarısı hazırlamıştı. Tasarıya göre yeni somut deliller ortaya çıkmadığı sürece davalar 5 yıl içinde zaman aşımına uğrayacaktı.

İnsan hakları örgütleri ve bazı avukatlar tasarının uluslararası anlaşmalara aykırı olduğunu ve orduyu kanunların üzerine çıkardığını savunuyordu.

Hukuk Topluluğu Başkan Yardımcısı David Greene bir denge sağlamanın gerekli olduğunu fakat söz konusu tasarının temel argümanı askerlerin yargılamalarında bir artış olması iken Cayley'in son açıklamalarının böyle bir şey olmadığını gösterdiğini belirtmişti.

Cılız tepkiler geri adım atılmasını sağlamamış ve neticede UCM de İngiltere yargısı doğrultusunda  karar vermiş oldu.

ABD'NİN UCM'DE YARGILANMASI TALEBİ

Öte yandan ABD askerlerinin Afganistan’da savaş suçu işledikleri gerekçesiyle UCM tarafından dava açılması sonrası yaşanan gelişmeler adaletin değil de gücün söz sahibi olduğu dünyayı yeniden gözler önüne sermişti. ABD, UCM’ye yaptırım kararı almış, böyle savaş suçlarının ortaya çıkmasını engellemeye çalışmıştı.

UCM Başsavcısı Fatou Bensouda, Kasım 2017'de, ABD askerleri, ABD Merkezi Haber Alma Teşkilatı (CIA) ve Afgan askerlerin Afganistan savaşı sırasında savaş suçu, Taliban'ın da insanlığa karşı suç işlediğine dair iddialara yönelik soruşturma talebinde bulunmuştu.

ABD'nin UCM'ye üye olmasa bile ABD askerlerinin iddia edilen savaş suçunu UCM'ye üye olan Afganistan'da işlediği için sorgulanabileceği belirtilmişti.

ABD’DEN UCM’YE YAPTIRIM

ABD’nin yaptırım tehditleri sonrası UCM ilk derece dairesi, 12 Nisan 2019'da Bensouda'nın ilgili soruşturma talebini oy birliğiyle reddetmiş, Bensouda ise ret kararını UCM Temyiz Dairesine taşımıştı.

UCM Temyiz Dairesi, bu yılın Mart ayında Afganistan savaşı sırasında işlendiği öne sürülen muhtemel savaş suçlarıyla ilgili soruşturma açma talebini onaylamıştı.

ABD Başkanı Donald Trump, Haziran ayında bir kararname imzalayarak, UCM yetkililerinin ABD'deki mal varlıklarına el konulması ve ülkeye giriş yasağının da dahil olduğu bazı yaptırımlar uygulanması talimatı vermişti.

ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo 3 Eylül’de yaptığı açıklamada, Amerikan askerlerinin Afganistan'da savaş suçu işlediği iddialarını soruşturdukları gerekçesiyle UCM Başsavcısı ve diğer üst düzey yetkililere yaptırım uygulamaya başladıklarını belirtmişti.