Özelikle doğal gazın ulaşmadığı kırsal kesimlerde sonbahar ve kış aylarında kullanılan soba, mangal gibi ısınma aracı olarak kullanılan araçlardan sızına gaz nedeniyle her yıl yüzlerce kişi hayatını kaybediyor.

Karbonmonoksit (CO) gazı, doğal gaz, gaz yağı, benzin, tüp gazı, kömür ve odun gibi yapısında "karbon" bulunan yakıtların tam olarak yanmaması sonucunda oluşan dumanda yer alan zehirli bir gaz.

Her yıl Sağlık Bakanlığı, belediyeler ve AFAD gibi kurumlar sonbahar ve kış mevsiminde kamu spotu hazırlayarak sosyal medya TV kanalları, dergi, gazete veya SMS  aracılığıyla baca gazı zehirlenmelerine karşı uyarıyor.

Yapılan uyralara rağmen maalesef evlerde bilinçsizce soba, mangal ve şofben kullanılması karbonmonoksit zehirlenmesi neden oluyor.

Karbonmonoksit zehirlenmesinin belirtileri

Uzmanlar, baş ağrısı, yorgunluk ve bitkinlik hissi, mide bulantısı, baş dönmesi ve bilinç kaybının zehirlenmenin ilk belirtileri olarak sıralıyor.

Karbonmonoksit gazına birkaç dakika veya birkaç saat içerisinde kalınabilir. Bir kişi karbonmonoksit gazına maruz kalındığında, kandaki hemoglobinin yüzde 20’si karboksihemoglobine dönüştüğünde ilk belirtiler baş dönmesi ve baş ağrısı meydana gelir. Bu oran yüzde 50’ye çıktığında bilinç kaybı, yüzde 60-70 civarında ise ölüm gerçekleşmektedir. Karbonmonoksit zehirlenmesi hafif   karbonmonoksit zehirlenmesi ve ağır karbonmonoksit zehirlenmesi olarak 2 kısma ayrılır.

Ağır karbonmonoksit zehirlenme belirtileri

-Sersemlik,

-Unutkanlık,

-Kusma,

-Ciltte kırmızılık,

-Genel bitkinlik,

-Kas krampları,

-Bilinç kaybı ve bununla birlikte solunumun durmasıyla ölüm meydana gelmektedir.

Karbonmonoksit zehirlenmesinde ilkyardım nasıl olmalıdır?

-Zehirlenen bir kişiye yardıma koşan kişi de zehirlenme tehlikesine karşı kendisini korumalı,

-Camlar açılmalı ya da kırılmalı,

-Hastayı battaniyeye sarılmalı ve vücut ısısı korunmalı,

- Acil Yardım Servisi 112 aranmalı,

-Ambulans gelene kadar hastanın ağız ve burnundaki solunumu engelleyecek kusmuk, balgam gibi maddeler temizlenmeli,

-Açık havaya çıkıldığında ya da tehlikeden uzaklaştırıldığında hava yolu açık değilse hava yolu açılmalı, solunum yoksa Temel Yaşam Desteğine başlanmalıdır.

Zehirlenmeden korunma yöntemleri

Her yıl yüzlerce ölüm ve yaralanmanın olduğu zehirlenmeyle ilgili uzmanlar şu önerilerde bulunuyor;

- Kullanılan her türlü ısıtma cihazının kalite belgesine sahip olup olmadığına, garantilerine ve garanti sürelerine dikkat edilmeli,

-Kullanılan yakıtın standartlara uygunluğu kontrol edilmeli, izin belgesi olmayan satıcılardan kömür alınmamalı,

-Aşırı doldurulan sobanın duman yolu daralacağı, soba içinde düzensiz ısı dağılımı nedeniyle de baca çekişi zayıflayacağı için soba yakılırken aşırı doldurulmamasına dikkat edilmeli,

-Sönmekte olan sobaya asla tutuşması güç yakıtlar konulmamalı, yakıt yavaş yavaş ilave edilmeli, yatmadan önce sobaya kesinlikle yakıt konulmamalı,

- Soba tutuşturulurken yakıtın üstten yanması sağlanmalı,

-Soba borularının birbiriyle birleştirilmesinde hava ve baca gazı sızdırmazlığı sağlanmalı,

-Sobanın bulunduğu yer sürekli havalandırılmalı,

-Bacalar standartlara uygun ve yalıtımlı olmalı, düzenli olarak temizletilmeli,

-Dumanın geri tepmesini önlemek için baca şapkası mutlaka takılmalı,

- Sobadaki ateşin üzerine kömür ilave edilmemeli, dolu kova ile değiştirilmeli,

- Baca ve borularda zift ve katran oluşumunu engellemek için soba, bacaya en uygun mesafeye kurulmalı ve az sayıda dirsek kullanılmalıdır. Yatay borulara bacaya doğru yüzde 10 eğim verilmeli,

- Havalanması kötü olan yerlerde petrol ürünleri ile çalışan ve bu nedenle karbonmonoksit üretme ihtimali olan cihazların kullanımı yasaklanmalı,

-Riskli iş yerlerinde çalışanlar, karbonmonoksit zehirlenmesi oluşturan kaynaklar ve durumlar hakkında eğitilmeli ve iş yerlerine karbonmonoksit dedektörlerinin yerleştirilmesi sağlanmalıdır. (İLKHA)