İSTANBUL- Açılış konuşmasını yapan Sivil Dayanışma Platformu Başkanı Ayhan Ogan "İslam coğrafyasında ezan bütün her yerde tek bir dilde okunur. Bunu ortadan kaldırmaya dönük çalışmalar aslında İslam`ın ortak dil birliğini ve mana birliğini bozmaya dönük girişimlerdir. Aynı zamanda ezan Müslümanların ortak tarihini, ortak geçmişini, ortak kültürünü ifade eder. Bir daha asla Türkiye`de ya da dünyanın herhangi bir yerinde İslam`ın önemli bir sembolü olan ezanı bozmaya dönük girişimleri kabul etmeyeceğiz" diye belirtti.

"Ezan Bir Tanderi ve Bildiğimiz Şekildedir"
Ezanı Peygamberimizin bize tebliğ ettiği şekilde okumamız gerektiğini belirten Tarihçi Yazar Mustafa Armağan "Ezan bir tanedir ve bildiğimiz şekildedir. Peygamber efendimiz Bilal-i Habeş-i`yi çağırıp ezanın bu şekilde okunmasını tebliğ etmiş. Biz bunu biliyoruz. Bu Arapça mıdır başka bir dil midir bizi ilgilendirmez. Biz peygamberimizin bize tebliğ ettiği ezanı biliyoruz. Onun dışındaki bütün farklı dillerde okunması düşünülen metinler, şarkıdır, bestedir ezan değildir." dedi.

TGTV Başkanı Necati Ceylan, İlahiyatçı Ali Gürbüz, Demokrat Partili Milli Eğitim Bakanı Tevfik İleri`nin oğlu Cahit İleri, dönemin tanıklarından İdareci Mahmut Erdoğan, İlahiyatçı Fevzi Mısır ve İlahiyatçı Cemal Tunca konu ile ilgili kısa konuşma yaptılar.

Anma programında iki mevlithan tarafından çiftli ezan okundu. Ezanın yeniden orijinal hali ile okunmasına ilişkin 17 Haziran 1950 tarihli gazete haberlerin de sergilendiği anma programı Kur`anı- Kerim ve duaların okunmasıyla sona erdi.

Sivil Dayanışma Platformu`ndan yapılan açıklama şöyle:
Ezan, yüzyıllar boyunca tevhidin ifadesi olarak gök kubbeyi çınlatan, insanlığı hayra davet etmenin, kurtuluşa çağırmanın sembolü olan bir sesleniştir. İslam`ın şiarı ve Müslümanların varoluş göstergesi olan ezan, insanları hem namaza hem de dinin kendisine çağırmaktır. Çünkü ezan içerisinde İslam dininin üç temel esası vardır: Allah`ın varlığını ve birliğini kabul etme, Hz. Peygamberin Allah`ın elçisi olduğunu tasdik etme ve felah kavramında ifadesini bulan ahiret hayatına iman.

İslam âlimleri, ezanın sünnet-i müekkede (terk edilemeyecek sünnet) olduğunda ittifak etmekle beraber, şiar olma özelliğinden dolayı vacip ve farz-ı kifaye derecesine çıkaranlar da olmuştur.

Müslüman toplumlarda asırlardır aynı güzel ifadelerle okuna gelen ezanlar, maalesef ülkemizde 1932 ile 1950 yılları arasında Türkçe ifadelerle okutulmak istenmiş, İstiklal Marşımızda "Bu ezanlar ki şehadetleri dinin temeli, Ebedi yurdumun üstünde benim inlemeli" denilmesine rağmen, politik ve ideolojik ihtiraslara kurban edilebilmiştir.

1932 Ramazanı`ndaki ilk denemelerden 1950 Ramazanı`nda tekrar Arapça asli haline dönüşe kadar adeta Türk halkı üzerinde manevi bir işkenceye dönüşen "Türkçe ezan" dayatması, çoğunlukla pasif direniş örnekleri diyebileceğimiz tepkilerle karşılanmış, özellikle merkezi yerlerdeki yasak uygulaması, polisiye tedbirlerle ağırlaştırılarak, devam ettirilmiştir. Ceza kanununda Arapça asli haliyle ezan okuyanların "3 aya kadar hapsedilmesi, 10 liradan 200 liraya kadar para cezasıyla cezalandırılması" için düzenlemeler yapılmıştır. Bazı tarihlerde bu cezalar maalesef hem katlanarak uygulanmış, hem de dayak, fiili işkence gibi uygulamalara dönüştürülerek, halkı iyice bezdirmiştir.

1941`den itibaren bazı tarikatların (Ticaniyye, M. Kemal Pilavoğlu, Abdurrahman Balcı) bir sivil eylem tarzı olarak Arapça ezan okuma girişimleri de "tutuklamalar, hapisler, para cezaları, akıl hastanelerine göndermeler" gibi üzücü cezalandırmalarla karşılık bulmuştur.

1946 seçimlerinde halkın Demokrat Parti`ye yönelmesiyle birlikte Türkçe ezan, kamet ve tekbir konusunda CHP iktidarından bazı tavizler koparılabilmiş, mesela 1948 yılında Diyanet İşleri Başkanlığı`nın bir genelgesinde mevlidlerde, hatim duasında ve bayram namazlarında getirilen tekbirlerin yasak kapsamına girmediği ifade edilebilmiştir.

1950 yılında Demokrat Parti`nin iktidara gelmesinden sonra 16 Haziran 1950`de Ramazan arefesinde ezanın Arapça okunması serbest bırakılmıştır.

Bu tarihten sonra 27 Mayıs 1960 ve 12 Eylül 1980 darbelerinden sonra darbecilerden bazılarının "Türkçe ezan ve Türkçe ibadet" dayatmasına niyetlendiği ama kabul görmediği ifade edilmektedir. (Enes Durmaz - İLKHA)