Türkiye güneş, rüzgâr, hidroelektrik gibi yenilenebilir enerji kaynakları konusunda yüksek potansiyele sahip bir ülke. Yenilenebilir enerji kaynaklarından enerji elde etmek için ihtiyaç duyulan teknolojilerin ülkemizde tasarlanıp üretilmesi amacıyla birçok çalışma yapılıyor. Millî Rüzgâr Enerji Sistemleri Geliştirilmesi Projesi (MİLRES) bu çalışmalardan biri. 

Günümüzde enerji ihtiyacını karşılamak üzere yaygın olarak kullanılan fosil yakıtların, yakıldıkları sırada açığa çıkan sera gazları nedeniyle, çevre üzerinde olumsuz etkileri var. Yenilenebilir enerji kaynaklarının, sürdürülebilir olmaları ve çevre üzerindeki olumsuz etkilerinin az olması nedeniyle, gelecekte fosil yakıtların yerini alması hedefleniyor. Bu enerji kaynaklarından biri de rüzgâr enerjisi.

Türkiye rüzgâr enerjisi bakımından hayli avantajlı bir ülke. Özellikle Çanakkale-İzmir, Balıkesir ve Hatay'ın yanı sıra Bozcaada ve Gökçeada ülkemizin rüzgâr potansiyeli yüksek bölgelerinden birkaçı.

Ülkemizde hem rüzgâr potansiyelinin daha etkin bir şekilde kullanılması hem de rüzgâr teknolojileri konusunda dışa bağımlılığın azaltılması amacıyla 2011 yılında Millî Rüzgâr Enerji Sistemleri Geliştirilmesi Projesi (MİLRES) başlatıldı. Projede Sabancı Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ), Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ/TAİ), TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (MAM) Enerji Enstitüsü ve özel kuruluşlar iş birliği yapıyor.

Rüzgâr Türbini Nedir?

Rüzgâr türbinleri, rüzgârın kinetik enerjisini önce mekanik enerjiye ardından da elektrik enerjisine dönüştüren sistemlerdir. Bir rüzgâr türbininde genel olarak rotor, kule, jeneratör, hız dönüştürücüleri (yani dişli kutusu), kanatlar ve elektrik-elektronik bileşenler bulunur. Rüzgâr türbinleri rüzgârın şiddetinin yeterince büyük olduğu, arazinin meteorolojik ve topoğrafik özelliklerinin uygun olduğu yerlere kurulur.

Rüzgâr türbininin bileşenleri

Rüzgâr Türbini Nasıl Çalışır?

Rüzgâr havanın hareket etmesi sonucu oluşur. Rüzgâr türbinleri ise rüzgârın kinetik enerjisinin elektrik enerjisine dönüştürülmesini sağlar. Rüzgâr türbinlerinin kanatçıkları, uçakların havada hareket etmesini sağlayan aerodinamik kuvvetler sayesinde döner.

Rüzgâr sahip olduğu kinetik enerjiyle türbinin kanatlarının ve kanatlara bağlı olan rotorun dönmesini sağlar. Böylece kinetik enerji mekanik enerjiye dönüştürülür. Rotor ise mekanik enerjiyi dişli kutusu ve mil gibi araçlarla jeneratöre aktarır. Jeneratör mekanik enerjinin elektrik enerjisine dönüştürülmesini sağlar. Jeneratörden elde edilen elektrik enerjisi doğrudan elektrik şebekesine aktarılabilir ya da bataryalarda depolanabilir.

MİLRES projesinin temel amacı, dünya standartlarında bir rüzgâr enerjisi sistemlerinin tamamen ülkemizde tasarlanıp üretilmesi. Projenin ilk aşaması 2016 yılında tamamlandı ve bu kapsamda üretilen 500 kilowatt gücündeki rüzgâr türbini prototipi, İstanbul’da Terkos Gölü civarında yer alan pilot tesis alanına kuruldu. Şu an projenin ikinci aşamasında 2,5 megawattlık rüzgar türbinlerinin üretimine devam ediliyor.

500 kilowatt gücündeki prototip türbin

Yerli rüzgâr türbininin jeneratör ve elektrik sistemleri TÜBİTAK MAM Enerji Enstitüsü tarafından geliştiriliyor. Kanatların bağlandığı rotor, iskelet, vinç sistemi gibi mekanik sistemler Sabancı Üniversitesi; türbin kanatları TUSAŞ-TAI; kanat, güç, yönlendirme gibi kontrol sistemleri ve elektronik sistemler İstanbul Ulaşım Anonim Şirketi, kule ise İTÜ tarafından üretiliyor. Rüzgâr analizi de İTÜ tarafından gerçekleştiriliyor.

MİLRES projesi sayesinde ülkemizin elektrik enerjisi ihtiyacının en az %15’inin rüzgâr enerjisinden yerli rüzgâr türbinlerinden sağlanabileceği öngörülüyor. Proje sayesinde uluslararası enerji pazarında yarışabilir hâle gelecek Türkiye böylece rüzgâr enerjisi teknolojileri konusunda öncü ülkeler arasına girebilecek.

Kaynak, TÜBİTAK