Tüm dünyayı etkisi altına alan koronavirüs salgını Çin'de ortaya çıktığı günden itibaren hayatımızı neredeyse tamamen değiştirdi.

Milyonlarca insanın enfekte olduğu, yüzbinlerce insanın ise hayatını kaybettiği salgına karşı ilaç ve aşı çalışmaları devam ediyor.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre, 28 Ağustos itibarıyla dünya genelinde koronaya karşı 35 aşı adayı klinik deneme, 145 aşı adayı ise klinik öncesi değerlendirme aşamasında bulunuyor.

NTV'den Ayşegül Engür Dahi'nin haberine göre, bu aşı çalışmalarıdan klinik deneylerde son aşamada olan 9'unun; fiyat, yan etki ve ne zaman hazır olacağına dair bilgiler.

MODERNA

ABD’li ilaç devi Moderna tarafından geliştirilen "mRNA-1273" adlı aşı şu anda 30 bin kişi üzerinde deneniyor. Şirketten yapılan açıklamada, hiçbir potansiyel yan etkinin gözlenmemesi koşuluyla, önümüzdeki ay daha fazla hasta üzerinde ikinci bir testin yapılacağı açıklandı. Aşının bu yılın sonunda Amerikan Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) tarafından onaylanması bekleniyor.

Nasıl çalışıyor?
RNA bazlı potansiyel aşı, Covid-19’un insan hücresine tutunmasını sağlayan "çivi proteini" adı verilen enzimi baskılayarak vücutta bağışıklık sağlamayı hedefliyor. FDA'nın verdiği onayın ardından birinci aşama klinik denemeler 17 Mart'ta Washington eyaletinde başlamış, mRNA-1273, insanlar üzerinde denenmeye başlanan ilk Covid-19 aşı adayı olmuştu.
Maliyeti ne kadar?

ABD 1,5 milyar dolar karşılığında Moderna’dan 100 milyon doz aşı sipariş etti. Bu, bir aşının yaklaşık 32 dolara (yaklaşık 240 Türk lirası) mal olduğu anlamına geliyor.

OXFORD/ASTRAZENECA, İNGİLTERE
AstraZeneca CEO’su Pascal Soriot’un geçen hafta yaptığı açıklamaya göre, aşı bu yılın sonunda veya gelecek yılın başında kullanıma hazır olacak. Söz konusu aşı gönüllerden birinde transvers miliyet (omurilik iltihabı) görüldüğü şüphesiyle iki hafta önce durdurulmış, ancak bu hafta başında şirket 3. aşama insan deneylerine tekrar başladığını açıklamıştı.

Nasıl çalışıyor?
AZD1222 ya da CHAdOx1 adı verilen aşı Oxford Üniversitesi tarafından viral vektör aşısı olarak geliştirildi. Aşı adayı corona virüse karşı bağışıklık oluşturmak amacıyla soğuk algınlığı virüslerinin zayıflatılmış bir versiyonunu kullanıyor. Aşının yaklaşık 1 yıl boyunca koruma sağlaması bekleniyor. Bununla birlikte bilim insanları aşının koruyuculuğunu artırmak için iki dozlu bir uygulama stratejisi üzerinde çalışıyor.

Maliyeti ne kadar?
Oxford Üniversitesi ile aşıyı geliştiren AstraZeneca, daha önce aşıdan kar sağlamayacağını, ancak corona virüs grip gibi endemik bir enfeksiyon haline gelirse aşıdan telif geliri kazanabileceğini açıkladın ABD, 800 milyon doz için Astra Zeneca’ya 1,2 milyar dolar ödedi. Bu durumda aşının tanesi 4 dolara (yaklaşık 30 tl) denk geliyor.

BIONTECH/PFIZER, ALMANYA-ABD
Corona virüs aşısı üretmek için ortak çalışma yapan Pfizer ve BioNTech şirketleri dünya genelinde 120 ülke ve bölgeden 30 bin katılımcıyla üçüncü aşama klinik deneylerini gerçekleştiriyor. Olumlu sonuçların elde edilmesi durumunda Pfizer ve BioNTech ekim ayında lisans başvurusu yapacak. Şirketlerden yapılan açıklamaya göre testler başarılı geçerse Covid-19 aşısı 2020 sonunda piyasaya sürülecek.

Nasıl çalışıyor?
BNT162b2 adı verilen aşı Moderna’nınkini benzer bir teknikle hazırlandı. RNA aşılarında katılımcılara corona virüsün genetik materyalin bir parçası enjekte ediliyor. Bu şekilde bağışıklık sistemi virüsün zayıflatılmış bir versiyonuna maruz bırakılarak virüsü etkisiz hale getirecek bir bağışıklık tepkisinin üretilmesi hedefleniyor.

Maliyeti ne kadar?
ABD, 100 milyon doz aşı için yaklaşık 2 milyar dolar ödedi. Bu da bir aşının yaklaşık 20 dolara (yaklaşık 150 lira) mal olduğunu gösteriyor.

SPUTNİK V, RUSYA
Rusya’da Gamaleya Enstitüsü ve Savunma Bakanlığı ortaklığında geliştirilen aşı geçen ay Devlet Başkanı Putin tarafından onaylandı. Ancak hem Rusya içinde hem de dışında ciddi eleştirilere maruz kaldı çünkü 3. aşama klinik denemelerinin sonuçları henüz yayınlanmadı.

Bilim insanları, aşının uygun kontroller yapılmadan aceleye getirildiğini ve bu durum halk sağlığı risk oluşturabileceğini söyledi. Bununla birlikte uluslararası tıp dergisi Lancet’te yayımlanan aşının birinci ve ikinci faz kilinik denemelerinin sonuçlarında aşının yeterli bağışıklık tepkisi yaratıığı ve önemli bir yan etkiye neden olmadığı görüldü.

Öte yandan, TASS haber ajansına bildirdiğine göre Kremlin, ilk parti üretildikten sonra bu hafta aşı için gönüllüler aramaya başladı.

Sputnik V adlı aşı, adenovirüsleri baz alıyor ve iki dozda uygulanacak: Birincisi Ad26'ya, ikincisi ise Ad5'e dayanıyor.Gamaleya’nın yöneticisi Alexander Gintsburg, iki vektör yaklaşımının bağışıklık sorununu ele aldığını ve iki adenovirüse maruz kalmış kişilerde yeterince işe yarayabileceğini söyledi.

Maliyeti ne kadar?
Aşının fiyatı henüz resmi olarak açıklanmadı. Ancak, TASS Haber Ajansı’nın Rus yetkililere dayandırdığını göre e aşı için iki dozluk dış pazardaki piyasa fiyatı 10 dolar (75 tl) civarında olacak.

SANOFİ VE GLAXOSMITHKLINE, İNGİLTERE - FRANSA
Aşının üçüncü aşama klinik denemeleri Aralık ayında tamamlanması bekleniyor. GSK ve Sanofi’den yapılan açıklamada, 2021’in ikinci yarısına kadar aşının hazır olmayacağı belirtildi. GSK’nın genel müdürü Emma Walmsley BBC’ye aşıların genellikle geliştirilmesinin ve test edilmesinin on yıl sürdüğünü söyledi. Yetkili, aşıyı sadece 18 ayda hazır hale getirme planının normal sürecin büyük bir hızlanması olduğunu belirtti.

Nasıl çalışıyor?
Aşı, Covis-19 karşı antijenlerin oluşması için yeni bir corona virüsün DNA kodlarını kullanıyor.

Maliyeti ne kadar?
Aşının fiyatıyla ilgili henüz bir açıklama yapılmadı.

JOHNSON &JOHNSON, ABD
Aşının son aşama deneyleri, ABD’deki 180 lokasyon ile Brezilya, Şile, Flipinler ve Güney Afrika’da 60 bin kişi üzerinde devam ediyor. “Ad26-s.PP” adlı aşının bu yılın sonunda veya gelecek yılın başında kullanıma hazır olması bekleniyor.

“Ad26-s.PP”, soğuk algınlığına neden olan adenuvirüsün genetik meteryalini içeriyor. Johnson &Johnson 2019 yılnın sonunda Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ndeki Ebola salgını durdurmak için geliştirdiği potansiyel corona virüs aşısında da aynı tekniği kullanmıştı.

Maliyeti ne kadar?
ABD, Johnson &Johnson’dan 100 milyon doz aşı kaşılığında 1 milyar dolar ödedi. Bu da bir aşıın yaklaşık olarak 10 dolara (yaklaşık 75 Türk Lirası) mal olduğu anlamaına geliyor.

SİNOPHARM/ÇİN
Çin'de devlete ait China National Biotec Grup’a (CNBG), bağlı Sinopharm ve Wuhan Teknoloji Ensitiüsü tarafından benzer özelliklere sahip iki aşı geliştiriliyor.

Wuhan Teknoloji Enstitüsü tarafından geliştirilen New Crown adlı aşının Aralık ayına kadar piyasaya çıkması bekleniyor. SinoPharm aşısı için için 3. aşama klinik deneyleri BAE'nin Abu Dabi kentinde başladı.

28 gün arayla iki doz uygulanacak olan aşılar, yaygın soğuk algınlığı virislerinden adenovirüs tip 5’in genetik kodunu içeriyor.

SinoPharm’dan yapılan açıklamada bir aşının fiyatının yaklaşık 145 dolara (yaklaşık 1100 Türk lirası) mal olduğu belirtildi.

SİNOVAC, ÇİN
CoronaVac adlı aşı toplu kullanım için karar merciilerinin onayını almadan önce yeterince etkili ve güvenli olduğunun kanıtlanması için Brezilya ve Endonezya’da üçüncü aşamada test ediliyor. Son aşama insan denemelerinde test edilen CoronaVac, Sinovac çalışanları ve aileleri de dahil olmak üzere, Çin'in yüksek enfeksiyon riskiyle karşı karşıya olan insanları korumaya yönelik acil aşılama programının bir parçası olarak on binlerce kişiye yapıldı.Bununla birlikte aşının yıl sonunda genel kullanıma hazır olması bekleniyor.

Aşı yeni tip corona virüsün etkisizleştirilmiş bir formunu içeriyor ve bu şekilde Covid-19’a karşı bağışıklık sağlanması hedefleniyor.

Şirketten aşının fiyatıyla ilgili henüz bir bilgi paylaşılmadı.

CANSİNO/ÇİN
Çinli ilaç şirketi CanSino tarafından geliştirilen “Ad5-nCoV” adlı potansiyel corona virüs (Covid-19) aşısının 3. aşama klinik deneyleri sürüyor. Testlerde hafif yan etkiler rapor edilirken, aşılanan herkesin corona virüse karşı çeşitli düzeylerde antikor geliştirdiği belirtildi.

Ad5-nCoV, "vektör" (taşıyıcı) olarak adenovirüs tip 5 ile genetik olarak tasarlanmış bir aşı adayı. Aşı, Pekin Biyoteknoloji Enstitüsü tarafından ortaklaşa geliştirildi ve 29 Haziran 2020'de Çin Merkez Askeri Komisyonu, Ad5-nCoV'un bir yıldan itibaren Çin ordusunda kullanılması için onay verdi.

Şirketten aşının fiyatıyla ilgili bir bilgi paylaşılmadı.