İlçeye 13 kilometre uzaktaki Demirölçek Mahallesi yakınlarında bulunan, Roma İmparatorluğu döneminde "askeri yerleşim" olarak kullanılan kale, UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde yer alıyor.

Kalede, Kültür ve Turizm Bakanlığı koordinesinde Valilik, Türkiye İş Kurumu, Diyarbakır Müzesi, Büyükşehir Belediyesi, Çınar Kaymakamlığı, Türkiye Seyahat Acentaları Birliği, Dicle Üniversitesi, Karacadağ Kalkınma Ajansı ve Safir Tuz'un desteğiyle 6 yıldır kazı çalışmaları sürdürülüyor.

Kültür ve Turizm ile Gençlik ve Spor bakanlıklarının iş birliğiyle yürütülen "Genç Gönüllüler Projesi" kapsamında, Zerzevan Kalesi'ndeki kazı ve restorasyon çalışmalarına, Türkiye'nin birçok farklı üniversitesinden arkeoloji, sanat tarihi, mimarlık, restorasyon ve konservasyon bölümü öğrencileri ile mezunları katılıyor.

38 üniversiteden 100 gönüllü kazı çalışmalarında

Yaklaşık 60 dönümde 12-15 metre yüksekliğinde ve 1200 metre uzunluğunda sur kalıntısı, 21 metrelik gözetleme ve savunma kulesi, kilise, yönetim binası, konutlar, tahıl ve silah depoları, yer altı ibadethanesi, sığınak, kaya mezarları, su kanalları ile 54 su sarnıcı bulunan kale, yürütülen kazıyla tarihe ışık tutuyor.

Kazı Heyeti Başkanı Doç. Dr. Aytaç Coşkun, proje kapsamında kaledeki çalışmalara bu yıl ilk kez gönüllü gençleri kabul ettiklerini anlatarak, "Türkiye'nin 38 üniversitesinden 100 gönüllü, Zerzevan Kalesi'nde yıl sonuna kadar çalışacak." dedi.

Zerzevan Kalesi

Askeri yerleşim antik yol güzergahında, 124 metre yükseklikte kayalık tepede bulunan Zerzevan Kalesi, Amida ile Dara arasında stratejik bir noktada yer alıyor.

Yerleşim konumu itibarıyla bütün vadiye hakim, antik ticaret yolu üzerinde geniş bir alanı kontrol altında tutan, Roma sınır garnizonu olan kale, Romalılar ve Sasaniler arasında büyük mücadelelere sahne oldu. Zerzevan Kalesi'nin tarihi, Asur dönemine (MÖ 882-611) kadar gidiyor. Roma döneminde MS 3. yüzyılda asıl askeri yerleşim inşa edildi ve 639 yılına İslam ordularının fethine kadar kesintisiz kullanıldı. Yerleşimin surları ve yapıları Anastasios (MS 491-518) ve Justinianos (MS 527-565) dönemlerinde onarılarak, bazıları ise yeniden inşa edilerek mevcut haline getirildi. (AA)