TEKNOLOJİ SERVİSİ 

Çin’de ortaya çıktıktan sonra hızla yayılan yeni tip koronavirüsün neden olduğu COVID-19 hastalığı, dünya genelinde yaklaşık 210.000 insanı etkiledi. SARS-CoV-2 olarak adlandırılan virüs insanlarda görülen yedinci koronavirüs türü. Daha önce başka koronavirüs türlerinin neden olduğu ağır akut solunum yolu yetersizliği sendromu (SARS) 8240 kişiyi, Orta Doğu solunum yolu sendromu (MERS) ise 2519 kişiyi etkilemişti. Peki, SARS-CoV-2 diğer koronavirüs türlerine göre neden hızla yayılıyor ve çok sayıda insanı etkiliyor?

Koronavirüslerin yüzeyinde sivri bir şekle sahip olan proteinler bulunur. Bu “sivri” proteinler sayesinde virüs hücre zarına kolayca bağlanır. Araştırmacılar diğer koronavirüs türlerindeki proteinlerden farklı olarak bu proteinde SARS-CoV-2’nin aktif olmasını sağlayan furin enziminin bağlanabileceği bir kısım bulunduğunu keşfetti.

Furin enzimi insanda akciğer, karaciğer ve ince bağırsak gibi organlarda bulunabiliyor. Bu nedenle virüsün farklı organlara yayılabileceği tahmin ediliyor. Araştırmacılar SARS-CoV-2’nin bu özel protein yapısının, virüsün hücreye girişini ve bulaşıcılığını kolaylaştırdığını belirtiyor.

COVID-19 hastalığına neden olan yeni tip koronavirüsün mikroskop altındaki görüntüsü

Ayrıca yeni tip koronavirüsteki proteinin insan hücrelerinde bulunan ACE2 adlı reseptöre, SARS hastalığına neden olan virüsteki proteinden 10 kat daha güçlü bağlandığı belirlendi.

Reseptörler (görselde turuncu renkli dört başlı çubuk şeklinde görülüyor) hücre zarının yüzeyinde bulunan protein molekülleridir. Virüsler hücre zarındaki reseptörlere tutunup kalıtsal materyallerini hücre içine aktararak çoğalır.  

Araştırmacılar SARS-CoV-2’nin “sivri” protein yapısının ve dokulara girmek için kullandığı ACE2 reseptörüne daha güçlü bağlanmasının, ilaç geliştirme çalışmalarını zorlaştırdığını söylüyor. Bu yüzden hem furin enziminin virüsteki proteine hem de virüsün ACE2 reseptörüne bağlanmasını engelleyebilecek bir yol aranıyor. Yeni tip koronavirüsün yayılmasını önlemek için bulaşma mekanizmasının tam olarak anlaşılması gerekiyor.

Kaynak, TÜBİTAK