Sağlık açısından faydaları olan ve özellikle kış aylarında daha fazla tüketilen dut pekmezi, yaz döneminde hazırlanıyor.

Yaş dutun pekmeze yolculuğu, dutun toplanmasıyla başlıyor. Ağaç dalları, yere serilen örtü üzerine silkeleniyor. Bu şekilde toplanan dut, daha sonra kazanlara dökülüp kaynatılıyor.

Ateşte kaynatılan dutun, ince bezlerden süzülerek şırası alınıyor. Tekrar kaynatılan şıra, kablara dökülerek güneşte bırakılıyor. Yaklaşık 10 gün bu şekilde bekletilen şıra, sıcağın etkisiyle kıvam kazanarak pekmez halini alıyor.

Yaz mevsiminde birçok yerde olduğu gibi Bingöl köylerinde de yetişen dutları ağaçlarından toplayan vatandaşlar da pekmez yapımına başladılar.

Solhan ilçesindeki bahçesinde yetiştirdiği dutları pekmez haline getiren 80 yaşındaki Bayan Beyaz Kanat, üretilen dut pekmezini oğulları ve torunları için hazırladığını söyledi.

Dut pekmezinin yapılışını anlatan Kanat, şunları söyledi: “Dut ağacına çıkan bir kişi dallara vurarak dutların, yerde serilen naylonun üzerine dökülmesini sağlıyor. Toplanan dutlar kazanlara konuluyor ve odun ateşinde bir süre kaynatılıyor. Daha kaynayan ve su haline gelen dutların bir torba içinde suyu süzülerek kaba konuluyor. Kazanlara konulan dut suyu, odun ateşinde yavaş yavaş kaynatılarak pekmez halini alıyor. Tekrar süzülüp tepsilere aktarılan pekmez, gerekli kıvama gelmesi için bir ay boyunca güneş altında bekletildikten sonra pamuklu ince tülbent bez ile süzülerek bidonlara alınıyor. Bir süre dinlendirilen pekmez, tüketime hazır hale geliyor."

Tekirdağ'dan geldiği Bingöl’ün Solhan ilçesine bağlı Yendidal köyünde dut yapımı işinde kaynanasına yardımcı olan Münevver Kanat ise “Bizde oğlumuzun düğünü için Bingöl’e geldik, hayırlısı ile düğünümüzü yaptık. Şu an köydeyiz. Kaynanam her yıl pekmez yapıyor ve bize de gönderiyor. Ben burada olduğum için kendisine yardım ediyorum. Dut pekmezi sofraların olmazsa olmazıdır. Evimizde eksik olmaz. Tabi ki, babaannemin yaptığı pekmez bir başka oluyor. Doğal ortamda özel olarak yaptığı için organiktir. Herkese ve her aileye böyle kaliteli pekmez tavsiye ediyorum.” dedi.

Adana’dan Yenidal köyüne bağlı Seydangölü mezrasında pekmez yapımı işinde ninesine yardımcı olan Ahmet Tefik Altun ise “Ben Adana’dan geldim. Köye tatile geldim. Şu an dut çırpıyoruz nineme yardım ediyorum. Pekmez yapıp kışın yiyeceğiz.” İfadelerini kullandı.

Dut pekmezinin bilinen faydaları:

“Kansızlık çeken hastalarda büyük yararlar sağlar. Mide hastalıklarına, özellikle de ülser şikâyetine karşı faydalıdır.​ Astım ve bronşit hastalıklarına karşı yararlıdır.​ Soğuğa karşı vücut direncini artırıcı özelliğe sahiptir.​ Sporcular için enerji deposudur.​ Bebeklerin büyümesinde ve gelişmesine yardımcıdır.​ Çocukların zekâ gelişimine yardım eder.​ Gargara şeklinde ağız ve boğaz hastalıklarına karşı etkilidir.​ Çocuklarda sık sık rastlanan pamukçuk için de yaygın olarak kullanılmaktadır.” (Nihat Kanat-İLKHA)