İstanbul genelinde 4 yıl süren titiz çalışmanın sonucunda toplam bin 84 adet tarihi türbe, hazire ve kabir yeri gün yüzüne çıkarıldı. En çok eserin bulunduğu Fatih, Eyüpsultan, Üsküdar ve Beyoğlu’ndaki eserler, özel cilt halinde kitaplaştırıldı ve belgesel çekimi yapıldı. Belgesel ve kitaplar, 15 Mart Cuma günü Haliç Kongre Merkezi’nde düzenlenecek programla tanıtılacak.

Hazreti Muhammed'in (Sallallahu Aleyhi Vesellem) müjdesine nail olmak amacıyla tarih boyunca İstanbul’un fethine katılan şehit ve gazilere ait türbe, hazire ve kabir yerlerinin tespiti için il genelinde sürdürülen envanter çalışmaları tamamlandı. Yaklaşık 4 yıl süren titiz çalışma sonucunda çok sayıda tarihi türbe, hazire ve kabir yerleri tespit edildi. En çok eserin bulunduğu Fatih, Eyüpsultan, Üsküdar ve Beyoğlu’ndaki eserler kitaplaştırıldı ve özel belgesel çekimi yapıldı. Belgesel ve kitaplar, 15 Mart Cuma günü saat 09.00’da Haliç Kongre Merkezi’nde düzenlenecek programla tanıtılacak.

Arşiv araştırması ve yerinde tespit yapıldı

Osmanlı’nın son döneminde meydana gelen yangınlar, depremler, Cumhuriyet döneminde çizilen yeni imar planları, ilgisizlik ve bakımsızlık gibi gerekçelerle değerli şahsiyetlerden iz taşıyan çok sayıda eser unutulmaya yüz tuttu. İBB Kültür Varlıkları Koruma Daire Başkanlığı Kültürel Miras Koruma Müdürlüğü, Peygamber Efendimiz ‘in (Sallallahu Aleyhi Vesellem) müjdesine nail olmak amacıyla tarih boyunca İstanbul’un fethine katılan ve İstanbul’da metfun olan sahabe, alim, evliya, asker gibi şehit ve gazilere ait türbe, hazire ve kabir yerlerinin tespiti için 2015 yılı Nisan ayında envanter çalışması başlatıldı. Daha sonra projenin kapsamı genişletilerek Osmanlıya ait türbe, hazire ve kabir yerleri de dâhil edildi. Arşiv araştırmaları ve yerinde tespit çalışmalarıyla bütüncül bir inceleme süreci yürütüldü. Çalışmalar kapsamında konuyla ilgili yazılı ve görsel kaynakların yanı sıra Alman Mavileri (1913–1914: 1. Dünya Savaşı Öncesi İstanbul Haritaları), Pervititch Sigorta Haritaları (1922-1945) gibi kaynaklardan yararlanıldı.

Yaklaşık 4 yıl süren titiz çalışmaların neticesinde toplam 1.084 tarihi türbe, hazire ve kabir yeri bulundu. Envanter çalışmasına başlamadan önce ilgili tüm kamu kuruluşlarındaki bilgilere göre il genelinde toplam 589 tescilli türbe, hazire ve kabir yeri olduğu biliniyordu. İBB’nin yürüttüğü çalışmalar sayesinde tespit edilen eserlerin toplamı 1.673’e yükseldi. Bu eserlerin arasında 328 adet türbe, 726 adet hazire, 286 adet kabir yeri, 322 adet içerisinde Osmanlı mezar taşı olan mezarlık ve 11 adet şehitlik yer alıyor.

En çok eser Fatih ilçesinde

İstanbul’da en çok türbe, hazire ve kabir yerinin ise yüzde 38’lik oranla Fatih’te olduğu ortaya çıktı. Fatih’i sırasıyla Eyüpsultan, Üsküdar ve Beyoğlu takip etti. Bu 4 ilçede yer alan eserler 4 ayrı cilt halinde toplanarak kitaplaştırıldı. Ayrıca eserler hakkında belgesel çekimi yapıldı. Belgesel ve kitaplar, 15 Mart Cuma günü Haliç Kongre Merkezi Eyüp Oditoryumu’nda saat 09.00’da başlayacak programla tanıtılacak. Diğer 25 ilçede bulunan 500 adet eser için hazırlanan serinin son kitap çalışmasının ise bu sene sonunda tamamlanması planlanıyor.

Tespit edilen eserler restore edilecek

Tarihi alanların restorasyonu için proje ve uygulama çalışmaları İBB başta olmak üzere Vakıflar Genel Müdürlüğü, Kültür ve Turizm Bakanlığı, İstanbul Valiliği, ilçe belediyeleri ve bazı özel vakıflar gibi birçok kurum tarafından yürütülüyor. Tüm kurumlarca bugüne kadar il genelinde 292 eserin restorasyonu tamamlandı. 187 adet yerin ise proje ve uygulama çalışmaları devam ediyor.

Ayrıca İBB’nin 2005-2017 tarihlerinde yaptığı protokollerle İstanbul genelinde 678 adet eserin proje ve restorasyonu için ihale süreci devam ediyor. İhale süreci tamamlanan eserler, tarihi kimliğine uygun bir şekilde restore edilecek. (Nizamettin Aşkın-İLKHA)