İtaat verilen emrin yerine getirilmesi demektir. Verilen cevap nasıl ki sorulan bir sorunun neticesi ise itaatte verilen emrin neticesinde meydana gelen eylemdir. Müslüman topluluğun İslami hayatı hedefleyen birlik hareketlerini emir ve itaat ile sürdürmesi ayrılığa ve tefrikaya düşmeden güç kaybına uğramadan ilerlemesini sağlar. Çünkü emre itaatin bulunmadığı bir toplulukta ayrılık kaçınılmazdır. Bu ayrılık beraberinde zafiyet ve acziyet getirir. İslam bu tür acı neticelerin meydana gelmemesi için topluluğun işleyişini ilahi bir metotla düzenlemiştir. İşte bu metodun adı emre itaattir. Yüce Rabbimizin Enbiya suresinin 22. ayeti kerimesinde “Göklerde ve yerde Allah’tan başka ilahlar olsaydı her ikisi de fesada uğrardı” demesi gökler ve yerin düzeninin tek emir sahibi olan Allah-u Teâlâ’nın komutuna bağlı bulunduğunu ifade etmektedir.

İman nimetine kavuşup, kulluk bilincine ulaşan her insan, gizli ve açık Allah’a itaat etmek zorundadır. Bu itaat, Allah’tan başka ilah tanımamak, O’ndan başkasına boyun eğmemek, O’nun hükmünün en üstün olduğuna inanmak, emir ve yasaklarını gönülden benimsemek, O’nun rızasını her şeyin üstünde görmek, O’na itaat olduğu sürece Allah’a itaat eden emir sahiplerine itaat etmek. Bu minval üzere oluşturacağı itaat zincirinin her halkası en başında bulunan Allah’a itaat halkasına bağlı olduğu sürece bir anlam kazanacaktır. Kendisine itaat edilen ile Allah arasında bir itaat zinciri yoksa böyle bir itaatin sonucunda sevap elde edilemediği gibi, yapılan bu itaat sadece kendisine itaat edilenin rızasını kazandırır, Allah’ın değil. Çünkü Allah yalnızca kendisi için, kendi adına yapılan işlerden razı olmaktadır.

Peygambere itaat peygamberlerin, Allah tarafından seçilip gönderilmiş olmalarından ve mutlak surette Allah’a olan itaatinden dolayıdır. Bu nedenle peygambere itaat etmek de Allah’a itaat etmek anlamına gelmektedir (4/80). Ona isyan etmek veya yalanlamak da Allah’ı yalanlamak olacaktır.

Emir sahiplerine itaate gelince, bizden olan emir sahiplerine, Allah’a ve Resulüne itaat ettikleri sürece itaat edin demektir. Ayrıca: “sizden olan” kaydı ile de imanı şart koşmaktadır. Müslümanlara emir olabilmek için, ancak kendileri gibi iman etmiş bir kimse olması gerekmektedir. İman etmeyenlerin bu itaata layık olması söz konusu değildir (3/149).

Allah’a itaat çerçevesinde olan bir başka konu da, anne ve babaya yapılması istenen itaattir: “Biz, insana, ana ve babasına karşı iyi davranmasını tavsiye etmişizdir. Eğer ana- baba, seni bir şeyi körü körüne Bana ortak koşman için zorlarlarsa, o zaman onlara itaat etme. Dönüşünüz Banadır. Yaptıklarınızı size bildiririm” (29/8).

Sonuç olarak; itaat, insan ile oluşturulan yapıların temel harcıdır. İtaat olmadan taş üstüne taş konulamaz. İtaatin olmadığı yerde aileden, toplumdan cemaatten ve en küçük bir oluşumdan söz edilemez. Nizamdan, düzenden ve huzurdan bir şey bulunamaz. İtaat toplumsal yaşamın olmazsa olmazıdır. Hal böyle olunca insan mutlaka sorumlu olduğu konularda itaat etmek zorundadır.

Kur’an-ı Kerim’de itaatle ilgili birkaç ayet:

Ey iman edenler! Allah’a itaat edin. Peygamber’e itaat edin ve sizden olan ulu’l-emre (idarecilere) de. Herhangi bir hususta anlaşmazlığa düştüğünüz takdirde, Allah’a ve ahiret gününe gerçekten inanıyorsanız, onu Allah ve Resûlüne arz edin. Bu, daha iyidir, sonuç bakımından da daha güzeldir. (Nisâ - 59)

“Bunlar Allah’ın sınırlarıdır. Kim Allah’a ve O’nun Peygamberine itaat ederse, Allah onu, içinden ırmaklar akan cennetlere koyacaktır; orada devamlı kalıcıdırlar. İşte büyük kurtuluş budur” (Nisâ - 13)

“Kim peygambere itaat ederse, Allah’a itaat etmiş olur. Kim yüz çevirirse, (bilsin ki) biz seni onlara bekçi göndermedik.” (Nisâ - 80)

“Ey iman edenler! Eğer kâfirlere itaat ederseniz, sizi eski dininize geri çevirirler. O takdirde büsbütün kaybedersiniz” (Al-i İmrân - 149)

“Gerçekten şeytanlar, sizinle mücadele etmeleri için dostlarına telkin ederler. Eğer onlara itaat ederseniz şüphesiz, siz de Allah’a ortak koşanlardan olursunuz” (En’am - 121)

“Yüzleri ateşte evrilip çevrildiği gün; keşke Allah’a itaat etseydik, peygambere de itaat etseydik, derler” (Ahzab - 66)