Resmi Gazete'nin 25 Ekim 2017 tarihli sayısında yayımlanan Okul Servis Araçları Yönetmeliği ile İçişleri, Milli Eğitim ve Aile ve Sosyal Politikalar bakanlıklarına çeşitli yetkiler verilmişti.

Alınan kararlarda şu hususlara dikkat çekilmişti:

Servis sürücüleri ve rehber personel, araçların her türlü bakım ve emniyetinden sorumlu, saç-sakal tıraşlı, sade, temiz ve kamu adabına uygun kıyafetle hizmet verecek, öğrencilerle uygun şekilde muhatap olacak ve saygı sınırlarını aşmayacak.

Taşıma yapan servis sürücülerinin ve rehber personelin aralarında tartışmamaları, hareketleri ve bakışlarıyla öğrencileri taciz etmemeleri veya öğrencinin gelişimini kötü yönde etkileyici söz ya da davranışlarda bulunmamaları zorunlu olacak. Bu tür davranan sürücüler ve rehber personel, ihtara gerek kalmadan Taşımacıyı Tespit Komisyonu tarafından görevinden uzaklaştırılacak.

Sigara içilmeyecek, görüntü ve ses sistemleri çalıştırılmayacak

Servis sürücüleri ile rehber personel, öğrenciler araçtayken sigara içmeyecek ve serviste zorunlu bilgilendirme dışında görüntü ve ses sistemlerini çalıştırmayacak.

Güzergâhlar, Taşımacıyı Tespit Komisyonu ve sürücü tarafından belirlenecek.

Güzergâhlar tespit edilirken hangi suretle olursa olsun tehlikeli ve kalabalık değil, öğrencilerin riske girmeyeceği noktalar ve yollar tercih edilecek.

Bakanlık ya da valilik tarafından mesai veya eğitim saatleri değiştirildiği takdirde taşımacı değişen saat uygulamasına aynen uyacak.

Okul servis araçları, okula uzaklık, coğrafi ve iklim şartları dikkate alınarak öğrencileri ders başlangıcından en fazla 15 dakika önce okula teslim edecek. Öğrenciler evden daha erken alınarak okula erken bırakılmayacak, 15 dakikadan daha fazla bir süre bekletilmeyecek, ders bitiminde okuldan bekletilmeden alınarak evlerine bırakılacak.

Servis araçlarında ayakta ve taşıma sınırı üzerinde öğrenci taşınmayacak

Okul servis araçlarının öğrencileri, okul açılış saatinden 15 dakika önce okula bırakmak ve okul kapanış saatinden 15 dakika sonra okuldan almış olmaları gerekecek.

Servis araçlarında ayakta ve taşıma sınırı üzerinde öğrenci taşınmayacak.

Taşımacı, okulun mesai saatleri içinde zorunlu ve gerekli görüldüğü zamanlarda kullanılmak üzere araç temin edecek. Öğrenci servis araçlarına komisyonun onayladıklarının dışında taşıt sürücüsünün yakınları dâhil hiçbir kimse bindirilmeyecek.

Şoför ve rehber personelin ilgili il ve ilçe milli müdürlüğünce düzenlenen eğitim sonunda verdiği sertifikaya sahip olmaları gerekecek.

Kurallara uymayanların sözleşmeleri feshedilecek

Taşımacıların, şoförlerin ve rehber personellerin, 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53'üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş ve kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan mal varlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık ve aynı Kanunun Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar başlıklı İkinci Kısım Altıncı Bölümü'nde düzenlenen maddelerdeki suçlardan birinden mahkûm olması durumunda sözleşme feshedilecek.

Genel ahlak ve adaba aykırı davranışların tespiti halinde sözleşmeler iptal edilecek

Ayrıca affa uğramış veya hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmiş olsa bile Türk Ceza Kanununun 81, 102, 103, 104, 105, 109, 179/3, 188, 190, 191, 226 ve 227'nci maddelerindeki suçlardan hüküm giymesi veya devam etmekte olan bir kovuşturması bulunması ya da kovuşturması uzlaşmayla neticelenmiş olması ve taşımacı, şoför ve rehber personelin, okul servislerinde, genel ahlak ve adaba aykırı davranışlar, eğitim-öğretim ortamını olumsuz etkileyen tutumlar ile araç içerisinde genel ahlak ve adaba aykırı görsel ve yazılı yayınlar bulundurduğunun yetkili mercilerce tespiti halinde sözleşmeleri iptal edilecek.

Taşımacılar, öğrenci ve çocukların oturarak güvenli ve rahat bir yolculuk yapmalarını sağlayacak, tedbirleri alarak taahhüt ettiği yere kadar valiliklerce belirlenecek. Okul servis araçlarında rehber personel bulundurulacak.

Taşımanın tamamının veya bir kısmının bir büyükşehir belediyesi ile belediye sınırları içerisinde gerçekleşmesi halinde şehir içinde izlenecek güzergâh için ilgili büyükşehir belediyesi veya belediyeden özel izin belgesi alacak taşımacı, hizmet akdine tabi olarak yanında çalışanların, sosyal güvenlik yönünden sigorta işlemlerini yaptıracak.

Her türlü değişiklikler aynı gün içinde okul yönetimine bildirecek

Taşıyıcılar, her eğitim-öğretim yılında çalıştıracakları rehber personel, asıl ve yedek şoför isimleriyle araçların plakalarını ve her türlü değişiklikleri aynı gün içinde okul yönetimine bildirecek.

Okul servis araçlarındaki araç takip sistemi verileri istenmesi halinde okul yönetimi, kolluk birimleri ve velilerle paylaşılacak.

Belirlenen usul ve esaslara göre, ücretler yıllık olarak ödenebileceği gibi aylık taksitlerle de ödenebilecek.

Öğrenci taşımacılığı yapan her araç Taşımacıyı Tespit Komisyonunca belirlenen ve yazılı olarak bildirilen bir muhtaç öğrenciyi ücretsiz olarak taşımakla yükümlü olacak.

Türkiye’de okul güvenliğini olumsuz etkileyen birçok sorun var. Vandalizm, şiddet, akran ve siber akran zorbalığı; okul kavgaları, uyuşturucu kullanımı ve bağımlılığı, okul terki ve kaçamağı, okul çeteleri, servis güvenliği ve okul kazaları en çok dikkat çeken sorunların başında geliyor.

Servis güvenliğine yönelik araştırmaların sonuçları

Servis güvenliğine yönelik araştırmaların sonuçlarına bakıldığında ise şu sonuçlar ortaya çıkıyor:

Şoförlerin davranışları öğrencileri olumsuz yönde etkiliyor.

Öğrencilerin bireysel şikâyetlerine rağmen servislerde yaşanan olumsuzlukların giderilmesi için adım atılmıyor.

Araçlarda yeterli şartlara sahip rehberler bulunmuyor.

Sürücülerin davranışları, hareketleri ve kişiliği öğrencilerde kalıcı etkiler oluşturuyor.

Servis şoförleri eğitimsiz ve denetimsiz. Öğrenciler güvensiz servis ortamından ve sürücülerin riskli davranışlarından etkileniyor.

Okul yöneticileri ve öğretmenler servisleri orta düzeyde güvenilir buluyor.

Servis sürücülerinin karıştıkları kazalar, servis araçlarının denetim eksiklikleri ve bu konuda yetkinliği olan eğitim ve sertifika programına katılmamış olmaları da tehlike ve riskleri daha da artırıyor.

Öğrenci servisleri kapasitenin 2 katı kadar öğrenci taşıyor

Öğrenci servisleri kapasitenin 2 katı kadar öğrenci taşıyor. Koltuk sayısı 14 olan servis aracına 28 veya 30 öğrenci, 16 kişi olana ise 32 öğrenci binebiliyor.

Öğrenci servisleri velilere istedikleri fiyatı dayatıyor. Belirlenen tarifeye uyulmuyor.

Adrese dayalı olmayan okullara giden öğrenciler ya servislere alınmıyor ya da alınsa bile belirlenen tarifenin 2-3 katı üstünde ücret isteniyor.

Evi güzergâha uzak olan öğrenciler evlerinin önünden alınmıyor ya da okul dönüşünde evlerinden uzak bir yerde bırakılıyor.

Şoförler özellikle küçük öğrencilere basit sebeplerden dolayı kızıyor, bağırıp çağırabiliyor.

Servis içerisinde yüksek sesle müzik çalınıyor. Öğrencilerin itirazları dikkate alınmıyor.

Her yıl okulların açılış döneminde öğrenci taşıma tarifesi belirleyip hem web sitesinde hem de basın ile paylaşan belediyeler yayınlamış oldukları servis talimatnamesini ve fiyat tarifesini takip etmiyor, denetlemiyor ve sahiplenmiyor.

Öğrenci servisini denetlemek ve bu konu hakkındaki şikâyetleri almak ile görevli ve yetkili olan belediye bünyesindeki UKOME gerekli denetimleri yapmıyor, vatandaşı bu konu hakkında yeterince bilgilendirmiyor.

Servis araçlarının içi gereği gibi temizlenmediği, sıcak ve soğuk havalarda klima açılmadığı, şoförlerin araçta ve araç kullanımı esnasında sigara içtiği, içerinin havalandırılması için soğuk havalarda camları açık bıraktığı için bazı çocukların hastalandığı belirtiliyor.

Öğrenci servislerinin yetkililer tarafından yeterince denetlenmediği ve yaşanan sıkıntılarının da asıl kaynağının denetimsizlik olduğu düşünülüyor.

Eğitim sendikaları, yetkililerin denetimleri artırması gerektiğini belirtiyor

Eğitim Bir-Sen Şanlıurfa Şube Başkanı İbrahim Coşkun ile Özgür Eğitim-Sen Şanlıurfa Şube Başkan Yardımcısı Vehbi Uzundağ, okul servisleri ile ilgili yaşanan sorunların temelinde denetimsizliğin yattığını ve yapılacak denetimlerle bu sorunun aşılabileceğini belirttiler.

Okul servis şoförlerinin seçilirken çok dikkatli olunması gerektiğine dikkat çeken Eğitim Bir-Sen Şanlıurfa Şube Başkanı İbrahim Coşkun, bu konuda sorumluluğun belediye ve emniyete düştüğünü söyledi.

Coşkun, "Bu denetlemelerin mutlaka yapılması gerekir. Ama bundan öte en azından bu servis işi ile uğraşan değerli arkadaşlarımızın, şoförlerin iyi seçilmesi ve yetiştirilmesi gerekir. Sonuçta küçük yaştaki çocuklarımızı, öğrencilerimizi taşıyorlar. Bundan dolayı öğrencilerle iletişim kurabilecek, sağlıklı bir diyalog kurabilecek ve gerçekten çocukları koruyabilecek destek hizmetlerinin mutlaka sunulması gerekir." dedi.

"Belediyenin servislere ödenecek ücretleri denetlemesi gerekiyor"

Okul servislerinde yaşanan bazı sorunlara dikkat çeken Coşkun, "Okul servislerinde, yüksek sesle müzik dinlemek ya da başka kötü alışkanlıklar oluyor. Mutlaka çocuklarımızı bundan korumamız gerekiyor. Bundan önce de işte bu işi yapan insanların bu konuda duyarlı olması gerekir. Sonuçta bu çocuklar bizim ülkemizin, memleketimizin, ailemizin geleceğidir. Bunlar ne kadar sağlıklı, iyi bir şekilde yetiştirirse o kadar faydalı olur. Ücret tarifesi ile ilgili, nereden nereye, ne kadar ücret ödeneceğini mutlaka belediyenin sıkı bir şekilde denetlemesi gerekir. Bazen koltuk sayısından fazla öğrenci alınmakta; emniyetin mutlaka belirli noktalar oluşturarak,  bu denetimler yapması gerekir." şeklinde konuştu.

"Servis ücretleri için bir düzenlenme yapılmalı"

Okul servisleri ile ilgili velilerin, emniyetin ve belediyenin de sorumlulukları olduğunu hatırlan Coşkun, "İnsanlarımızın mutlu ve yaptığı işte daha huzurlu ve güvenilir bir şekilde öğrencilerin okula gitmesini sağlayacak bir ortam oluşturulmalıdır. Bu konuda veliler, emniyet ve belediyenin her türlü tedbirleri alması gerekir. Servis ücretleri de velilerimizi zor durumda bırakmadan rayiç bedeli uygun bir şekilde düzenlenmesi ve yürütülmesi gerekir. Dediğim gibi servis konusunda iki faktör önemli; emniyetin denetlemesi,  belediyenin de kendi üzerine düşeni mutlaka yapması gerekir." ifadelerini kullandı

"Okul servisleriyle ilgili sorumluluklar yerine getirilmemiştir"

Yaşanan sorunların temelinde denetimsizliğin yattığına dikkat çeken Özgür Eğitim-Sen Şanlıurfa Şube Başkan Yardımcısı Vehbi Uzundağ, "Resmi gazetede yayınlanan yönetmeliğe göre; okul servis denetimini,  valilik ve kaymakamlıklar tarafından oluşturulacak denetim komisyonu tarafından denetimlerin yapılması gerekir. Bu güne kadar ne komisyon ne de bu konuda sorumluluğu bulunan belediyelerin sorumluluklarını gereği gibi yerine getirmediği anlaşılmaktadır. Denetimlerin sağlıklı bir şekilde yapıldığı takdirde öğrenci taşımasında karşılaşılan sorunların ortadan kalkacağı aşikârdır. Umarız sorumlu makamlar bir an önce gereğini yaparlar." ifadelerini kullandı. (Abdurahman Uğurlu-İLKHA)