ANKARA - Yemende dört yıldır savaşan taraflar arasında Birleşmiş Milletler himayesinde, Hudeyde kenti ve limanları için dün anlaşmaya varıldı. Ancak insani krizle boğuşan milyonlarca Yemenli, savaşan tarafların arasında güven krizinin en büyük zorluğu teşkil ettiği anlaşmanın hayata geçirilmesini bekliyor.

Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, dün İsveç'te sona eren Yemen konulu istişare toplantılarında Yemen halkı için hayati önem taşıyan Hudeyde kenti ve limanları için tarafların anlaşmaya vardığını duyurdu.

Guterres, anlaşmanın Hudeyde limanı ve kenti için varılan anlaşmanın limana ve kente tarafsız güçlerin konuşlandırılmasını ve geniş çaplı ateşkesin sağlanmasını öngördüğünü paylaştı.

Anlaşma gereğince "BM'nin limanda lider rolünü" üstleneceği, Yemen'e insani yardımların önünün açılacağı, böylelikle milyonlarca Yemenlinin yaşam şartlarının iyileştirileceği bildirildi.

Hükümet'ten güvensizlik mesajı

Yemen'de tarafların vardığı anlaşmanın ardından dünya çapında birçok başkentten, müzakereleri yöneten BM Yemen Özel Temsilcisi Martin Griffiths''in çalışmalarına destek ve övgüler geldi. Fakat, anlaşmaya konu Yemen'deki hükümet ve Husiler tarafından gelen açıklamalar, yıllardır savaşan taraflar arasındaki güvensizliği bir kez daha ortaya koydu.

Yemen Dışişleri Bakanı Halid el-Yemani, anlaşmayı Husilerin Hudeyde kenti ve limanlardan çekilmesi şeklinde tanımlarken, Taiz'deki kuşatmanın kaldırılması ve buraya insani yardımların ulaştırılması için BM liderliğinde bir komite kurulacağını aktardı.

Yemani, "kontrolleri altında tuttukları bölgelerden elde ettikleri gelirleri kendi ellerinde tutmakta ısrar eden Husilerin inatçı tutumu nedeniyle ekonomi konusunda herhangi bir ilerleme sağlanamadığını" ileri sürdü.

Yemen Hükümeti İçişleri Bakanı Ahmed el-Mesiri, anlaşma sonrasında yaptığı yazılı açıklamada, "Husilerin anlaşmayı bozacaklarına ve anlaşmayı hayata geçirmeyeceklerine" inandığını belirtirken, "Meşru hükümet, darbeciler (Husiler) bu anlaşma içindeki şartlarını yerine getirmedikçe adım atmayacaktır. Anlaşma, Hudeyde'de yenilgiye uğramak üzere olan Husiler için bir zafer niteliği taşıyor." ifadelerine yer verdi.

Husi Milisleri Sözcüsü Muhammed Abdüsselam, gruba ait televizyona yaptığı açıklamada, Yemen'in Hudeyde kentinde kontrolü bırakmak istemediklerine işaret ederek, "Düşman devletlerin savaşı durduracağına ilişkin hiçbir işaret yok. Hudeyde kentindeki yerel yöneticiler görevlerine devam ediyor. Kentte güvenliği sağlayacak BM makamlarıyla koordinasyonu sağlayacak sadece bu yerel yöneticiler olacak." ifadelerini kullandı.

"İşler raydan çıkabilir"

Merkezi Brüksel'de bulunan Uluslararası Kriz Grubu, dün yayımladığı bir makalesinde, ilgili müzakerelerde başarısızlık olması halinde, yaklaşık 20 milyon kişinin kıtlıkla karşı karşıya kalacağını ve neredeyse 250 bin kişinin de halihazırda kıtlık nedeniyle zayıf düştüğünü anımsattı.

Uluslararası Kriz Grubu, görüşmelere taraf BM yetkililerini uyararak, "BMGK hemen sadece alkışlamak için bir sonuç beklememeli. Konsey, yaklaşan kıtlığı önlemek amacıyla Hudeyde Limanı'nın korunması için hemen bir karar geçirmeli." ifadelerine yer verdi.

Makalede, "Gelişmeler iyi gitmeye devam edebilir. Ancak şimdi ya da önümüzdeki haftalarda işler raydan da çıkabilir. BM, her durum için kendini hazırlamalı." tespitinde bulunuldu.

Husilerin 2014'ten bu yana Hudeyde'yi elinde tuttuğu ve ülkeye gönderilen gıda, yakıt ve ilaçların neredeyse yüzde 70'inin Hudeyde Limanı'ndan giriş yaptığı aktarıldı.

Yemenlilerin insanlık dramında kritik kent Hudeyde

Dünyanın en feci insanlık felaketlerinden birinin yaşandığı Yemen'de, nüfusun yaklaşık dörtte üçüne tekabül eden 22 milyon insan, acil insani yardım ve korumaya muhtaç. BM verilerine göre, her 10 dakikada 5 yaş altı bir çocuk önlenebilir bir ölüme kurban gidiyor. Yemendeki 8,4 milyon insan için bir sonraki öğünün garantisi yok ve her gün bu rakamın arttığı ifade ediliyor.

Dünya Sağlık Örgütü'ne (WHO) göre ise Yemen'de kolera salgınının başladığı Nisan 2017'den günümüze 1,2 milyon şüpheli kolera vakası sonucunda, 2 bin 515 kişi hayatını kaybetti. Ekim ayı itibarıyla Yemen'deki kolera salgını, haftada yaklaşık 10 bin hadisenin yaşanmasıyla yeniden ivme kazandı.

Yemen'de bu yılın ilk sekiz ayında kolera teşhisi konulan 154 bin 527 kişiden 196'sı yaşamını yitirdi. Yemen'deki kolera vakalarının yüzde 16'ya yakınının sağlık tesislerinin sadece yarısının hizmet verdiği Hudeyde kentinde yaşandığı belirtildi.

Save the Children isimli STK'ya göre, temmuz ayı sonunda Suudi Arabistan liderliğindeki koalisyonun hava saldırıları sonucunda Hudeyde'ye su sağlayan arıtma tesisi ve su istasyonu hasar gördü. Bu saldırı sonrasında, hastalığa yakalananlarda neredeyse iki katına varan artış yaşandı.

Yemen'e gıda ürünlerinin yaklaşık yüzde 90'ı, insani yardımların da yüzde 80'inin giriş noktası olması açısından Hudeyde limanı, Yemen halkı için hayati önem taşıyor. Hudeyde kentinde ve limanların açılması için varılan anlaşma hayata geçirilebilirse milyonlarca Yemenli için umut ışığı olacak.

Yemen'de 4 yılı aşkın süredir yaşanan çatışmalarda binlerce kişi yaşamını yitirdi. Dünyanın zaten en fakir ülkeleri arasında yer alan Yemen'de iç savaş nedeniyle büyüyen insani kriz de korkunç boyutlara ulaşmış durumda. Hudeyde'de ise haziran ayından bu yana Husiler ile hükümet güçleri arasında şiddetli çatışmalar yaşanıyor.

BM verilerine göre, milyonlarca kişinin açlıkla mücadele ettiği ülkede her 10 dakikada bir çocuk hayatını kaybediyor.

Yemenli taraflar arasındaki diyalog görüşmeleri, 2015'te İsviçre'nin Biel ve Cenevre kentleri ile 2016'da Kuveyt'te yapılan 3'üncü turun ardından sekteye uğramıştı.

İki yıl aradan sonra 6 Eylül'de Cenevre'de yapılması planlanan Yemen konulu istişare toplantıları, Husilerin katılımının sağlanamaması nedeniyle başarısızlıkla sonuçlanmıştı.

En son 6 Aralık'ta İsviçre'de başlatılan yeni bir müzakerede, Yemenli taraflar, esirlerin serbest bırakılması, Hudeyde kentinde çatışmaların durması, Merkez Bankası, Taiz kentine uygulanan kuşatma, çatışmalardan zarar görenlere insani yardımların ulaştırılması ve Sana Havalimanı olmak üzere 6 ana konu üzerinde müzakere yaptı.