Antik kent olan Hasankeyf yaklaşık 12 bin yıllık tarihiyle birçok medeniyetin eserini barındırıyor. Osmanlı'daki ismi "Hısn-ı Keyfa" olan Hasankeyf, yapılacak Ilısu Barajla bir kısmı eserler yerinde korunurken bir kısım eser ise taşınıyor.

Batman'ın Hasankeyf ilçesinde 12 yıl önce Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü tarafından başlatılan Ilısu Barajı ve hidroelektrik santrali (HES) sebebiyle sular altında kalacak olan tarihi ilçede çalışmalar aralıksız sürüyor.

Zeynel Bey Türbesi, Artuklu Hamamı, İmam Abdullah Zaviyesi, Hasankeyf Kale Orta Kapısı ve Sultan Süleyman Külliye Minaresi taşındı. Er-Rızk Camii Minaresi ile Eyyubi (Kızlar) Camii ise taşınma çalışmaları devam ederken Sultan Süleyman Külliyesi giriş kapısı ile tarihi çeşmesi de yıl içinde taşınması hedefleniyor.

Ayrıca tarihi ilçede bulunan ilim ve bilim insanlarından olan Şeyh Ali, Abdullah Yukanna (Vêrkanne), Baba Haydar ve Şeyh Sevenç gibi zatların türbeleri Kültürel Park Alanı'na taşacak. Mardinike Külliyesi, Yamaç Külliyesi, Sultan Süleyman Külliyesinin bazı eserler gibi tarihe ışık tutan ve taşınamayan eserler de yerinde korunacak.

Taşınacak türbeler hakkında bilgi veren Hasankeyf Kültür Derneği Başkanı Ahmet Akdeniz, Hasankeyf ilçesinde türbeleri bulunan ve baraj suyu altında kalacak ermişlerin türbeleri taşınacağını belirtti.

"Zamanında ilim ve bilim yaymış insanlarımızın yeri hazırlanıyor"

Akdeniz "Şu anda Salihiye bölgesindeki Haydar Baba Mezarlığındayız. Bizim Yeni Kültürel Park Alanı'ndaki Hasankeyf'te ermişlerimizin, yatırlarımızın zamanında ilim ve bilim yaymış insanlarımızın yeri hazırlanıyor. Türbeleri taşınacak ermişlerimiz 2 tane Şeyh Ali, Abdullah Yukanna (Vêrkanne), Haydar Baba (2 adet mezar) ve Şeyh Sevinç'tir. Bu ermişlerimizin yerleri hazırlanmıştır. Bu büyük zatların türbelerinin taşınması bu insanlara büyük bir saygı olarak görüyoruz. İnşallah en iyi şekilde bu ermişlerimiz Kültürel Park Alanı'na taşınacak." dedi.

Şimdiye kadar taşınan eserler hakkında bilgi veren Akdeniz, "Şu anda Zeynel Bey Türbesi, Artuklu Hamamı, İmam Abdullah Zaviyesi, Hasankeyf Kale Kapısı ve Sultan Süleyman Han Külliye Minaresi taşındı. Er-Rızk Cami Minaresi de taşınıyor. İsteğimiz minarelerimizin tek taş halinde taşınmasıydı ama yine de eserlerimizin oraya taşınmış olması bizim için çok önemlidir. Hasankeyf Salehiye bölgesinde Kültürel Park Alanı'na taşıyacağımız her taş bizim için çok kıymetlidir." ifadelerini kullandı.

Abdullah Yukanna Türbesi

Hasankeyf ilçe merkezindeki tarihi Hasankeyf Köprüsü'nün kuzey yakasında bulunan türbenin, yöre halkı tarafından Abdullah Yukanna (Vêrkanne) Hazretleri'ne ait olduğuna inanılmaktadır. Günümüzdeki mevcut türbe yenilenmiş, eski yapıya dair herhangi bir kalıntı günümüze gelememiştir. Küçük bir avluya açılan türbe, dikdörtgen planlı olup, içten beşik tonoz (bir çatı örtüsü sistemi), dıştan düz damla örtülüdür. Türbenin güney duvarında bir mihrap nişi, doğu cephesinde de küçük bir havalandırma penceresi ve ahşap bir sanduka yer almaktadır.

Şeyh Ali Mezarlığı

Mezarlık alanı ve türbenin yer aldığı, halk arasında Şeyh Ali Tekkesi (anonim zaviye ve mezarlık) olarak adlandırılan alan, Hasankeyf ilçe merkezinde, Dicle Nehri'nin doğusunda bulunmaktadır. Türbede yatan kişinin tasavvuf ehli bir veli, derviş ya da bir şeyh olduğu, ölümü üzerine türbenin yaptırıldığı, daha sonra ziyaretçilerin ihtiyaçlarını karşılamak üzere ek yapılar inşa edildiği, duyulan saygı ve hürmetin ifadesi ile türbenin çevresinin mezarlık alana dönüştüğü düşünülmektedir. Alanda yer alan yapıların tamamı günümüze yıkılmış bir vaziyette ulaşmış olup mezarların çoğunun ise ayak ve baş şahideleri (mezar taşı) kırık ve okunamaz durumdadır. Mezarlık yakın zamana kadar kullanılmıştır.

Haydar Baba Zaviyesi

Hasankeyf'in doğusundaki, Salahiye Bahçeleri olarak adlandırılan alanda bulunmaktadır. Zaviye, ismini, Haydar Baba olarak adlandırılan türbeden almaktadır. Zaviye ve çevresindeki yapılar, bu türbe çevresinde şekillenmiş ve zamanla türbenin etrafı da küçük bir mezarlığa dönüştürülmüştür.

Şeyh Sevinç Türbesi

Hasankeyf Dere Vadisi bölgesi kale arkasında bulunuyor. Büyük bir ermiş olduğu belirtilen Şeyh Sevinç iki büyük kayalık arasında mütevazı bir türbesi var. Türbenin yanında günümüzde de su ile dolu bir kuyu bulunmaktadır. İnsanların manevi bir huzur bulduğu türbe Allah dostu bir evliya ait olduğuna inanılır. (Mehmet Sait Çelik -İLKHA)