Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, sebze ve meyve fiyatlarındaki manipülasyonu, suni süreçleri azaltacak "Hal Yasası"nın çok yakın süreçte TBMM'ye geleceğini açıkladı. Söz konusu yasa ile birlikte komisyonculuğun kaldırılması üretici ve üretici sektörlerinin satış imkânlarının artırılması, soğuk hava depolarıyla lojistikteki kayıpların da önüne geçilmesi hedefleniyor.

Hükumetin meclise sunmaya hazırlandığı "Hal Yasası" teklifine Gaziantep Sebze Hali'ndeki esnafı, sert tepki gösterdi. Yeni yasa yerine öncelikle Türkiye'de tarımdaki üretim yapısının gözden geçirilmesini istedi.

Kararı İLKHA'ya değerlendiren esnaf, aracısız sebze ve meyve alışverişinin yapılamayacağını, "Hal Yasa Tasarısı"nın, üretici veya tüketiciye değil, uluslararası marketlere yarayacağını söyledi.

Söz konusu yasanın tüm sektör paydaşlarını da memnun edecek bir şekilde yapılmasını isteyen esnaf, oldu bitti ile yasa çıkartılmayacağını belirterek, sebze ve meyve fiyatlarındaki asıl temel sorunun girdi maliyetlerinin yüksek ve yanlış tarım politikası olduğunu söylediler.

38 yıldan beri halde esnaf olduğunu belirten Enver Fidan, büyük marketlerin üreticiyi ele geçirmeye çalıştığını "Hal Yasası"nın bu haliyle meclisten geçmesi durumunda üreticiyi de tüketiciyi de çok zor durumda bırakacağını ve söz konusu yasanın sadece büyük marketlere yarayacağını söyledi.

 Yeni yasa yerine öncelikle Türkiye'de tarımdaki üretim yapısının gözden geçirilmesi gerektiğini ifade eden Fidan, "Bizim rezilliğimiz zaten başını almış gidiyor. Sayın bakanımız, 'bu halleri tekelleştireceğiz mi?' diyor. Tekelleştirdiği zaman da bu vatandaş ürünü köyde çürüse bile marketlerde sekiz 10 TL'den aşağı olmaz." dedi.

"Bu insanları aç mı bırakacaklar?"

Komisyonculuğun kaldırılması halinde binlerce kişinin işsiz kalacağını söyleyen Fidan, "Peki, bu kadar çalışanımız nereden ekmek yiyecek ve nerede barınacak evine nasıl ekmek götürecek? Gelsinler bizim rezilliğimizi görsünler. Meclis'te konuşmakla olmaz. Gelsinler burada halkın içerisine girsinler. Esnafın durumunu görsünler. Aynı ürünler markette bitmeyene kadar bir daha gelmez. Biz burada bir rekabet oluşturuyoruz. Bu rekabette bizim arabamızın olduğu yere araba gönderiyoruz, biz bu işin dengesini sağlıyoruz. Bizler olmasak marketler domatesi 10 TL'den aşağıya satmazlar. Biz domatesi 3-3,50 TL'ye satıyoruz. Türkiye genelinde 7-8 bin tane market açılmış. Hepimizi ekmeğe muhtaç ediyorlar. Lütfen bunun bir önlemini alsınlar. Bu vatandaşın hepsi nereye gidecek? Bu insanları aç mı bırakacaklar? Bu hepimizin ölümüdür."ifadelerini kullandı.

Meyve ve sebze fiyatlarının yükselmesinin kendileri ile hiçbir alakasının olmadığını belirten Fidan, "Biz domatesin kilosunu ben 3,5 TL'den almışım ve halde ise 3,8 TL'ye satıyorum. Zaten mazot başını almış gidiyor. 250 TL sadece nakliye ücreti oluyor. Orada yüklerken hamballık parası, burada işçi parası yani cüzi bir karımız var. Gelsinler kendileri bizim hesabımız yapsınlar."diye belirtti.

Bu tür durumlarda oldu bitti ile yasa çıkartılmayacağını, tüm tarafların görüşüyle kapsamlı bir çalışma yapılması gerektiğini belirten esnaflardan Mehmet Sucu da söz konusu yasanın uygulanmasının zor olduğunu belirtti.

"Oldu bitti ile yasa çıkarılmaz"

Aracısız sebze meyve alışverişinin yapılamayacağını ifade eden Sucu, "Ben burada 40 yıllık esnafım ve bakanlık bir taslak çalışması yaparken öncelikle gelirsiniz bunun artısını ve eksisini de hesap ederek bu olaya girersiniz. Bizim sebzeciler olarak bir federasyonumuz var. Federasyonumuzdan çeşitli görüşleri alırsınız.  Ona göre yasa çıkarsınız. Oldu bitti ile yasa çıkarılmaz. Oldu bitti ile çıkardığınız bir yasa yarın elinizde patlar. Komisyonculuğun kaldırılacağı yönünde haberler var. Bunlar kesinlikle popilizm. Çiftçi 100 dönüm domates ekti. Komisyonculuğu kaldırırsanız bu 100 dönüm tarlada ve yarın verimli olduğu zaman 500 ton domates alacaksınız ve sizin 500 ton domatesi komisyoncular olmadan satma şansınız yok. Siz direk tarladan aldığınız ürünü pazarda satamazsınız. Çünkü bunu bu şekilde yapma şansınız da yok. Komisyoncular bu ürünleri inanın geniş kitlelere ulaştırıyor."şeklinde konuştu.

Komisyoncunun çiftçiden ürünü ucuza alıp pahalıya sattığı gibi yanlış bir düşüncenin olduğunu, bunun asla doğru olmadığını belirten Sucu, şunları söyledi:

"Komisyoncular eğer onların iddia ettikleri gibi 1 TL'ye alıp 5 TL'ye satsalar şu dükkanların direklerini altın kaplama yaparlar. Ama bugün sebze haline baktığımızda esnafın durumu perişan. Bu yasadan bir şey çıkmaz. Çünkü biz sebze ve meyvenin fiyatı arz ve talebe göre şekillenir. Döneminde hasat zamanı o meyve ve sebze normal fiyatını bulur. Ama azaldıkça yükselir. Bu yasa da geçemez ve bunun doğru analiz edilmesi gerekir."

"Aslında temel sorun yanlış tarım politikasıdır"

Girdi maliyetlerinin yüksek, üretimin ise gittikçe azaldığını ve bu sorunların temel sebebinin ise yanlış tarım politikası olduğunu belirten Sucu, "Geçtiğimiz sene mazotun litre fiyatı 4,5 TL idi. bu sene 6,50 TL olmuş. Gübrenin torbası 60 TL idi. bugün 110 TL olmuş. Sulamada da elektriğe yüzde 50 zam geldi. Girdi maliyetleri yükseldi. Aynı şekilde üretim azaldı. Aslında zaten temel sorun yanlış tarım politikası. Devletin ziraat ile ilgili bir planlama politikası yoktur. Burası sebze halidir, buraya ne gelirse burada o ürün satılır. Hal esnafının ürünlerin fiyatını yükseltme şansı yok. Hale bir ürün gelmezse o satılamaz. Ama çok gelirse fiyatı ucuzlar az gelirse de yükselir. Yani sebze ve meyvelerin fiyatı arz ve talebe göre şekillenir. Sizin bulamadığınız ürün en pahalı üründür. Ürünü bulduğunuz zaman zaten gerçek piyasa şartlarına göre satılır. O ürün gerçek değerine satılır." diye konuştu.

"Hal ve pazarcı esnafına yüklenerek bu iş olmaz"

Sucu, "Artık herkesi dinleyip ona göre karar vermeliler. Bizde halkımızın pahalı ürün tüketmesini asla istemiyoruz. Bunun orta yolunu bulalım. Bir ürün ne kadar çok tüketilirse ne kadar sürümlü satılırsa bizim işimiz ona göre daha iyi olur. Ama ürün yok, fiyatı pahalı biz ne yapacağız? Bakın haldeki bir çok dükkanda domates yoktur. Ama bütün dükkanlarda şu anda mandalina var ve 1 TL'den satılıyor. Bunu konuşan yok.  Ama 5 TL'lik domatesi konuşuyoruz. Domatesin hasat zamanı geçti. Şu an mandalinanın hasat zamanı fiyatı 1 TL'dir. Türkiye'deki asıl sorun biz yükselen değer üzerinden konuşuyoruz. Devlet girdi maliyetlerini gözden geçirmelidir. Yani bir kesime hal ve pazarcı esnafına yüklenerek bu iş olmaz. Bu sorunu bu şekilde çözemezler." dedi.

"Bu çözüm değildir"

Bu yasanın çözüm olmadığını belirten olmadığını belirten Mustafa Kömürcü de "60 yıldan beri burada esnafım. Her dükkanda 10-15 tane eleman çalışıyor. Bu vatandaş ürünleri nereden getirecek ve nasıl temin edecek? Bunu bize açıklasınlar, biz de ona göre değerlendirelim. Köylü vatandaş tarlada ürünü yetiştirdi, peki Antep'e nasıl getirecek? Antalya'da çiftçiden ürünü Van, Muş, Erzurum ve Hakkari'ye nasıl yetiştirecek? Bunu bize açıklasınlar. Köylü ürünü yetiştirmiş, bu ürünü nereye götürüp satacak? 20 ton yetişirdiği ürünü pazarda kilo kilo nasıl satacak? Bunların hiç düşündüler mi? Kendileri bu işi bilmediğinden dolayı yapıyorlar. Gelsinler bir gün burada esnaflık yapsınlar baş tacı. Her şeyi telefonla yönetmek istiyorlar. Bir ülke bu şekilde yönetilmez. Köylü 'kendi ürününü satabilir ve pazarlayabilir' diyorlar. Köylü vatandaş ürününü nerede nasıl satacak? Biz bu ürünleri gidip kendimiz Antalya'dan, Mersin'den, Tarsus'tan ve Antep'in köylerinden getiriyoruz. Eğer bu yasa çıkarsa kim nasıl getirecek? Bakan bey, 'Tarlada domates 1 TL' diyor. Gelsinler bize 2-3 TL'ye yüklesinler biz de alalım. Domatesi tarlada 3,7 TL ve biz burada 4 milyona satamıyoruz. Bu çözüm değildir."diyerek tepki gösterdi.

"Küçük esnaflarla uğraşacaklarına başka yerlere baksınlar"

Mehmet Kirazoğlu da "Ben bir hal esnafı olarak buna karşıyım. Buradaki esnafların hepsi küçük esnaf. Normal esnaf gelip buradan bir sandık domates alıp bir ekmek parası kazanmak için uğraşıyor. Küçük esnaflarla uğraşacaklarına başka yerlere baksınlar. Küçük esnaftan bir şey anlayamazlar. Soruyorum; komisyoncuların kalkması nasıl çözüm olacak? Bize bir çözüm söylesinler. Biz bakalım nasıl bir çözüm olacak? Hal esnafını ve komisyonculuğu kaldırdınız çözümü nasıl olacak? Manavlar, pazarcı esnafı ve marketler ürünü nereden alacak? Marketler yine gidip ürünü yerinden yükleyip getirecek, yine rantını üzerine koyacak. Peki, küçük esnaflar nasıl yapacak? Yani bu çözüm değil. Eğer yasa bu şekilde olursa herkese zararı olur." diye konuştu. (İbrahim Koçyiğit-İLKHA)