Geçtiğimiz günlerde Batman İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından hazırlanan ve Dicle Kalkınma Ajansınca (DİKA) 2018 yılı Ekonomik Alt Yapının Geliştirilmesi Mali Destek Programınca birinci olarak seçilen Mor Kuryakos Manastırı Restorasyon Projesi için imzalar atıldı.

Batman'ın Beşiri ilçesine bağlı Ayrancı (Derakira) köyünde bulunan ve milattan sonra 4'üncü yüzyılda inşa edilen, uzun yıllar boyunca Süryani cemaatine metropolit merkezi olarak hizmet eden Mor Kiryakus Manastırı'nın restorasyon edileceğiyle ilgili çıkan karar köy sakinleri  tarafından sevinçle karşılandı.

"Tüm tarihi yapılar restore edilip turizme kazandırılmalı"

Köylerinde bulunan tarihi manastırın restore edilip turizme kazandırılmasının kendilerini sevindirdiğini söyleyen köylülerden Hifzullah Akdaş, "Köyümüzde bulunan Mor Kiryakus Manastırı'nın restore edileceği haberini aldık, bu bizi çok sevindirdi. Manastırın turizme kazandırılması hem köyümüze hem de Batman'ımıza katkı sağlayacağından eminiz." dedi.

Sadece köylerinde bulunan manastırın değil, Batman'da bulunan ve unutulmaya yüz tutmuş tüm tarihi yapıların restore edilip turizme kazandırılması gerektiğini vurgulayan Akdaş, "Batman ilimizde bulunan bütün tarihi yerlerin restore edilip turizme kazandırılmasını istiyoruz. Şu an içinde bulunduğumuz manastır dünyanın ikinci büyük manastırıdır. Bu manastır çok eski bir yapıya sahiptir. Bu manastır turizme kazandırılırsa köyümüzde de bir canlılık olur. Biz bunu istiyoruz. Bunun gibi tarihi yapılar ilçelerimizde mevcuttur ve tüm bunların restore edilip turizme kazandırılmasını istiyoruz." diye konuştu.

Öte yandan Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Beşiri ilçesine bağlı Ayrancı köyünde bulunan ve uzun yıllar bölgede metropolit merkezi olarak kullanılan Mor Kuryakos Manastırının, önümüzdeki günlerde gerçekleştirilmeye başlanacak restorasyon işlemleri ile Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü tarafından turizme kazandırılacağı kaydedildi.

Mor Kuryakos Manastırı tarihi

İlk çağdaki sınırları Dicle Nehrinin güney kıyısından başlayıp Suriye sınırına kadar uzanan ve dini yönetim açısından Hasankeyf'teki Piskoposluğa bağlı olan bölgeye Turabidin denilmektedir. Süryani Hıristiyanları tarafından kutsal kabul edilen Turabidin bölgesinin en uç noktasındaki Mor Kiryakus manastırı, bu bölgede yer alan 80'e yakın kilise ve manastır içinde önemli bir yer tutmaktadır. Manastıra girişteki ana kapı üzerinde ve iç avluyu iki bölüme ayıran kemerli kapının üzerinde olmak üzere Süryanice yazılmış iki taş kitabe mevcuttur. İlk kitabede Halebli Salibo isimli bir şahıstan bahsedilmekte ancak, manastırın yapım tarihi hakkında bir bilgi verilmemektedir.

Mor Kiryakus Manastırı, ilk çağ Hıristiyanlığın fetret devri olan 4'üncü yüzyılda, yaklaşık M.S. 457 yılında yapılmış olması kuvvetle muhtemeldir. 17'nci yüzyılın sonuna kadar birkaç kez devlet tarafından onarılan Mor Kiryakus Manastırı, bu tarihte üst katın ilave edilmiş olduğu rivayet edilmektedir. Bu onarımlar esnasında Hasankeyf'ten taş ustaları getirilerek Mor Kiryakus Manastırında çalıştırılmıştır.

Ayrancı köyünde bulunan Mor Kiryakus manastırı da tescilli yapılardandır. Yaklaşık 2,5 dönüm alan üzerine inşa edilen Mor Kiryakus manastırı, dehlizlerle yeraltına uzanan bir yer altı katıyla birlikte 3 katlı bir yapıdır. Dıştan dikdörtgen planlı, içtende geniş iki kare planlı kapalı bir avlu ve bu avlunun etrafında kemerli payendelerin gerisinde odalar yer almaktadır. 

1940'li yılların başına kadar faal olan ancak bu tarihten sonra son cemaatı da manastırı terk edince, burada hiçbir Hıristiyan kalmamıştır. Ancak manastırda bulunan bir asa üzerine oturtulmuş bir meleğin yüzünü tasvir eden, çevresi çıngırak biçimindeki yuvarlak yelpaze ile yaklaşık 100 kilogram ağırlığındaki manastır çanı ve çok sayıda el yazması kitap ve İnciller ile manastıra ait değerli eserler, Midyat'taki Mor Gabriel Manastırına götürülerek koruma altına alınmıştır.(Mehmet Fatih Akgül-İLKHA)