İdlib, Suriye'nin kuzeybatısında bulunan ve Halep'e 60 km uzaklıkta olan bir şehir. Bulunduğu bölgenin Hatay iline toprak komşuluğu olduğu için özellikle Hatay ve Kilis gibi güney illerle hem coğrafik hem de sosyolojik olarak benzerlikler gösteriyor. Şehrin ekonomisi tarıma dayanıyor. Önemli tarım merkezlerinden biri olan İdlib, zeytin, pamuk, buğday ve özellikle de kiraz için önemli bir üretim merkezi durumunda.

Suriye iç savaşında en büyük şiddet dalgasının yaşandığı bölgelerden biri İdlib oldu. İdlib'in rejimin kontrolünden çıkmasından ve Rusya'nın Ekim 2015'te iç savaşa dâhil olmasından sonra bölgeye saldırılar başladı. Suriye'nin iç bölgelerinden kaçan sivillerin de sığınmasıyla İdlib, milyonlarca kişinin sıkıştığı bir alan haline geldi. Yerel sivil idare kayıtlarına göre İdlib'de 2 milyon 400 bin civarında yerli nüfus, yaklaşık 1,3 milyon da iç göçle gelmiş vatandaş barınıyor.

İdlib, Suriye için "kritik kale" olarak yorumlanıyor

İdlib ayrıca, Suriye'nin Akdeniz'e açılan kapısı ve Suriye rejiminin kontrolünde bulunan Lazkiye'ye de çok yakın bir noktada. Lazkiye, Halep ve Hama gibi önemli şehir merkezlerine giden yollara ulaşabilirliği, Akdeniz'e çıkış olasılığı ve rejimin kalbi durumundaki Lazkiye'ye coğrafi yakınlığı gibi nedenlerle büyük önem taşıyan İdlib, Suriye için "kritik kale" olarak yorumlanıyor.

Suriyeli muhaliflerin 2011'den bu yana devam eden iç savaşta İdlib dışında etkin oldukları bir bölge yok. Bu nedenle son günlerde İdlib'e yönelik operasyon hazırlığına girişen Suriye rejimi, İdlib yakınlarındaki askeri yığınaklarını kuvvetlendiriyor. Muhalifler ise tünel, hendek ve siperler kazarak olası saldırılara karşı savunma pozisyonu almaya çalışıyor. İdlib kırsalı ve güneyindeki Hama ilinin Gab Ovası'nı çevreleyen bir savunma hattı oluşturan muhalifler, bu bölgelere çok sayıda takviye kuvvet gönderiyor, hendekler ve tüneller açıyor.

Suriye rejimi, Rusya ve Türkiye, bölgedeki askeri varlıklarını güçlendiriyor

Suriye rejimi, İdlib'e operasyon hazırlığı yaparken, Rusya ve Türkiye de bölgedeki askeri varlıklarını güçlendiriyor. Rus İzvestiya gazetesi, Rusya'nın Akdeniz'in doğusuna en az 10 savaş gemisi ve iki denizaltı konuşlandırdığını duyurdu. Bu askeri hareketlilik, Rusya'nın Suriye savaşına müdahil olduğu 2015'ten bu yana yaşanan en kapsamlı donanma takviyesi oldu. Rus savaş gemilerinin çoğu, uzun menzilli Kalibr füzeleriyle donatılmış durumda.

TSK da Hama ve İdlib'deki gözlem noktalarını güçlendirme amacıyla gönderdiği iki askeri konvoyun Çarşamba günü bölgeye ulaştığını bildirdi. Türkiye, İdlib'deki 12 gözlem noktasını Mayıs ayında tamamlamıştı. Suriye rejiminin İdlib'e operasyon hazırlıklarının hızlanmasıyla TSK da gözlem noktalarına TIR'larla tank ve top yığınağı yapmaya başladı ve mevzileri betonlarla çevreledi. İdlib düşerse Türkiye açısından Afrin, Azez ve Cerablus gibi "kazanımlar" tehlikeye girecek.

Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, bugün yaptığı açıklamada İdlib'e operasyon hazırlıklarına ilişkin açıklamada bulundu. İdlib'de Astana süreci kapsamında TSK tarafından 12 gözlem noktasının açıldığını belirten Akar, "Burada kurulan ateşkes düzeninin bozulmadan 3,5-4 milyon insanın güvenliğinin sağlanmasına, insani yardım çalışmalarının aksamadan yürütülmesine ve bu saldırıların durmasına gayret gösteriyoruz. Bu çalışmalar bu günlerde çok büyük önem arz ediyor. Türkiye, ilgili devletlerle görüşerek, konuşarak alacağı tedbirlerle bu saldırıları önlemeye gayret gösteriyor. İnşallah önleyeceğiz." dedi.

Siviller İdlib ve civarındaki merkezleri boşaltmaya başladı

Tüm bu gelişmeler yaşanırken siviller İdlib ve civarındaki merkezleri boşaltmaya başladı. Otobüslerle tahliyeler gerçekleştirilen bölgede halk kırsala göç ederken, Suriyelilerin göçü Türkiye sınırına kadar dayandı. Türkiye'nin yerleştirdiği güvenlik duvarının Reyhanlı tarafının hemen arkasındaki Suriye'nin Atma bölgesine gelen mülteciler, olası bir saldırı durumunda Türkiye'ye sığınmak için bekliyor. İdlib'te olası bir felaket mülteci akınını getireceğinden AB de bu konuda endişeli. Çünkü 2015 benzeri bir göç dalgasının bir daha yaşanmasını istemiyorlar.

7 Eylül'de Türkiye, Rusya ve İran liderleri Tebriz'de buluşacak

İdlib'e doğrudan saldırıların bir felaket olacağı ve bunun Astana sürecine zarar vereceği uyarısı yapılıyor. Bu doğrultuda 7 Eylül'de üç garantör ülke Türkiye, Rusya ve İran liderlerini Tebriz'de buluşturacak zirvede, İdlib sürecinin çözümü için nihai istişareler yapılacak. Anlaşma kapsamında bölgede Türkiye'nin 12, Rusya'nın 10, İran'ın da 7 gözlem noktası var. Halen Rusya ile Türkiye arasında Savunma Bakanlıkları ve İstihbarat birimleri arasında koordinasyon kanalları aktif çalışıyor. (İLKHA)