SORU: Ben bir çaycıyım. Üç yıldır bu soruya cevap arıyorum. Bana tatmin edici bir cevap verseniz makbule şayan olur.

Ben çay ocağında çay demlerken geç demlendiği için çaya karbonat (harmanato) atıyorum. Tabi bu hem rengini hem de çok az tadını değiştiriyor. Bunu çay içen bilir. Yani bir kandırmaca söz konusu değildir. Bazıları “süte su bırakmak gibidir” diyor. Ve hemen hemen her çaycı bunu yapar. Bu İslam şeriatına göre caiz midir? Allah (cc) razı olsun.

CEVAP: İslam`da, satılacak bir şeyin, satılmasının caiz olabilmesi için birkaç şart lazımdır. Bu şartlar şunlardır:

1-Satılan mal, özü itibarıyla temiz olmalıdır. Yani satılan mal, özü itibarıyla necis olmayacak. Hadis-i Şerifte Allah`ın Rasulu şöyle buyuruyor: “Muhakkak Allah (cc), putların, domuzun, leşin ve içkinin satılmasını haram kılmıştır.” Bu hadis gösteriyor ki bütün necis şeylerin satılması haramdır.

2-Satılan şeyde bir menfaat olması gerekir. Yılan, fare ve başka haşarat gibi şeylerin satılması caiz değildir. Çünkü faydası yoktur. Bir fayda söz konusu olduğunda ise satılmaları caizdir.

3-Satılan şey, satıcının mülkiyetinde olması gerekir. Mal sahibi dışında biri, bir malı satmaya kalkarsa, mutlaka mal sahibinin izni dahilinde olması gerekir. Başkasının malını, mal sahibinin izni olmadan satmak hiçbir şekilde caiz değildir.

4-Satılan mal, alıcıya teslim edilebilecek bir türden olması gerekir. Alıcıya teslimi mümkün olmayan; havadaki kuş ve büyük sulardaki balıklar gibi malların satılması caiz değildir.

5-Hem satılan mal, hem de fiyatı belli olacak. Gerek malın miktar ve özelliklerinde, gerekse fiyatın miktar ve ödeme şekillerinde herhangi bir belirsizlik kalmayacak. Satılan mal göz önündeyse, miktarı bilinmese dahi gözle görülmesi yeterlidir.

6-Satılacak mal, satıcının eline geçtikten sonra satılmalıdır. Satıcı, malını eline geçirmeden satarsa caiz değildir.

Bu altı şartın tafsilatı uzundur. Daha da uzun yazılmasına gerek yoktur.

Son olarak; çay satan kardeşimize deriz ki, çayda bu şartlar mevcut olduktan sonra çayın satılmasında hiçbir sakınca ve beis yoktur. Bütün mezheplere göre de satılması caizdir.

En iyisini bilen Yüce Allah (cc)`dır.

(Fıkhüssünne 3/174-182, El İhtiyar Fi Talilil Muhtar 2/24)

İNZAR DERGİSİ / M. Enver KILIÇASLAN