ABUZER ATASOY/DOĞRUHABER

ABD Başkanı Donald Trump, İran`la yapılan nükleer anlaşmayı iptal etti ve bu ülkeye yönelik yaptırımların yeniden başlatılmasını istedi. İran, Trump`ın açıklamalarına tepki gösterirken, anlaşmanın diğer tarafları olan ülkeler ise anlaşmaya bağlı kalacaklarını açıkladı.

Trump, İran`ın, anlaşmayı kendi amaçları için kullandığını savunarak, "Bugün ABD'nin İran'la nükleer anlaşmadan ayrılacağını ilan ediyorum. Tahran'a en üst düzey ekonomik yaptırımları yeniden getireceğiz." ifadelerini kullandı.

TEHDİTLER SAVURDU

Trump basın açıklamasında, “İran'ın nükleer silaha sahip olma çabasına yardım eden ülkeler güçlü bir şekilde yaptırıma uğrayacak.” diyerek, yaptırımların devreye girmesiyle İran'la iş yapacak ülkelere de tehditler savurdu.

İran'ın nükleer anlaşmadan faydalanarak nükleer çabalarına ve silah yapımına devam ettiğini savunan Trump, İran'ın yalan söylediğini iddia etti. Trump ayrıca İran`ın terör unsurlarına yardım ettiğini ve anlaşmadan elde ettiği kazanımları nükleer ve askeri programlara yatırdığını savundu.

“YENİ VE KAPSAMLI BİR ÇÖZÜM İÇİN ÇALIŞACAĞIZ”

Trump, anlaşmadan ayrıldıklarını ve “İran'ın nükleer tehdidine” karşı yeni bir süreç için çalışabileceklerini kaydederek, “İran'ın nükleer tehdidine karşı müttefiklerimizle gerçek, kapsamlı ve kalıcı bir çözüm bulmak için çalışacağız.” ifadelerini kullandı.

“YAPTIRIMLAR YENİDEN UYGULANMAYA BAŞLANACAK”

Trump'ın kararını açıklamasının ardından, ABD Hazine Bakanlığından da bir yazılı açıklama geldi. Açıklamada İran'a yönelik yaptırımların 90 ve 180 günlük periyotlarla yeniden uygulanmaya başlanacağı vurgulandı.

Bakanlığın açıklamasında, ilk yaptırım paketinin 6 Ağustos'ta devreye gireceğini ve burada İran yönetiminin ABD doları temin etmesi, İran'ın altın ve diğer değerli metallerle ticaret yapması ayrıca alüminyum, çelik, kömür ve grafit ticareti ile İran'ın otomotiv sektörü üzerine yaptırımlar getirilmesi öngörülüyor.

Kasım ayında devreye girecek ikinci yaptırım paketinde ise İran'ın gemicilik sektörü, petrol ihracatı, İran Merkez Bankası ve İran'ın enerji sektörü üzerindeki yaptırımların uygulanmasını öngörüyor.

İRAN: ABD'NİN ANLAŞMADAN ÇEKİLMESİ KABUL EDİLEMEZ

ABD`nin nükleer anlaşmadan çekilmesine, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani tepki gösterdi. Ruhani, ABD'nin anlaşmadan çekilmesinin kabul edilemez olduğunu söyledi.

Trump`ın açıklamalarının ardından İran Devlet Televizyonuna konuşan Ruhani, nükleer anlaşmayı diğer ülkelerle sürdüreceklerini belirtti. Önümüzdeki süreçte Avrupa ülkeleri, Rusya ve Çin'le görüşmeler gerçekleştireceklerini bildiren Ruhani, olumlu sonuçlar alınması halinde nükleer anlaşmanın devam edeceğini vurguladı.

‘BİRKAÇ HAFTADA YENİDEN ZENGİNLEŞTİREBİLİRİZ`

Ruhani ayrıca "İran Atom Enerjisi Kurumuna endüstriyel düzeyde nükleer zenginleştirme sürecine dönülmesi talimatı vereceğim. Birkaç hafta içerisinde yeniden zenginleştirme çalışmalarına başlayacak kapasiteye sahibiz." dedi.

TRUMP'IN KARARI, DESTEK GÖRMEDİ

Trump'ın İran nükleer anlaşmasından çekilme kararı aldığını açıklamasının ardından, başta Avrupa ülkeleri olmak üzere birçok ülkeden anlaşmanın devam etmesi gerektiği yönünde açıklamalar geldi.

AB Dışişleri ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, anlaşmanın herkese ait olduğunu belirterek, “Hep birlikte, uluslararası toplum olarak nükleer anlaşmayı koruyacağız.” dedi.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, sosyal medya hesabından bir mesaj paylaşarak, "Fransa, İngiltere ve Almanya Trump'ın İran nükleer anlaşmasından çekilme kararından dolayı üzüntü duyuyor. Nükleer silahların yayılmasını engelleme sistemi tehlike altında." ifadesini kullandı.

İNGİLTERE: ANLAŞMAYA BAĞLIYIZ

İngiltere Başbakanlığından yapılan yazılı açıklamada Başbakan Theresa May'in Almanya Başbakanı Angela Merkel ve Macron ile telefon görüşmesi gerçekleştirdiği bildirildi. Açıklamada, Trump'ın kararını görüşen liderlerin, nükleer anlaşmaya bağlılıklarını sürdürme konusunda görüş birliğine vardığı kaydedildi.

İngiltere Dışişleri Bakanı Boris Johnson ise, ülkesinin İran nükleer anlaşmasına kuvvetle bağlı olduğunu açıkladı. Johnson, Twitter`dan yayımladığı mesajda, AB`nin kararından derin üzüntü duyduğunu belirtti ve ülkesinin, Almanya ve Fransa ile bu anlaşmayı korumak için çalışacağını kaydetti.

GUTERRES: DERİN ENDİŞE DUYUYORUM

BM Genel Sekreteri Antonio Guterres de ABD'nin nükleer anlaşmadan çekilmesi ve yaptırımları yeniden uygulamaya koymaya başlayacak olmasından derin endişe duyduğunu belirterek anlaşmanın taraflarına taahhütlerini yerine getirme ve tüm üye devletlere de nükleer anlaşmaya destek verme çağrısında bulundu.

TÜRKİYE: KAYBEDEN ABD OLACAKTIR

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ABD'nin İran ile nükleer anlaşmadan çekilme kararına ilişkin, “Kaybeden kendileri olacaktır çünkü yaptığınız anlaşmaya sadık kalmıyorsunuz.” açıklamasında bulundu.

CNN International'a verdiği mülakatta “Anlaşmayla bu konuda yıllardır süren olumsuzluğun umutları artırdığını” söyleyen Cumhurbaşkanı Erdoğan “Şimdi bir anda ters istikamette gelişmesi sadece bölgeyi değil, tüm dünya ekonomisini ve dolayısıyla Türkiye'yi de etkileyecek.” ifadelerini kullandı.

RUSYA: DERİN HAYAL KIRIKLIĞI

Rusya Dışişleri Bakanlığı, ABD`nin kararını “derin hayal kırıklığı” olarak nitelendirdi. Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamada, İran nükleer anlaşmasının çok taraflı olduğu hatırlatıldı.  İran nükleer anlaşmasını baltalamanın hiçbir gerekçesi olamayacağı kaydedilen açıklamada, anlaşmadaki planın sorunları çözmede etkili olduğu vurgulandı.

SİYONİST REJİM, SUUD, BAHREYN VE BAE'DEN DESTEK

Siyonist rejim, Suud rejimi, Bahreyn ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), ABD`nin, İran nükleer anlaşmasından ayrılmasını desteklediklerini açıkladı.

Siyonist rejim başbakanlığından yapılan yazılı açıklamada, Binyamin Netanyahu`nun ABD`nin kararını “cesur adım” olarak değerlendirdiği kaydedildi. Netanyahu, "İsrail, Trump'ın Tahran`daki terörist rejimle yapılan berbat anlaşmayı iptal eden cesur kararını tamamen desteklemektedir." sözleriyle ABD`nin kararını desteklediğini bildirdi.

Suudi resmi ajansı SPA'da yer alan açıklamada, Suud rejiminin "Trump'ın ülkesinin İran'la nükleer anlaşmadan ayrılacağını ve 2015'te askıya alınan İran ekonomik yaptırımlarının en güçlü şekilde yeniden hayata geçirileceğini açıklamasından memnuniyet duyduğu" belirtildi.

Bahreyn resmi haber ajansında yer alan açıklamada da İran'la yapılan anlaşmadan ABD'nin çekilmesi ve ekonomik yaptırımların yeniden hayata geçirilmesi kararının desteklendiği belirtildi.

BAE resmi ajansı WAM'da yer alan Dışişleri ve Uluslararası İşbirliği Bakanlığının açıklamasında, BAE'nin ABD Başkanı Trump'ın bugün İran ile ilgili açıkladığı kararı desteklediği kaydedildi.

İRAN NÜKLEER ANLAŞMASI

İran ile BM Güvenlik Konseyinin 5 daimi üyesi (ABD, İngiltere, Çin, Fransa ve Rusya) ve Almanya, uzun müzakerelerden sonra Temmuz 2015'te Tahran yönetiminin nükleer çalışmalarının kontrol altına alınmasına dair bir anlaşma yapmıştı. Anlaşma Ocak 2016'ta yürürlüğe girmişti.

Daha önce defalarca söz konusu anlaşmanın "ABD tarihindeki en kötü anlaşmalardan biri olduğunu" savunan Trump, anlaşmadan çekilebileceğine ilişkin sinyaller vermişti.

HABER YORUM/HASAN SABAZ

BİR EFSANE DAHA ÇÖKTÜ

Trump, İran'ın 2015 yılında yapılan nükleer anlaşmasının gerekliliklerini yerine getirmediğini iddia etti ve bu sebeple ABD'nin anlaşmadan çekildiğini söyledi. İran'ın Hizbullah, Hamas ve El Kaide ile işbirliği içinde olduğunu da iddia eden ABD Başkanı “İran anlaşmasının özü büyük bir uydurmadan başka bir şey değil” ifadelerini kullandı.

Her zamanki gibi uçuk iddialarda bulunmaya devam etti ABD başkanı.

Trump, İran'ın yapılan anlaşma çerçevesinde yalnızca barışçıl amaçlar ile nükleer çalışmalar yürüttüğünü söylemesine karşın ellerinde bunun doğru olmadığını gösteren kanıtlar olduğunu söyledi.

Trump`un söz ettiği kanıtların “Körfez savaşı”na sebep olan Colin Powwel`ın uydurma kanıtlarıyla akrabalığını herhalde tartışmaya gerek yok; ama ABD başkanının “Hizbullah, Hamas ve el Kaide”yi beraber aynı parantezde zikretmesinin ne anlama geldiğini birilerinin izah etmesi gerekir.

AB ülkeleri bu karara tepki gösterdi. BM ve Türkiye de Trump`un kararının yanlış olduğunu ifade etti.

Hatta eski başkan Obama bile kararı “Önemli hata” diyerek eleştirdi.

Sadece İsrail ve Körfez ülkeleri memnuniyetlerini dile getirdiler.

Trump, verdiği kararla beraber “ekonomik yaptırımlardan” söz ediyor; ama hemen herkes bunun askeri tarafının da devreye gireceğini biliyor. Bu da Ortadoğu`nun biraz daha ısınacağı anlamına geliyor.

Bu arada kararın İran`daki olası yansımaları üzerinde pek durulmuyor.

Bilindiği gibi “Nükleer anlaşma” kararı, “Devrim Rehberi Hamaney” ve çevresinin içine sinmemesine rağmen tüm sorumluluğun Ruhani hükümetinde olduğunu söyleyerek ciddi bir tepki göstermemişlerdi.

Bu anlaşmanın çökmesinin Hamaney`in elinin güçlenmesine, Ruhani`nin zayıflamasına sebep olacağını kısa vadede herkes görecek sanıyorum.

Gelelim meselenin Amerikan siyaseti ile olan ilişkisine.

Amerika hakkında yüzeysel; ama çok meşhur olan bir kanaat vardır. Buna göre seçimde kim kazanırsa kazansın Amerikan siyasetinde genel anlamda değişiklikler olmaz.

Trump`ın kararı bu efsanenin de çökmesine neden oldu.

Obama döneminde Washinton`un, Pentagon`un ve Amerikan Dışişleri`nin değer verdiği bir anlaşma bir çırpıda çöpe atıldı.

Demek ki Amerika için “israil`in güvenliği”nden başka her şey değişebilirmiş.