Irak Kürdistan Bölgesi Erbil (Hewlêr) kentinde bulunan ve dünyanın en eski kalelerinden biri olan Erbil Kalesi kent merkezinde yer almaktadır. Tarihi milattan önce 6000 yılına dayanan kalenin genel alanı 110 bin metrekaredir. 3 mahalleden oluşan kalede 826 ev olduğu ve 2006 yılına kadar da birçok evin aktif olarak kullanıldığı biliniyor.

Erbil Kale'sinin Tekkiye Mahallesi'nde bulunan Kale Camisi ile ilgili bilgi veren Kale Cami İmamı Molla Muhammed, caminin tarihinin İslam fethine denk geldiğini söyledi.

"Binlerce İslam âlimi bu camiden mezun olup icazet almıştır"

Kalede bulunan caminin Erbil'in Müslümanlar tarafından fetih edildiği tarihe denk geldiğini belirten Molla Muhammed, "Bu eski cami Erbil Kalesi'ndedir. İslam tarihinde bu camiden bahsediliyor. Yâkût el-Hamavî (12 ila 13'üncü yüzyılda yaşamış gezgin, coğrafya ve tarih bilgini) Kale Camisi'nden bahsederek Kale Camisi olarak isimlendirmiş. İbni Mustefi de yazmış olduğu kitaplarından söz etmiştir. Bu caminin kuruluşu Erbil'in Müslümanlar tarafından fetih edildiği tarihe denk geliyor. Binlerce İslam âlimi buradan mezun olup icazet almıştır. Bu camide medrese vardı. Uzun zaman Erbil'de hutbenin yapıldığı tek camiydi. 1940'lara kadar Erbil'de hutbenin yapıldığı tek camiydi. Müfti ailesi burada kalarak camiye sürekli hizmet etmiş ve ailede 17 âlim, ilim ehli olarak bu camide hizmet vermiştir." dedi.

"Cami, halk arasındaki anlaşmazlıkları giderme mercii olmuştur"

Hicri 22'nci yılda kurulan caminin birçok fonksiyonunun olduğunu dile getiren Molla Muhammed, "Bu caminin fonksiyonlarından birisi de halk arasındaki anlaşmazlıkları giderme mercii olmuştur. Bu camiden mezun olan imamları köylerden gelen halk, köylerine imam olarak götürüyorlardı. Çok uzaklardan gelinip, burada ilim tahsil ediliyordu. Allah rahmet etsin, İbni Müstefi, camideki âlimlerden bahsederken, İmam Gazali'nin kardeşinin bu camide namaz kıldırıp, vaazlar verdiğini söylüyor. Ayrıca o zaman burada tek bir cami olması hasebiyle halka barış ve ilim gibi birçok hizmetlerde bulunmuştur. Cami halen hizmet vermektedir, namaz kılınmakta, hutbeler verilmektedir." ifadelerini kullandı.  

"Kale 3 mahalleden oluşuyor"

Tarihi milattan öncesine dayanan Erbil Kalesi hakkında Molla Muhammed, şunları aktardı: "Kalede şu anda kimse kalmamış. 826 ev vardı, 2006 yılında boşaltıldı. Kale 3 mahalleden (Tophane, Tekkiye, Sara) oluşuyor. Kale camisi Tekkiye Mahallesi'nde yer alıyor. Eskiden caminin arkasında Kadiri Tarikatı Tekkesi, sağında Rufai (Rafii) Tarikatı Tekkesi ve Nakşibendi tarikatı da zikirleri caminin içinde yapıyordu. Namaz vakitlerinde tarikatlarla bütün halk burada namazlarını beraber kılardı."

"Caminin kuruluşu İslam fethine denk geliyor"

Her yönüyle tarih olan camide Osmanlı dönemine ait Kur'an-ı Kerimlerin olduğunu ifade eden Molla Muhammed, "Hicri 22 yılında kurulan cami, İslam fethine denk geliyor. Sahabeler hicri 22 yılında Erbil'e gelmiş. Camide tarihi Kur'an-ı Kerimler bulunuyor. Daha eskileri de vardı ama şu an burada değil, Müfti ailesinin kütüphanesinde bulunuyor, Irak Meliki 2'nci Faysal zamanında gönderilmiş. Kur'an-ı Kerimlerin tarihçelerinde Osmanlı Sultanlarından birinin annesi, Cüneyd-i Bağdadi'ye hediye olarak gönderiyor. Irak hükümeti de bu Kur'an'ı kopyalayıp şehirlere göndermiş. Bizdeki de onlardan bir nüshadır." şeklinde konuştu. (M. Sait Çelik/M. Salih Keskin - İLKHA)