Mersin'in Erdemli ilçesinde, geçtiğimiz hafta 4 lira seviyesinde seyreden domates, kalitesine göre 50 kuruş ile 1,5 lira arasında satılıyor. Geçen yıla göre yaklaşık bir ay geç gerçekleşen hasatla birlikte fiyatlarda ani bir düşüş yaşandı. Üreticiler ürünlerinin henüz yeni çıkmasına rağmen ani düşüşten duydukları kaygıyı dile getirirken, Ankara, İstanbul gibi illerde domatesin tüketiciye uçuk fiyatla ulaşmasına da tepki gösterdi. 

Erdemli Yaş Sebze Meyve Komisyoncuları Derneği Başkanı Fazıl Koşar, üreticiyi ve tüketiciyi mağdur etmeyecek yeni bir sisteme ihtiyaç duyulduğunu belirterek, bu konuda yasal düzenleme beklediklerini söyledi.

Bu yıl hasadın gecikmeli olarak gerçekleştirildiğini ifade eden Koşar, "Geçtiğimiz yıllarda nisan ayında elde ettiğimiz hasadı bu yıl mayıs ayı içerisinde elde etmekteyiz. Bu yüzden geçtiğimiz aylarda daha öncede belirttiğimiz gibi suni fiyat artışlarımız olmuştur. Bu suni fiyat artışlarımızın geçici olduğunu belirtmiştik. Şimdi mayıs ayı içerisinde domates hasadımız arttığı için fiyatlarımız bu günlerde halimizde bir hafta içerisinde yüzde yüze yakın bir düşüş yaşamıştır. Ayın birinde 4 lira olan domatesimiz bugün Erdemli halinde 50 kuruş ile 1,5 lira arasındadır" dedi.

"Üretici de tüketici de mağdur"

"Biz 50 kuruş, 1 liraya domates satarken, kahrını çeken üreticilerimiz kışın yatmayan, soba yakan, sellerle uğraşan, yağmurla uğraşan üreticilerimizin bugünlerde daha yeni çıkan ürünlerini 50 kuruş ile 1 liraya satması bizi üzmektedir" diyen Koşar, "Bu mevcut sistemde ne üreticimiz faydalanabilmekte, ne de gittiği yerde tüketicilerimiz faydalanmaktadır. Biz burada 50 kuruşa 1 liraya domates satarken, İstanbul, Ankara'da tüketicilerimiz 8-10 liraya domates alabilmektedir. İki tarafta bu durumdan memnun değildir. İlgili bakanlığımız ve hükümetimize rica ediyoruz. Bu sıkıntıların ortadan kalkması için yasal düzenleme istiyoruz" şeklinde konuştu.

"1 kilo domatesin maliyeti 1 lira, 1,5 lira"

Yasal düzenlemenin nasıl olması gerektiğini dair görüşlerini de dile getiren Koşar, "Bize göre bu yasal düzenleme üretilen malların hallere girişinin sağlanıp birinci basamaktan itibaren denetim altına alınmasıdır. Bugün 1 liraya satılan domates denetim altına alınmış olsaydı, Ankara'da, İstanbul'da 8-10 liraya satılamazdı. Müstahsil makbuzları düzenlenerek dışarıdan alınan mallar istenilen fiyata büyük şehirlerde satılmakta. Oradaki tüketicimiz de faydalanamıyor bu sistemden, buradaki üreticimiz de 50 kuruşa, 1 liraya domates satarak rezil olmakta. Bugün 1 kilo domatesin maliyeti 1 lira, 1,5 lira arasındadır" diye konuştu.

Koşar, şöyle devam etti:  "2012 yılında çıkan hal yasası nedeniyle dışarıda istenildiği gibi mal alınıp satılabilmektedir. Bu yüzden biz bilhassa domateste Rusya'dan kaybımız olan pazarımızın başka ülkelerde telafisinin sağlanılması, üreticilerimize teşviklerin arttırılması, sürekli olması, tatmin edici olmasını isteyerek, yasal düzenlemenin yapılarak üreticilerimizin ve tüketicilerimizin bu mağduriyetinin giderilmesini yetkililerimizden ivedilikle istiyoruz."

Televi İsteç firması yetkilisi Ali Ersöz de, "1 kilo domatesin maliyeti 1,5 lira. Biz kaç gün sattık, on beş gün kardeşim. Şimdi domates 50 kuruşla 1 lira arasında. Yani üretici kan ağlıyor. Onun için ihracatçıların önünün açılıp, teşviğinin devamlı verilmesi lazım. Üretici bölgesine gelsinler 50 kuruş, 1 lira. İhracatçılara destek verirse devlet önünü açarsa biz pazarı kendi kendimize oluştururuz. İhracatçılara destek verilmesi lazım, kollanması lazım. Bu iç pazar bizim malımızı tüketemez, ihracatçının olması şart" dedi.

Üretici Abdullah Durak ise, "1 hafta önce 4 lira olan domatesimiz şu an 50 kuruş, bu durumdan üreticiler de tüketiciler de memnun değil. 4 liraya satılırken 10 liraya domates alındığından bahsettiler. Şu anda 50 kuruş, piyasalarda 6 lira" diye konuştu.

Bazı üreticiler de kendilerinin düşük fiyata ürettiğini ve tüketicilerin ise yüksek fiyatla ürünü aldıklarını belirterek, oluşan fiyat farkına tepki gösterdi.

Erdemli'de Suudi Arabistan, İsrail'in yanı sıra Ukrayna ve Romanya'ya ihraç edilen çakır domatesin fiyatı 1,5 lira seviyesinde seyrederken, iç piyasaya verilen kırmızı olgun domatesin fiyatı 50 kuruşu gördü. 12 ay domates üretimi gerçekleştirilen Mersin'in Erdemli ilçesinde yıllara göre domates üretimi 400 bin ton ile 700 bin ton arasında değişiyor. Ancak bu yıl hava şartları dolayısıyla rekoltenin düşük olması bekleniyor.