Mustafa Karakaş/Haber Merkezi

Kürt sosyal yapısının ve yaşadığı değişimin konu edinildiği SDAM araştırmasında çarpıcı başlıklara ulaşıldı. Buna göre Kürtlerin çokça tartışılan kadim geleneklerinden “Başlık Parası” tarihe karışıyor. BAŞLIK PARASI KALKTI

20 farklı ilde yüzlerce kişiye sorulan sorularla derlenen bilgilere göre Kürt halkı sosyolojik bir değişim yaşıyor. Ankete göre Kürtlerin (91,1)`i, evliliklerde bölge halkının en büyük sorunlarından biri olan başlık parası mevzusunda da ciddi bir azalmanın yaşandığını düşünüyor.

Çevrenizde yeni evlenen çiftlerin ayrı ev kurmasında artış var mıdır?

EVET: %91,1                          HAYIR: %8,9

Çevrenizde evlilik öncesinde başlık parası istenmesi âdetinde azalma var mıdır?

EVET: %74,6                          HAYIR: %25,4

BAŞLIK PARASI KALKTI ANCAK MASRAFLAR ARTTI

Pek çok filme de konu olan ve Kürt toplumunun en tartışılan geleneklerinden biri olan “Başlık Parası”  tamamen kalkmak üzere. Gençler artık rahat bir şekilde evlenebilecek diye düşünülürken bu kez de düğün masrafları büyük bir engel olarak evlilik hayali kuran gençlerin karşısına dikildi.  Bir yanda “ömrümde bir defa giyeceğim” denilen gelinliklerin modelleri, damatlıklar, hısım akrabaya verilecek hediyelikler bir yanda astronomik fiyatlar... 5 bin liraya da gelinlik var,15 bin liraya da… Kiralanan gelinlikler için en az 500 lira ödemek gerek. Damatlıktan, ev eşyalarındaki lüks tutkusuna, araba süslemelerinden, düğün salonuna, davetlilere sunulacak yemekten, düğün esnasında sanatçılara verilecek paraya kadar… Neredeyse her şey masraf… Ve bu masraf özellikle erkek tarafını kara kara düşündürüyor

ALTIN FİYATLARI KARA KARA DÜŞÜNDÜRÜYOR

Gelinler için vazgeçilmezlerden olan takı ve altın fiyatlarının yükselmesi de saadeti gölgeliyor. Bölgede kolyeden alyansa, bileklikten gerdanlığa kadar neredeyse tüm takı çeşitlerinin talep edilmesi “başlık parası kalktı ama gençler hala huzura kavuşamadı” yorumlarına neden oluyor.

GENİŞ AİLE SONA ERİYOR

SDAM araştırmasındaki konu başlıklarından biri de Kürt aile yapısının durumu… Araştırmada katılımcılara sorulan “Çevrenizde aile büyükleriyle (dede-nine) birlikte mi yaşanmaktadır?” sorusu geniş aile tipinden çekirdek aile tipine bir geçisin yaşandığını; “Çevrenizde aile büyüklerinin (dede-nine) ev içerisindeki otoritesinde azalma var mıdır?” sorusuna verilen yüksek orandaki “HAYIR” cevabı da modernleşmenin hızına işaret etmektedir.

Çevrenizde aile büyükleriyle (dede-nine) birlikte mi yaşanmaktadır?

EVET: %49,1                         HAYIR: %50,9

Çevrenizde aile büyüklerinin (dede-nine) ev içerisindeki otoritesinde azalma var mıdır?

EVET: %69,5                         HAYIR: %30,5

BAĞLARIMIZ ZAYIFLIYOR

Kürt aile bağlarında yaşanan değişimin de sorulduğu araştırmada katılımcılar aile bağlarının zayıfladığını, kadın erkek ilişkilerinde yozlaşma yaşandığını, evlilik meselesinde Kürt örfünün çiğnendiği görüşünde.

Kürtlerde aile bağlarının zayıfladığını düşünüyor musunuz?

EVET: %66,8                         HAYIR: %33,2

Çevrenizde kadın-erkek ilişkilerinde yozlaşma görülmekte midir?

EVET: %74,6                         HAYIR: %25,4

Çevrenizde kadın ve erkeğin evlenmeden önce örfe uygun olmayan biçimlerde birbirlerini tanımasında artış var mıdır?

EVET: %76,1                         HAYIR: %23,9

KÜRTLER HALA MİSAFİRPERVER

Araştırmaya göre Kürtler hala misafirlerini evinde ağırlıyor, fakat toplumsal olaylarda ya da aile içi meselelerde artık eskisi gibi “Şeyh-Molla” gibi kanaat önderlerine başvurmuyor.

Misafirlerinizi ağırlamak için dışarıda yemeğe çıkıyor musunuz?

EVET: 20,5                               HAYIR: 79,5

Çevrenizde aile içi anlaşmazlıklarda Şeyh ve molla gibi kanaat önderlerinin aracılığına başvurulmasında azalma var mıdır?

EVET: %67,6                        HAYIR: %32,4

Çevrenizde toplumsal sorunlarda -kan davası vb.- Şeyh ve molla gibi kanaat önderlerinin aracılığına başvurulmasında azalma var mıdır?

EVET: %67,7                          HAYIR: %32,3

TEHLİKENİN FARKINDA MISINIZ?

Araştırmaya göre binlerce yıldır Kürtleri iç ve dış tehditlere, asimilasyonlara karşı koruyan aşiret duygusu sona eriyor, aile kurumunun yapısında hızlı bir değişim yaşanıyor. 20 farklı ilde yüzlerce kişiye sorulan onlarca soruya göre tehlike çanları çalmaya başlamış.

Aşiret yapısının olumsuz yanlarının olduğunu; fakat birlik olma-kötülüğe topluca engel olma-sekülerizme karşı direnç gösterme noktasında Kürtlerin bir sigortası gibi olduğunu dile getiren uzmanlar aşiret duygusunun yıpranmasının önüne geçilmesi gerektiğinin altını çiziyor

“BİR AŞİRETE BAĞLI DEĞİLİM”

SDAM araştırmasında “Kendinizi herhangi bir aşirete mensup/bağlı hissediyor musunuz?” ve “Çevrenizde aşiretlerin etkisi hâlâ devam ediyor mu?” sorularına araştırmacıların ezici bir şekilde “HAYIR” diye cevap vermesi aşiret duygusunun sona ermekte olduğu şeklinde yorumlandı.

Kendinizi herhangi bir aşirete mensup/bağlı hissediyor musunuz?

EVET: %33,5                         HAYIR: %66,5

Çevrenizde aşiretlerin etkisi hâlâ devam ediyor mu?

EVET: %38,9                         HAYIR: %61,1