Osmanlı kültürünün vazgeçilmezlerinden biri olan şark köşesi kültürü Diyarbakır'da yaşatılmaya çalışılıyor. Cumhuriyetin ilanıyla rağbetin azaltıldığı şark köşesi kültürü, son yıllarda yeniden ilgi görmeye başladı.

Osmanlı döneminde kullanılan, otağı, oba veya mekânları şekillendirmede tercih edilen vazgeçilmezler arasında yer alan şark köşesinin Diyarbakır'daki tek imalatçısı Mustafa Güneş, mesleğini Suriye'nin Halep şehrinde öğrendiğini söyledi.

Küçük bir atölyede imalatçılık yapan Güneş, 10 yıldır geçimini bu işi yaparak sağladığını belirterek, Türkiye'nin birçok yerine şark köşesi ürünlerini gönderiyor.

Güneş, "Daha önce Halepli bir kardeşimiz vardı. Onunla tanıştım ve şark köşeleri mesleğini ondan öğrendim. Bu kültürü, medeniyeti ve canlılığı Diyarbakır'ımıza getirmek istedik. Suriyeli bu kardeşimiz, bize Halep'ten mal getiriyordu ve bizler de bu malı alıyorduk. Suriye'de çıkan iç savaştan dolayı mal getirilemez oldu. Fabrikalarını Halep'ten alıp İstanbul'a yerleşen bu kardeşimizle beraber şu anda şark köşeleri imalatını yapıyoruz. İmalatımızı Diyarbakır'da yapıp pek çok yere dağıtıyoruz. Sadece Diyarbakır değil Türkiye'nin başka yerlerine de dağıtımını yapıyoruz. Bizler bayilik sistemi ile çalışıyoruz. Bir kardeşimize bayiliği verince başka kimseye mal satımı yapmıyoruz. Bu bizim ticari kuralımızdır. Yine aynı şekilde bir bölgeye bayilik verince başka bir bölgeye bayilik vermiyoruz. Bu şekilde bu hizmetimizi sürdürüyoruz." dedi.

"Suriyeli kardeşlerimizle bu işi yapıyoruz"

Şark köşelerinde kullanılan kumaşların en az 6 metreden oluştuğu bilgisini veren Güneş, sözlerine şöyle devam etti: "Altı metreden bir şark köşesi takımı yapıyoruz. Bunun süngeri ile beraber dağılımını kendimiz yapıyoruz. İmalat için makinenin dört beş aşaması var. Bu kumaşların bir kesimi ve belli bir ölçüsü vardır. Suriye'den gelen kardeşlerimiz var. Onlarla beraber bu işi yapıyoruz. Bir şark köşesi takımı meydana getirinceye kadar dört, bazen beş makine kullanıyoruz."

"Sur'da çıkan olaylardan mağdur olduk"

Güneş, Sur'da yaşanan olayların birçok kişiyi mağdur ettiği gibi kendilerini de etkilediğini dile getirerek, "Şu anda Diyarbakır'da satışlar eskiye göre çok daha az. Önceleri Sur ilçesine mal üretimini yetiştiremiyorduk. Sur'da çıkan olaylardan dolayı bizler de herkes gibi çok mağdur olduk. Şu an Diyarbakır'a yok denecek kadar mal satıyoruz ve alışveriş yapamıyoruz." ifadelerini kullandı.

Çok zor imkânlarla bu sanatı sürdürdüğünü ifade eden Güneş, şu ana kadar yetkililerden yardım alamadıklarına değindi.

"Bu kültürü yaygınlaştırmak istiyoruz"

Mesleklerini geliştirdikleri zaman birçok kişiye iş kapısı açabileceklerini belirten Güneş, "Eğer imkânımız olsaydı çalışmalarımızla en az yirmi kardeşimizi buradaki iş yerimizde istihdam edebilirdik. Yirmi aileyi bu vasıtayla geçindirebilirdik. Eğer biz bu işimizi geliştirirsek ve devletten teşvik alabilirsek birçok kardeşimiz bu sanattan ekmek yiyebilir diye düşünüyorum. Çok kısıtlı imkânlarla da olsa bu kültürü Diyarbakır'ımızda yaygınlaştırmak istiyoruz. Bizler bu sanatı kısıtlı imkânlarımızla canlandırmaya çalışıyoruz. İmkânlarımız el vermiş olsaydı bu sanatımızı daha da geliştirirdik. Şark kültürünün geliştirilmesi ve bu kültürün Müslümanların hizmetine sunulması gerekmektedir." şeklinde konuştu.

"Yerli ve yabancı turistler ilgi gösteriyor"

Yerli ve yabancı turistlerin şark köşelerinin olduğu yerlere büyük ilgi gösterdiğini ifade eden Güneş, konuşmasını şöyle sürdürdü: "Şark kültürü özellikle kafelerde çok kullanılmaktadır. Lokantalarda ise cazibe haline gelmiştir. Yerli ve yabancı turistler şark köşelerinin olduğu yerlere büyük ilgi göstermektedir. Şark köşelerine baktığımız zaman sağlık açısından da önemlidir. Sağlığını düşünen bir insanın mutlaka şark köşelerini kullanması gerekir. Şu anda bir minder, iki yastık, bir kolluk dört parçadan oluşan bu şark köşesi takımlarımızı 250 TL'den satıyoruz. Bunun bir yastık, bir minder, bir metre olanı var. Bunları 100 TL'den satıyoruz."

"Osmanlı'nın son dönemlerinde bu kültür yok edilmek istendi"

Güneş, şark köşeleri kültürünün Osmanlı Dönemi'ne kadar dayandığını ifade ederek, "Şark köşeleri kültürü bir medeniyettir. Bunların eğitimi olup, aslı Osmanlı'ya dayanmaktadır. Özellikle Osmanlı'nın son dönemine kadar şark köşeleri kullanımı çok yaygındı. Özellikle saraylarda, hamamlarda, kafelerde ve misafirin olduğu yerlerde yaygın bir şekilde kullanılmaktaydı. Osmanlı'nın son dönemlerinde ise şark kültürü yok edilmek istendi. Özellikle İsmet İnönü döneminde İslam kültürü yok edilmeye, bununla beraber İslam'ın bütün sanatları da ortadan kaldırılmaya çalışılmıştır. Günümüzde şark köşesi imalatı yok denecek kadar azalmıştır. Hatta Diyarbakır kültür ve yörelerinde bu adet yok olmaya yüz tutmuştur. Şark köşeleri her konuda İslami hassasiyetleri dikkate almış olup oturuşlara da çok uygundur. Müslüman kardeşlerimize şark köşelerini kullanmayı tavsiye ediyoruz. Bunu özellikle kendi evlerinde bulundursunlar." dedi.

Tarihi On Gözlü Köprü'de işlettiği kafede şark köşesi kültürünü yaşatmaya çalışan Mehmet Acar isimli esnaf ise "Halkın şark köşesine rağbeti çok. Halk eskiye dönmek için bu şark köşelerini tercih ediyor. Biz de ona göre iş yerlerimizde buna yer veriyoruz. On Gözlü Köprü'nün tarihini herkes biliyor. Biz de ona göre şark köşesi getirdik. On Gözlü Köprü'ye de bu şark köşeleri yakışır." diye konuştu. (M. Hüseyin Temel/Osman Yürür–İLKHA)