Çınar ilçesine 13 kilometre uzaklıkta olan ve Roma İmparatorluğu döneminde "Askeri üs" bölge olarak kullanılan ve geçtiğimiz günlerde yeraltı sığınağı bulunan Zerzevan Kalesi, tarihe ışık tutuyor.

Çınar’ın Demirölçek (Kelazerzewan) köyü yakınlarında bulunan Zerzevan Kalesinde, 2014 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı, Diyarbakır Müzesi ve Dicle Üniversitesinin işbirliği ile başlayan kazı devam ediyor.

Tarihe ışık tutan kalede 100 kişilik ekip ile beraber yapılan kazılar 3’üncü yılına girdi. Kazılarda İslamiyet öncesine ait bin 500 yıllık 400 kişinin sığabileceği yeraltı sığınağı ortaya çıkarıldı.

Yapılan kazı çalışmaları hakkında İLKHA’ya açıklamalarda bulunan Çınar İlçe Kaymakamı İsmail Şanlı ve Dicle Üniversitesi (DÜ) Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Aytaç Coşkun, bu çalışmaların bölgenin olaylarla anılmasının da önüne geçeceğini belirtti.

Zerzevan Kalesi’nde 3 yıldır kazı çalışmaları yapıldığını belirten Çınar İlçe Kaymakamı İsmail Şanlı,  kalenin, tarihe ışık tutan, bölge ekonomisi ve turizmi açısında önemli bir merkez olduğunu söyledi.

Zerzevan Kalesi’nde 2015 yılında yapılan çalışmalar neticesinde Hıristiyanlığın Roma’da kabul edildiği döneme ait bir kilisenin bulunduğunu hatırlatarak, geçtiğimiz gün de yaklaşık 400 kişinin sığabileceği bir yer altı sığınağını ortaya çıkardıklarını belirtti.

Kazı çalışmalarına her yıl yaklaşık 100 kişinin istihdam edildiğini ifade eden Kaymakam Şanlı, kazıların bölge ekonomisine olumlu etkilerinin olduğunu ve bu durumun her geçen yıl daha da artarak merkezi bir yer haline geleceğini düşündüklerini kaydetti.

Şanlı konuşmasını şöyle sürdürdü: “Bir terör sorunumuz var ancak bizim kendi gündemimizi ve ajandamızı bu terör gündemine mahkûm etmememiz gerekiyor ki bu terör nihai amacına ulaşmasın. İnanıyoruz ki bu çalışmaların terörün kapsama alanında etkisini ortadan kaldırmaya yarayacak ve bölgemizde her ne kadar insanların gündemi terör tarafından bugün işgal edilmiş olsa da gelecekte yapılan çalışmalar, gündemin terörün işgaline bırakmayacağını gösterecektir.”

Dicle Üniversitesi (DÜ) Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Aytaç Coşkun ise kazı çalışmalarının 2014 yılında başladığını belirterek, kalenin tarihi hakkında bilgi verdi.

Çoşkun, “Kale, o dönemde stratejik bir askeri yerdir. Roma’daki ismi Samaç olarak geçiyor, Zerzevan sonradan verilen bir isim. Büyük bir şehir sadece askerler değil aynı zamanda sivillerde yaşıyordu, bin 200 metre uzunluğunda surları var. 60 dönümlük arazi ve an az bin tane asker, siviller hariç burada konuşlandırılmış bir durumdaydı. Hem antik ticaret yolu üzerinde yolu koruyor, hem de İran tarafından gelen Sasani ordularına karşı bir tampon bölge oluşturuyordu.” dedi.

 Buradaki kazıların uzun yıllar devam edebileceğini sözlerine ekleyen Coşkun, “Çalışmalar ilerledikçe bölgenin Roma dönemi öncesine katkılarda bulunuyor. Şu an bir sığınağın içerisindeyiz. Ovadan buraya hizmet eden bir halk var. Halk savaş olduğunda surların içine sığınıyor. Surların içine sığındıklarında barınacak bir yer gerekiyor geçici olarak. Burası 24 metre uzunlukta. Tespit ettiğimiz yüksekliği 4,5 metre, 6 havalandırmalı ve 400 kişinin çok rahat bir şekilde kalabileceği bir yer. Bunun gibi Zerzevan kalesinde birçok yer olmalı.” diye konuştu.

“Zerzevan kalesinde yer üstünde bir şehir ve yer altında bir şehir var”

Çoşkun, “Zerzevan da yer üstünde bir şehir ve yer altında şehir var.  Biz hem bölgenin tarihine ve turizmine buradaki çalışmalarda büyük bulunacağını düşünüyoruz. Geçen yıl bir yer altı kilisesi bulmuştuk ve gizli bir geçit bulmuştuk bin 500 yıl önce kapatılmış. Bu yılda sığınak üzerine çalışmaları sürdürüyoruz.” ifadelerini kullandı.

Kaleyi, yağmur ve benzeri hava şartlarından korumak için çatı benzeri bir çalışmayla koruma altına alacaklarını söyleyen Çoşkun, yıl içerisinde 9 ay boyunca çalışma yapmayı planladıklarını belirtti.

Çoşkun son olarak desteklerinden ötürü Kültür Turizm Bakanlığına, Diyarbakır Valiliğine, Diyarbakır Müzesine, Çınar Kaymakamı ve Dicle Üniversite Rektörlüğüne teşekkür etti. (Emrah Deniz, M. Hüseyin Temel-İLKHA)