TARİHTE BUGÜN / İSTANBUL / DOĞRUHABER / 14 EKİM

1092   Büyük Selçuklu Devleti`nin ünlü Farısi veziri Nizam-ül Mülk bir suikast sonucu hayatını kaybetti.  Nizamülmülk, tam adı Ebu Ali el-Hasan et-Tusi Nizamülmülk  Büyük Selçuklu Devleti'nin veziri ve Siyasetname adlı öğütler kitabı yazan Farısı devlet adamı, siyaset bilimcisidir. Devlet yönetiminde hayli etkili olan Nizamülmülk'ün vezirliği Alparslan ve Melikşah dönemlerinde yayılmıştır. İsmi Nizamülmülk yani, Mülkün Nizamı- Devletin Düzeni anlamına gelir.

Nizamülmülk, 21 Zılkade 408/10 Nisan 1018 yılında İran- Horasan'da Tus şehrinde doğmuştur. Bu dönemde bu şehir Gazne Devleti idaresinde bulunmaktaydı. İlk devlet görevini Gazneliler sultanları için yapmıştır. Devlet işleriyle ilk olarak Gazne Devleti'nin Horasan valisinin yanında çalışarak başlayip 1059'da Gazneliler`in Horasan valisi olmuştur. 1063'den itibaren Selçuklular devletinde Alparslan'ın Belh valisinin yanında devam etti. 1064 yılında Büyük Selçuklu Devleti'ne vezir olarak atandı. Alp Arslan ve Melikşah hükümdarlık dönemlerinde bu önemli vezirlik görevinde bulunmuştur. Memleketin nizamlarının kurucusu anlamında olan Nizamülmülk ismi Abbası halifesi Kâim bi Emrillah tarafından verildi.

Haşhaşilerin lideri Hasan Sabbah'ın bir dönem Nizamülmülk'ün emri altında çalıştığı söylenir. Ayrıca dönemi en ünlü ilim adamlarından Ömer Hayyam ile de bağlantısı olduğu söylenmektedir.
Nizamülmülk'ün ölümü bazi tartışmalı açıklamalara yol açmıştır.

En olası olarak kabul edilen açıklamaya göre 14 Ekim 1092 (10 Ramazan 485 Hicri) günü İsfahan'dan Bağdad'a gitmekte iken bir dilekçe vermek bahanesiyle kendinin El-Gazzalinin öğrencisiyim diye yanına çıkan adı İbni Tahir olan bir Alamut fedaisi Haşhaşi tarafından ucunda zehir olan bir hançer ile zehirlenerek öldürülmüştür.

Nizamiye medreseleri'nin teşkili ve mevcut toprak sisteminin aksayan yönlerinin tadil edilmesi gibi Selçuklu devletinin müesseseleşme ve merkezileşmesi yönünde önemli sayılabilecek teşebüslerin altına imzasını atmıştır.                Bağdat, İsfahan, Nişabur, Belh, Herat, Basra, Musulve Amol'daki Nizamiye Medreselerini kurdurmuştur. Nizamiye Medreseleri adını Nizamülmülk'den almıştır ve Bağdat'taki Medresenin başına İmam-ı Gazali'yi getirmiştir. Bu medreselerin kurumlaşması ve gelişmesi tüm İslam ülkelerinde olduğu gibi ilk batı Avrupa üniversitelerinin de temeli olmuştur.

Öğrencilere sağlanan yurt ve burs hizmetlerinin mucididir.

Devletin toprak idaresi hukukunda ikta sisteminin mucididir.

Türk devletlerinde ilk kez gelir-gider raporlarını hazırlatan kişidir.

Dünyadaki ilk istihbarat teşkilatının kurucusudur.

Dünya tarihinin gelmiş geçmiş en büyük devlet adamlarından biri olarak kabul edilir.

 1808   Nizam-ı Cedid, Sekban-ı Cedid adıyla yeniden kuruldu.  Nizam-ı Cedid, Osmanlı Devleti'nde III.Selim tarafından kurulan düzenli ordudur. Yeni Düzen anlamına gelir. Yerine kurulduğu Yeniçeri ocağının çıkardığı Kabakçı Mustafa İsyanı sonucu ortadan kaldırılmıştır.
Sekban-ı Cedid ise II. Mahmut tarafından daha önceki Nizam-ı Cedid ordusu model alınarak kurulmuş kısa ömürlü bir Osmanlı ordusudur.

 1882  Pakistan`da Pencap üniversitesi kuruldu. İslam toplumlarında batı modeliyle kurulan üniversitelerin ilklerindendir. Lahor bölgesinin Pencap şehrinde İngiliz sömürgesi döneminde iken kurulan üniversite, dört kampüste 14 fakülte barındırmaktadır.

1925   Türkiye'de ilk betonarme köprü, Menderes Nehri üzerinde yapıldı.
  
1933    Adolf Hitler, Cenova Silahsızlanma Konferansı'na katılmayacağını ve Milletler Cemiyeti'nden ayrılacağını açıkladı.  Bu açıklamaları Hitler`in savaş ile ilgili niyetini ve hedefini ortaya koyuyordu.

1944   II. Dünya Savaşı`nda Faşist blok tarafından işgal edilmiş olan Atina`ya İngiliz ordusu girdi.

1947  Amerika Birleşik Devletleri test pilotu Chuck Yeager, ses duvarını aştı. Bir uçağın normal sıradan bir hızla uçtuğu düşünülürse uçak ileriye doğru hareket ettikçe, uçağın ön kısımları bir basınç dalgası gönderir.
Basınç dalgası,uçağın ileriye doğru hareketinin hava zerreciklerine etkisinin sonucudur. Ses hızıyla uçağın önünde giden bu basınç dalgası, normal hızda yol alan uçaktan daha süratle hareket eder. İlerdeki hava zerreciklerini etkiler ve havanın, gelen uçağın kanat yüzeylerinde yumuşak, engellemesiz,akarcasına hareketini sağlar.

Bir de uçak ses hızıyla yol alıyorsa bu durumda,ilerdeki hava önceden gelen bir basınç dalgasıyla etkilenmeyecektir. Gerek uçak, gerekse basınç dalgası aynı hızla (ses hızında) hareket etmektedir.Bu nedenle ,kanatın önünde basınç dalgası oluşur. Sonuç bir şok dalga karakteri taşır.Uçağın kanadında zorlamadan farksız,büyük bir sürtünme yapar. Uçak ses hızıyla veya daha yüksek hızda uçarken bu şok dalgalarının ve sürtünmenin bir “engel” meydana getirmesi beklenirse de, uçak mühendislerinin önceden hazırlıklı olmaları ,tasarladıkları özel projeler sayesinde bu engel bertaraf edilmiştir.Yani ses duvarının gerçek bir engel niteliği taşımasına meydan verilmez. Uçak “ses duvarı”nı aşarken duyulan yüksek tonda “patlama”, yukarda açıklanan şok dalgasının sonucudur.

1950   Kore'ye Türk askeri birliği ulaştı. Komünist blok taraftarı olan Kuzey Kore Batı yanlısı Güney Kore`ye saldırınca ABD başta olmak üzere Uluslararası güç Kuzey Kore`ye müdahale etme kararı almış Dünya dengeleri açısından Batı ve ABD tarafında yer almak isteyen Türkiye de bu isteğini somutlaştırma adına Kor`ye asker gönederme kararı almıştı.

1958   ABD Nevada'da bir yeraltı nükleer deneme yaptı. ABD yeraltında, yerüstünde, denizde ve hatta uzayda nükleer deneme yapma hakkını kendisinde görürken ve bu durum insanlık için tehlike arzetmezken İran`ın barışçıl amaçlarla nükleer güce sahip olmasını bahane ederek savaş ortamı oluşturacaktı.

1960   Yassıada yargılamaları başladı. İlk dava Afgan Kralı'nın Celal Bayar'a hediye ettiği köpeğin hayvanat bahçesine satışıyla ilgili "Köpek Davası" idi.

1962   Manisa Milletvekili ve Ulus gazetesi başyazarı Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Cumhuriyet Halk Partisi'nden istifa etti. Karaosmanoğlu, partinin Atatürk ilkelerinden taviz verdiğini öne sürdü. Genel Başkan İsmet İnönü, "Çok esef ettim" dedi. CHP için Atatürk ilkeleri her yaptığının doğru ve tartışılmaz olduğunu kabul ettirmek için bir kılıf olmaktan öte değildi zaman zaman yılların CHP`lileri dahi bunu fark ediyorlar ve CHP ile yollarını ayırabiliyorlardı.

1964  Leonid Brejnev, Nikita Kruşçev'in yerine Sovyetler Birliği Komünist Parti'sinin başkanı ve devlet başkanı oldu.

1973   Tayland üniversitesi öğrencilerinin demokratik bir hükümet için protesto eyleminde 77 kişi öldü, 857 kişi yaralandı.

1981 Hüsnü Mübarek, Enver Sedat'ın suikast sonucu öldürülmesinin bir hafta sonrasında Mısır cumhurbaşkanı oldu. 2011`e kadar 30 yıl boyunca göstermelik seçimlerle koltuğunda kalarak Mısır`da diktatörlüğünü sürdürmüştür. Bu süre zarfında Batı`ya ve ABD`ye yakınlaşmış ve halkın İslami isteklerini şiddetle bastırmıştır. Onun döneminde İslami camialardan 10 binlerce kişi hapishanelere atılmış veya idam edilmiştir. 2011 yılında Tunus'ta başlayan Arap dünyası protestolarının 25 Ocak 2011'de Mısır'da da başlaması üzerine 10 Şubat 2011'de yetkilerinin çoğunu yardımcısı Ömer Süleyman'a devretti, 11 Şubat 2011'de ise görevini orduya ve anayasa mahkemesine devrederek istifa etti. İstifa ettikten kısa bir süre sonra tutuklandı ve yargılanmaya başlandı. Bir süre idamla yargılanmıştır. 2 Harizan 2012 günü yardımcısı ile birlikte ömür boyu hapis cezasına çarptırılmış, oğulları ile yargılanan birkaç kişi ise beraat etmiştir. Kısa süre sonra Mübarek'in idam edilmesini isteyen göstericiler, Mübarek'in yargılandığı mahkeme önünde polisle çatışmışlardır. Yaşanan gelişmeler üzerine Mübarek depresyona girmiştir.

1984 : Dışişleri Bakanı Halefoğlu, Irak'tan ikinci kez 'teröre karşı işbirliği ve sınırı aşma izni' istedi. O zamandan bu yana yapılan sınır ötesi harekatlardan herhangi bir netice alamayan Türkiye`nin hala zaman zaman sınır ötesi harekatı Kürd sorunu için seçeneklerden biri olarak masaya koyması yadırganmıştır.

1998 : Suriye, PKK örgütünün lideri Abdullah Öcalan`ın Suriye`de bulunmadığı ve bir daha ülkeye sokulmayacağını bildirdi.

2004 : Yargıtay Birinci Başkanlık Kurulu, Yargıtay Başkanı Eraslan Özkaya hakkında, MİT-Alaattin Çakıcı ile ilişkileri iddiaları konusunda yürütülen soruşturma sonucunda, cezai ve disiplin yönünden işlem yapılmasına yer olmadığına karar verdi. Bunu sıradan bir hakim yapsaydı herhalde meslekten derhal ihraç edilir ve belki de hapse atılırdı.

2004 : Derin devletle ilişki içinde olduğu ve zaman zaman MİT adına çalıştığ iddia edilen mafya lideri Alaattin Çakıcı, tutuklu bulunduğu Avusturya'dan Türkiye'ye getirildi. Çıkarıldığı mahkemece tutuklanan Çakıcı, Tekirdağ'da F Tipi Cezaevi'ne konuldu.

2005 : İşadamı Jak Kamhi'ye 12 yıl önce suikast girişiminde bulunulmasına ilişkin davada 2 zanlı müebbet hapis cezasına çarptırıldı. Daha önce de verilen müebbet hapis cezası Yargıtay tarafından bozulmuştu.

2005 : Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Rektörü Yücel Aşkın, Tıp Fakültesi araştırma Hastanesi'ne tıbbi cihaz alımında yapılan yolsuzlukla ilgili açılan soruşturma kapsamında tutuklandı. Aşkın, başörtüsü ve islami hassasiyetlere karşı sert tutumuyla ön plana çıkmıştı.