Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Sebze ve Meyvelerin Toptan ve Perakende Ticaretinde Kullanılacak Künyelere İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliği resmi Gazetede yayımlandı.

Yapılan tebliğ ile sistem üzerinden tekli, çoklu veya etiket formatında basılacak künyelerde, ürünün üretim veya ithal edilmişse ithal tarihi, adı, cinsi ve türü, ülkeye girdiği gümrük kapısının bulunduğu yer, gideceği yer, üretici bilgileri, miktarı, araç bilgileri, sertifika bilgileri ve bakanlıkça uygun görülecek diğer bilgiler yer alacak.

Düzenlemeyi değerlendiren bazı sektör temsilcileri uygulama ile tüketicinin yediği sebze ve meyvelerden dolayı hesap sorabileceğini ayrıca kayıt dışılığın önüne geçilmesinden dolayı da fiyat artışına etki edeceğini belirtse de bazı sektör temsilcileri ise uygulamanın sahada karşılığının olmayacağını savunuyor.

Konuyla ilgili İLKHA mikrofonlarına konuşan Sebze ve Meyve Komisyoncular Derneği (ŞASEMKOM) Başkanı Faruk Akbaş, yeni yürürlüğe giren küpe uygulamasını ve sahadaki uygulanabilirliğini anlattı.

Bu uygulamada birçok insanın hile yoluna gideceğini ifade eden Akbaş, bu uygulamadaki denetlenmelerin yapılması için depoların ve harmanların iptal edilerek ürünün direk tarladan tüketiciye gelmesi gerektiğini söyledi.

“Bu yasanın masa başında hazırlandığını sahada bir geçerliliğin olmayacağını anlatmıştık”

Bu yasanın masa başında hazırlandığını sahada bir geçerliliğin olamayacağını daha önce yetkililere anlattıklarını belirten Akbaş, “Bu yeni bir uygulama değildir. 2010 yılında yürürlüğe girmesi beklenen ancak çeşitli etkilerden dolayı 2011 yılına aksatılan ama 2011 yılından bu yana yürürlükte olan yeni Hal Yasası Kanunuyla esasen mevcut olan bir yasadır. Biraz değiştirilmiş bir yasa olarak yürürlüğe girdi. Bu yasayla ilgili daha önce de eleştirilerimiz vardı. Bu yasanın masa başında hazırlandığını sahada bir geçerliliğin olamayacağını anlatmıştık. Önerilerimiz çok dikkate alınmadığından dolayı 5 yıldır Hal Yasasıyla yönetilmekte olan hal pazarlarında durum çok sıkıntılıdır. Esnafımız yeni hal yasasını tam olarak kavrayamadığından dolayı hal yasasının eksikliğinden dolayı da fayda yerine zarar sağlamıştır.” dedi.

“Üretici hal pazarı ile tüketici hal pazarı aynı değildir”

Küçük iller ile büyük illerin söz konusu uygulamada aynı kategoriye alınmasının yanlış olduğunu söyleyen Akbaş, “Hal Yasasıyla alakalı eleştirilerimizde Muş, Şanlıurfa gibi bir ilin Antalya Hal Pazarı ile kıyaslanmasınaydı. Çünkü bu başarısızlık getiriyor. Bugün Antalya Hal Pazarı dünyaya ihraç yapabilen bir üretim bölgesidir. Ama Şanlıurfa, Muş, Batman Hali küçük tüketici halidir. Bu tüketici hal pazarları üretici haliyle karıştırılmasın. Şu an bu künye uygulaması esnafı mağdur etmiştir.” ifadelerini kullandı.  

“Bu yasa kâğıtta kalacaktır”

Yeni künye uygulamasının sahada uygulanmasının mümkün olmadığını ifade eden Akbaş, şöyle devam etti:

“Çünkü çok büyük bir denetimle denetlenmesi gerekmektedir. Ancak sahada sebze ve meyve sektöründe yeteri bir denetimin yapıldığını göremedik. Bu yürürlüğe giren künye uygulamasının ayrı ekip ve birimle ciddi bir şekilde denetlenmesi lazımdır. Çünkü bugün Antalya’nın herhangi bir serasından çıkmış bir ürün direk piyasaya gelmiyor. Bu tüccarlarımızın ve oradaki depolarımızda harmanlandıktan sonra ayrıştırılarak ambalajlanmaktadır. Yani direk seradan çıkıp piyasaya sürülmüyor. İhracata yönelik künye uygulaması başarılı olur fakat iç piyasada başarısız olacaktır. Çünkü depolardan gelen ürünlerin geriye dönük tespiti mümkün değildir. Yine insanlarımız bunun hilesine kaçacaktır. Bu nedenle insanlar farklı yönleri bulup yasa kâğıtta kalacaktır. Sahada hiçbir faydası olmayacaktır. Yani vatandaş meyve sebzenin hangi ilden, hangi seradan geldiğini göremeyecektir.  Biz iddia ediyoruz. Bu zamanlarda bu yasanın hedefine ulaşacağına inancımız yoktur. Çünkü diğer uygulamalarda ki eksiklikleri gördüğümüzden dolayı bu konuda ciddi bir denetim yapılacağına inanmıyoruz.”

Bu uygulamada birçok insanın hile yoluna gideceğini ifade eden Akbaş, bu uygulamadaki denetlenmelerin yapılması için depoların ve harmanları iptal edilerek ürünün direk tarladan tüketiciye gelmesi gerektiğini söyledi.

“Eski Hal Yasası ve şu an ki Hal Yasası'ndan daha fazla faydalıydı”

“Bu yasayı hazırlayanların sahadan haberleri yok” diyen Akbaş, son olarak şunları kaydetti: “Bu yasa uygulanamayacağı için kimseye faydası olmayacaktır.  Bu yasayı hazırlayanların sahadan haberleri yok. Bu hal yasasının mimarı Antalya Belediye Başkanı Menderes Tevfik Türel’dir. Menderes beyle görüşüp bu yasanın Doğu ile uyuşmayacağını, Doğu ile Antalya’nın bir tutulmamasını söyledik. Maalesef dinletemedik. Eski Hal Yasası ve şu an ki Hal Yasası'ndan daha fazla hem devletimize hem esnafımıza faydalıydı. Şu an vergi kaçırma olayları daha fazla yaşanıyor. Eskiden denetim daha ciddiydi. Şu an maalesef denetimin üzerinde ciddiyetle durulmuyor.” (Osman Gülebak, Ramazan Casuk-İLKHA)