TARİHTE BUGÜN : 5 EYLÜL

1669 - Girit, Osmanlı İmparatorluğu'nca ilhak edildi. Yunanistan'ın en büyük, Akdeniz 'in beşinci büyük adasıdır. Ege denizi'nin güneyinde yer alır.
Ada, Roma ve Doğu Roma İmparatorluğu egemenliklerinden sonra Müslümanlar tarafından fethedilmiş ve 828-961 arasında Abbasiler'e bağlı Hafsiler tarafından yönetilmiştir. 6 Mart 961'de tekrar Doğu Roma egemenliğine girmiştir. Doğu Roma İmparatorluğu'nun çözülme döneminde Venedikliler tarafından ele geçirilmiştir.
Girit, 1645'de I. İbrahim saltanatı döneminde Sünbül Ağa hadisesinin tetiklemesi üzerine başlatılan fetihle Osmanlı idaresine geçmiş, Venedik Cumhuriyeti'nin ada üzerinde 1204'den beri devam eden hakimiyetine böylece son verilmiştir. Adanın hemen hemen tamamı ve bu arada Hanya ve Resmo gibi önemli kentler Osmanlı İmparatorluğu tarafından kolaylıkla fethedilebilmişse de, en büyük merkez olan Kandiye kalesinin alınması 24 yıl sürmüş, 1669'da Fazıl Ahmet Paşa tarafından tamamlanabilmiştir.

1698 - Rus Çarı I. Petro, ülkesini batılılaştırma çabalarının bir parçası olarak, din adamları ve köylüler dışında sakal bırakan her erkeğe özel bir vergi yükümlülüğü getirdi.

1795 - ABD ile Osmanlı İmparatorluğu arasında ABD'yi yıllık vergiye bağlayan ABD - Osmanlı Sözleşmesi imzalandı.

1800 Malta'yı işgal altında tutan Fransız birlikleri İngilizler'e teslim oldu. Ada İngilizler`in egemenliğine girdi.

1839 - Çin'le İngiltere arasındaki birinci Afyon Savaşı başladı. Afyon ticareti yapan İngiliz tüccarlarının Çin`den çıkarılması ve afyon satışının yasaklanması üzerine çıkan savaşta Çin mağlup olmuş yapılan anlaşmayla İngiliz tüccarlarına ayrıcalık tanınmıştır.

1877 - Crazy Horse (Çılgın At), Lakota (Sioux) kızılderililerinin şefi pusuda öldürüldü. Crazy Horse (Çılgın At), Oglala Lakota doğumlu bir Lakota yerlileri lideridir. Beyazlara karşı elde ettiği zaferlerle dikkat çeken Crazy Horse yine beyazlar tarafından 1877 yılında pusuya düşürülerek öldürülmüştür. Büyük bir savaşçı olduğu kadar önemli bir politik lider ve geleneklerine çok bağlı bir filozof olarak tanımlanan Çılgın At, beyazlara karşı tüm Kızılderili 'lerin bir onur ve gurur sembolü olmuştur.
Çılgın At, Beyazlar kıtaya ayak basmadan önce 2 binden fazla kabilenin yaşadığı 5 binden fazla dil konuşulan çok geniş bir kültürün en saygı duyulan liderinin olması dışında doğaya son derece saygılı insan haklarını sonuna kadar gözeten bir sosyolog olarak da tanımlanır.

1905—ABD'nin New Hampshire kentinde imzalanan anlaşmayla Rus-Japon Savaşı sona erdi.

1914—I. Dünya Savaşı'nda Marne Muharebesi başladı. Paris'e ilerleyen Alman Birlikleri Fransız 6. Ordusu'nun karşı saldırısıyla püskürtüldü. İki milyon insanın yer aldığı 6 gün süren muharebede 100 bin insan hayatını kaybetti.

1920 II. Yozgat Ayaklanması başladı. Mustafa Kemal`in liderliğini tasvip etmeyen ve uygulamalarına karşı çıkan Yozgat ahalisi tarihten beri şehri yöneten Çapanoğlu ailesi liderliğinde I. Yozgat Ayaklanmasını başlatmış ve büyük bir şiddet ve kıyımla ayaklanma bastırılmıştı. Birinci ayaklanmadan geriye kalanlar tekrar ayaklanmış ve bu defa birincisinden çok daha fazla bir şiddetle karşılaşmışlardı. Ayaklanmayla ilişkisi olan hemen herkes öldürülmüş halk kitleleri kıyımdan geçirilmişti.

1930 - Serbest Cumhuriyet Fırkası lideri Fethi Bey'in 4 Eylül'de İzmir'e gelişinden sonra, bazı kişiler gösteri yaparak Cumhuriyet Halk Fırkası binasını ve Anadolu gazetesi idarehanesini taşladılar. Göstermelik de olsa yeni açılan muhalefet partisine halkın bu teveccühü Mustafa Kemal ve CHP`yi tedirgin edecek ve Serbest Cumhuriyet Fırkası kapatılacaktı.

1938 - Atatürk, vasiyetnamesini yazdırdı. Vasiyet, Ankara 3. Sulh Hukuk Hakimi Osman Selçuk tarafından 28 Kasım 1938'de açıldı. Mustafa Kemal`in ölmeden önce elli yıl sonra açılması ve uygulanması şartı ile gizli bir vasiyet yazdırdığını ileri sürenler olmuş ve bu konu halen Türkiye`de polemik konusu yapılmaktadır. İddiaya göre Atatürk, ölümünden 50 yıl sonra açıklanmak üzere bir vasiyet bırakmıştı. Kenan Evren, 1988'de Atatürk'ün vasiyetini açmış, ancak "açıklanmasını sakıncalı görüp" tekrar kitlemişti. Atatürk, sözlü olarak Fevzi Çakmak'ın Cumhurbaşkanı olmasını ve dış politikada da Türk-Sovyet dostluğunu vasiyet etmişti. Daha önce 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren, konuyla ilgili olarak kendisine mektup yazan Emin Şirin`i telefonla arayıp, gizli vasiyetnamenin 1988 yılında açıklanmasına izin vermediği iddialarını kesin bir dille reddetmişti. Bilinen vasiyetname dışında bir vasiyetname olmadığını, ayrıca, "vasiyet" niteliğinde başka notlar da görmediğini ve olmadığını kesin bir dille ortaya koyan Evren, "Ne böyle bir gizli vasiyet var, ne de hilafetin ileriki bir tarihte ihyasını ima edebilecek en ufak bir yazı veya nota rastladım" diye konuşmuştu.

1939 İstanbul müzeleri 2. Dünya Savaşı nedeniyle kapatıldı.

1945 - Çok partili düzene geçişin ilk partisi olan Milli Kalkınma Partisi kuruldu. Çok partili kavramı 1946`da yapılacak seçimlerde tamamen göstermelik olacak ve ismi çok partili olan seçimlerde sadece CHP kazandırılacaktı.

1950 - Başvuru fazlalılığı yüzünden, üniversite giriş sınavı uygulaması ilk kez başlatıldı.

1961—Çankaya'da toplanan parti liderleri seçim konuşmalarında 27 Mayıs'ı eleştirmeme ve Demokrat Partiyi övmeme bildirisi imzaladı. Liderler, ayrıca, rejimin ahlakını bozmayacaklarına dair şeref sözü verdiler. Cunta ile gelen diktatörlük, rejim ahlakı diye elastiki bir argüman geliştirip atılacak tüm muhalif adımları bununla önleyecekti. Zamanla işbaşına gelen tüm yönetimler de benzeri kavramlar arkasından keyfi uygulamalarını rejim olarak lanse ettirecek ve statükoyu değiştirmeye kalkışanlar, rejim muhalifi olarak suçlanacaktı. Halen Müslüman halk yararına atılan adımlar laiklik adı altında bastırılmakta, manasız bir başörtüsü düşmanlığı yapılıp dindar ailelerin çocuklarını eğitmeleri engellenmektedir.

1963: 27 Mayıs Cuntasına karşı subayların giriştiği ihtilale katılanlar için Mamak Askeri Mahkemesi kararını açıkladı. Girişimin lideri Talat Aydemir ile birlikte 7 kişi ölüm cezasına, 29 kişi ise müebbet hapse mahkum oldu.

1972 - Filistinli Kara Eylül Hareketi militanları, Olimpiyat Oyunları için Münih'e gelen Siyonist, İsrailli sporculara ateş açtı; bir sporcu öldü, biri ağır yaralandı, 9 kişi rehin alındı. Alman polisi gerillalar ve rehineler üzerine ateş açtı; 9 rehine, 4 Filistinli gerilla ve 1 polis öldü.

1980: Adalet Parti(AP)`li Dışişleri Bakanı Hayrettin Erkmen, gensoru ile düşürüldü. İlk defa bir Bakan gensoru ile düşürülmüş oldu.

1984: Uludağ Üniversitesi'nde bir grup kız öğrenci, başörtülerini çıkarmadıkları için Üniversiteden çıkarıldılar. Bu uygulama bundan sonraki tüm benzerleri gibi tamamen kanunsuz bir şekilde yapılmaktaydı.

1985—Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Ronald Reagan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ni tanımayacaklarını açıkladı.

1991 - Nelson Mandela, Güney Afrika'da başkan seçildi. Kırk yıl süren mücadele ve 22 yıl hapis hayatından sonra Güney Afrika`da siyahlar haklarına kavuşmuş ve ilk kez siyahi bir lider devlet başkanı olmuştu.

1996: Gelişen Irak kriziyle ilgili olarak Başbakan Yardımcısı Çiller`in, ABD Başkanı Bill Clinton ile telefonda görüştüm açıklamasının ardından böyle bir telefon görüşmesinin olmadığının ortaya çıkması kamuoyunda büyük tepki ile karşılandı. Gelişmelerden rahatsızlık duyan Cumhurbaşkanı Demirel Başbakan ve Başbakan Yardımcılarıyla bir zirve gerçekleştirdi.