Yolculuğa çıkmak oruç tutmamayı mübah kılan mazeretlerden biridir. Kişi 90 kilometre mesafesine ulaşan bir yolculuğa çıkarsa oruç tutmayabilir. Tutmadığı oruçları ise daha sonra kaza eder.

Mezhep imamlarının büyük çoğunluğunun görüşüne göre seferilik halinin oruç tutmamaya mazeret sayılabilmesi için kişinin fecir vaktinden önce yolculuğa başlaması gerekir. Eğer fecirden önce yolculuğa niyetlenir de fecirden sonra yola çıkarsa oruca niyet getirmesi gerekir. Çünkü hala sefere çıkmamış olan mukim kişiye oruç vaciptir. Bu kişi oruca niyet getirse de sonradan orucu bozması caiz değildir. Çünkü yolculuk haliyle mukimlik hali bir arada bulunursa mukimlik esas alınır. 1

Fecir vaktinden sonra yolculuğa çıkacak kişi güne oruçlu olarak girmelidir. Eğer yolda fazla zorlanırsa orucunu bozup sonradan kaza edebilir. Zira Cabir Bin Abdullah (ra)`den rivayet edildiğine göre, Resûlullah (Aleyhissalâtu Vesselam) Fetih yılı Mekke`ye doğru yola çıkmıştı. Küra-ül Gamîm denilen yere varıncaya kadar kendisi de ashabı da oruçlu idiler Resûlullah (Aleyhissalâtu Vesselam)`a şöyle denildi: “Oruç insanlara zor geliyor insanlar sizin yaptığınıza bakıp duruyorlar. Resûlullah (Aleyhissalâtu Vesselam) ikindiden sonra bir bardak su istedi ve insanların gözü önünde içti. Bunu görenlerin bir kısmı oruçlarını açtılar bir kısmı ise oruca devam ettiler. Bir kısım ashabının oruçlarına devam ettikleri haberi kendisine ulaşınca “onlar itaat etmiyorlar isyan etmişlerdir” diye buyurdu. (Müslim, Tirmizî, Nesâî) 

Bizzat kendisinin sahih olarak addettiği bu hadis için İmam Şevkânî derki:
Bu hadiste, geceden oruca niyet getiren yolcunun (oruç kendisine meşakkatli geldikten sonra) orucunu bozmasının caiz olduğu delili çıkıyor ki cumhurun görüşü de bu şekildedir. 2

Şafiiler yolcunun iftar etmesi için üçüncü bir şart ileri sürmüşlerdir. Bu şart da vasıta sürücülerinde olduğu gibi, yolcunun devamlı olarak yolculuk halinde bulunmamasıdır. Böyle olursa iftar etmesi haram olur. Ancak oruç sebebiyle oruçluya bir zorluk gelirse o takdirde iftar edebilir.

Şafi, Hanefi ve Maliki mezhebine göre; eğer meşakkat yoksa kişinin yolculuk halinde oruçlu olması kendisi için faziletlidir. 3

1-) İslam Fıkhı Ansiklopedisi - Vehbe Zuhayli 2/564
2-) Neylül Evtar – İmam Şevkânî 4/266
3-) İslam Fıkhı Ansiklopedisi  2/565

fetvakurulu.com