Gaziantep’te 2011 yılında hizmete açılan ‘Saklı Konak Bakır Eserleri Müzesi’nin kurucusu ve sahibi Gazeteci Ali Atalar, tarihi eserlerin toplumun geçmişle ve gelecek arasında bir bağ oluşturduğunu belirterek, Saklı Konak’ta sergilenen eserlerin tarihi özelliklerinden dolayı ziyaretçilerde tarihe ve tarihi eşyalara sahiplenme bilinci artırdığını söyledi.

Türkiye’nin özel koleksiyondan oluşan ilk ve tek bakır eşya müzesi olan ‘Saklı Konak Bakır Eserleri Müzesi’nde sergilediği eserlerle tarihe ışık tuttuğunu belirten Atalar, Osmanlı dönemine ait yaklaşık bin 500 eserin sergilendiği müzede bakır eşyadan, el işi nakışa, ahşap malzemelerden savaş aletlerine, ev kullanım araçlarından esnaf aletlerine kadar birçok tarihi malzemenin bulunduğunu belirtti.

Gaziantep’in Kalealtı semtinde 1322 (Hicri) tarihinde yapılmış 12 odalı Osmanlı dönemine ait tarihi bir evde beş yıl önce hizmete açılan ‘Saklı Konak Bakır Eserleri Müzesi’ndeki eserler, adeta bir yaşam kültürünün belgesi olarak sergileniyor.

35 yıldan beri Gaziantep başta olmak üzere Türkiye’nin tüm bölgelerinden toplanan eserler yerli ve yabancı turistler tarafından büyük ilgi gördüğünü belirten Atalar, “‘Saklı Konak Bakır Eserler Müzesi’ benim hobimdir. Ben yaklaşık 35 yıldır koleksiyon yapıyorum. Bakır ağırlıklı olmak üzere birçok malzeme biriktiriyorum. Nakış, silah ve takı gibi birçok malzeme biriktiriyorum. 2010 yılında bu tarihi binayı satın aldım. Restorasyonunu yaptıktan sonra müze haline getirip 2011 yılında burayı açtık.” dedi.

‘Saklı Konak Bakır Eserleri Müzesi’nin kurucusu ve sahibi olan Atalar, aynı zamanda bir gazeteci olduğunu ve gazetecilik mesleğine de devam ettiğini söyleyerek, “İnsanın elindeki eserlerin sadece kendisinde olması yeterli değil. Bunun insanlarla paylaşılması gerekir. Kendi evimde olması belki bana faydası var. Ama kimseye faydası olmayacağını düşünerek bir müze düşüncesi ortaya çıktı. Burayı satın aldıktan sonra 2011 yılının eylül ayında açarak Gaziantep kültürünü öğrenmeye gelen ziyaretçilerin hizmetine sunmuş olduk.” ifadelerini kullandı.

Yaklaşık bin beş yüz parça eserin bulunduğu müzede, Osmanlı döneminde yaşamış bakır ustalarına ait sanat eserleri sergilendiğini belirten Atalar, şöyle devam etti:

“Binanın yapım tarihi hicri 1322 yani 1906 yılında yapılmış ve özel bir binadır. Bu bina karşılıklı iki binadan oluşuyor. 110 metrekare bir bahçesi var. Toplamda 10 oda 2 mutfak, bir kileri ve tuvaletleri olan bir konak. Burası 100 yıl önce yapıldığında da genelde geniş aile dediğimiz aileler tarafından kullanılan tarihi ve güzel bir binadır. Müzeye gelen ziyaretçiler, aynı zamanda Antep’e özel bu binayı da görmüş oluyor. Tarihi bir binayı da gezmiş oluyor. Bu bölgeye ait yerel ve yaşam kültürünü ile ilgili aletler, erdavatlar ve malzemelerle karşılaşıyor. Neler var diye bakarsak; öncelikle bakırdan yapılmış Tabak, ibrik, kazan, tava, çatal ve kaşık birçok malzeme koyduk. Bunların hepsi 1700-1800 yıllarına ait. Bizde Cumhuriyet döneminden kalan bir malzeme yoktur. Böyle Cumhuriyetten 1800 yıllarının sonu 1700’lere kadar giden yani Osmanlı dönemine ati malzemeleri toplamaya çalışıyoruz. Buradaki malzemelerin yüzde 99’u Osmanlı dönemine ait malzemelerdir. Yüzde birlik bölümü ise bazı Cumhuriyet döneminde ustaların iyi parçaları var. Ama genelde Osmanlı malzemelerini alıyoruz.”

Osmanlı dönemine ait yaklaşık bin 500 eserin sergilendiği müzede bulunan tarihi eserlerle ile ilgili de bilgi veren Atalar, “Mesela Osmanlı mühürleri, el yazma kitapları, kapı tokmakları ve ciddi bir silah,  takı ve nakış bölümü gibi çok önemli bulunmakta. Orada Osmanlı dönemindeki kadınlarımızın el emeği, göz nuru olan nakışlar, el işi nakışlar ki, bunlar arasında Antep işi çok önemli. Ayrıca bizim esnaf malzemesi dediğimiz malzemeler de var. Nedir bunlar; örneğin terzi malzemesi, marangoz malzemeleri, demirci malzemeleri ve bakırcı malzemeleri gibi birçok esnafın kullandığı malzemelerde bulunuyor. Saklı Konak’ta sergilenen eserler arasında nadide tabaklar, ibrikler, tepsiler, kazanlar, tavalar, kevgirler, tepsiler, anahtarlar, satıllar, dikiş makineleri, süzekler, hamam takımları, kantarlar, teraziler, havanlar, çanlar, makaslar, takılar, esnaf aletler, nakış ve örtüler, silah bölümünde tüfek, tabanca, kama, kılıç, süngü ile top mermileri bulunuyor.” bilgisini verdi.

Anadolu bölgesinin kültürünü dışarıdan gelen ziyaretçilere anlatamaya çalıştıklarını belirten Atalar, özellikle eski Antep evlerinin giriş kapısında bulunan kapı tokmağı ve şakşakı ile ilgili de bilgi vererek, Saklı Konak’ta sergilenen eserlerin tarihi özelliklerinden dolayı ziyaretçilerde tarihi eşyalara sahiplenme bilinci artırdığını söyledi.

Atalar, “Aslında burada bir yaşam kültürünü anlatıyoruz. Bu tabaklarda ne yenirdi? Bu kazanda ne pişerdi? Nasıl bir sofra adabı vardı. İnsanlar bunları ne için kullanırdı. Mesela bir kapı tokmakları çok merak edilen bir şey, Antep evlerinin kapılarında iki tane tokmak olur. Bir tane üstte bir el şeklinde, bir diğeri altta şakşakı denilen bölüm. Bütün Antep evleri içe dönük olduğu için dışarıdan gelen misafiri görme şansınız yok. O nedenle eve erkek geldiği zaman üstteki tokmağı çalar. Kadın veya çocuk geldiğinde alttaki şakşakıyı çalar. Evdeki kadında gelenin erkek mi, bayan mı ve çocuk mu olduğunu anlayarak ona göre örtünür, giyinir ve kapıyı açar. Çünkü kapıda bir delik yok. Dışarıdan geleni görme şansı yok. Bu gelenek Antep’in dışında, Maraş ve Urfa gibi bölgelerde de var. Ama bu Antep’te genelde olarak daha ağırlıklıdır. Bu sadece bir gelenek. Kazanlarımız ayrı bir gelenektir. Çünkü Antep’te yemek kültürü çok geniş olduğu için ona uygun olarak da malzemelerde zamanla ustalar tarafında üretilmiştir.”diye konuştu.

Saklı Konak Bakır Eserler Müzesi

Saklı Konak bakır eserleri müzesi özel koleksiyondan oluşan Türkiye’nin ilk müzesidir. Müzedeki eserler, koleksiyoner Ali Atalar tarafından başta Gaziantep ve yöresi olmak üzere Türkiye’nin tüm bölgelerinden toplanan bakır eserlerinden oluşmaktadır.

Saklı Konak bakır eserleri müzesinde, 1700’lü yıllardan başlayan ve Cumhuriyetin ilk yıllarına kadar devam eden dönemde yetişmiş ustaların el emeği göz nuru eserleri yer almaktadır. Müzedeki eserler ustaların maharetleri, dönemin özellikleri, yaşam kültürlerini ve yaşadıkları dönemle ilgili bilgiler vermektedir.

Yaklaşık bin beş yüz parça eserin bulunduğu müzede, Osmanlı döneminde yaşamış bakır ustalarına ait sanat eserleri sergilenmektedir. Müzede, tabaklar, ibrikler, kazanlar, taslar, tepsiler, satıllar, sürahiler, kantarlar, radyolar, Osmanlı dönemine ait silah ve süngü, kamalar ve kılıçlar gibi birçok etnoğrafik eser yer almaktadır.

Bakır eserlerinin sergilendiği tarihi yapı, Osmanlı döneminde yapılmış iki ayrı binadan oluşmaktadır. Tarihi bina üzerinde bulunan kitabede yapım tarihi 1322 (hicri) olarak belirtilmiştir. (İbrahim Koçyiğit-İLKHA)