■ Riyad Makaev / Doğruhaber / Analiz

Orta Asya`nın en büyük yüzölçümüne sahip olan Kazakistan Müslüman bir halkın yaşadığı bir yerdir. Ne yazık ki Kazaklar da diğer Orta Asya Türk topluluklar gibi Sovyetler döneminde büyük bir değişime uğradı. Müslüman bir memleket olmasına rağmen gayri Müslimlerin daha fazla olan tek bir Orta Asya cumhuriyetlerindendir. 2.729.900 km2 yüzölçümü ile (Batı Avrupa`nın yüzölçümü kadar) dünyanın en büyük dokuzuncu ülkesidir. Müslüman ülkelerin ve Türk devletlerinin yüzölçümü bakımından en büyüğü, doğal kaynaklar bakımından da en zenginidir. Bağımsızlığın ardından siyasi ve ekonomik istikrara kavuşan Kazakistan`da büyük petrol, uranyum, demir, altın ve kurşun rezervleri bulunmaktadır. Kazakistan doğal kaynakları ve toprakları itibarıyla önemli bir ülkedir. Hacim ve çeşit bakımından mineral ve hammadde yatakları ile dünyanın sayılı ülkelerinden biridir. Kazakistan Türk tarihinin önemli devletlerinden olan Saka, Hun, Göktürk, Kıpçak, Karahanlı, Altın Ordu gibi devletlerin merkez üssü, Kıpçak, Oğuz, Karluk gibi Türk boylarının beşiği olmuştur. Komşuları olarak kuzeyde Rusya, güneyde Türkmenistan, Özbekistan ve Kırgızistan, doğuda Çin bulunur. Ülkenin ayrıca Hazar Denizi ve Aral Gölü`ne kıyısı vardır.

Orta Asya cumhuriyetlerinin arasında en çok dini değiştirenler de Kazaklar oldu. Kazakistan`da Kazak Müslümanlar gibi artık Kazak Hristiyanlar da vardır. En büyük misyonerlik faaliyetleri de Kazakistan`da yürütülmektedir. Belki en büyük Orta Asya cumhuriyetlerinden olmasından mı yoksa 90 çeşit yer altı madenlerinden mi veya petrol ve doğalgazdan mı bilinmez misyonerlerinin en fazla önem verdiği Kazakistan memleketidir.

Yönetim olarak cumhuriyettir. 1991 yılında Sovyetler Birliği`nden ayrılan Kazakistan, anayasada Üniter, laik Cumhuriyet olarak tanımlanmaktadır. Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra Kazakistan`ın Başkanı olarak seçilen Nursultan Nazarbayev halen Kazakistan`ın Başkanı olarak görev yapmaktadır. Her seçimde yüzde 90 oy oranı ile seçilen Nazarbayev ülkenin tüm ticaretini, kızlarıyla birlikte yönetmektedir. Nazarbayev`in sahip olduğu saraylar, arabalar, yatlar, uçaklar ve daha önemlisi paranın miktarı şuana kadar kimse bilmiyor. Tek bilinen ise Arap Şeyhlerinden zengin olduğudur.

Nazarbayev Özbekistan Cumhurbaşkanı İslam Kerimov`dan Müslümanlara yönelik izlemiş olduğu sert politikadan pek geri kalmamakla birlikte Hıristiyanlara yönelik uygulamış olduğu yumuşak politikasıyla da göze çarpmaktadır. Ülkede her sene kilise sayısı artmakta ve Kazaklar her gün geçtikçe İslam`ı bırakıp Hıristiyanlığı benimsedikleri görülmektedir. Belki bu durum Kazakistan`ın laikliği benimsemiş olmasından kaynaklanmakta. Çünkü Kazakistan`da Hıristiyanlık boynuna haç takmak ve kilisede parayla satın aldığı mum yakmakla yetiniyor.

Laik bir siteme sahip olduğu halde gösterişli beş yıldızlı oteller gibi Nazarbayev tarafından yaptırılan bazı camiiler görmeye değer. Böyle gösterişli camilerin yerine İslam anlatmaya ve öğretmeye bütçe ayrılmış olsaydı Kazakistan`da dini değiştiren Müslümanlarını görmeyebilirdik.

Bugün Suriye`de ve Irak`ta DAEŞ saflarına katılan gençlerin Orta Asya Cumhuriyetlerinden gelenlerini hesaplarsak en çok Kazakistan`dandır. Nazarbayev yönetiminin uygulamış olduğu sert politikadan dolayı Ehlisünnet Müslümanları çok büyük zulüm görmektedirler. Kazakistan`da İslam bir Kur`an İslam`ı olmaktan çoktan çıktı. Kültürel olarak niteledikleri hurafelerle dolu İslam söz konusudur. Sistem de buna müsaade etmektedir. Belki bu Müslümanlar arasında ihtilaflar olsun diye uygulamış olduğu bir sistemdir. Çünkü daha önce olmadığı bu kültürel İslam son zamanlarda tüm Orta Asya Cumhuriyetlerinde ve Rusya`da uygulanmaya başlandı.

Kazakistan diğer Orta Asya Cumhuriyetlerine göre daha demokratik bir yerdir. Yani bu demek değildir ki Nazarbayev insan haklarına riayet etmekle insanlara her türlü özgürlüğü tanımış. Tam tersi insan hakları pek tanınmaz ama gayri resmi vergisini ödedikten sonra ticaret yapma özgürlüğü verilmektedir. Dolaysıyla özel sektör gün geçtikçe gelişmektedir. Durum böyle devam ederse, en gelişmiş ve en laik Orta Asya cumhuriyeti Kazakistan olacaktır.

Kazakistan`da insanların Nazarbayev`in kızı ile bağlantısı bulunursa yapamayacağı iş veya çözemeyeceği problem yoktur. Rüşvet bakımından Rusya`dan sonra ikinci sırada zikredebiliriz. İslam ile veya Müslümanlarla hiç alakası olmayan yönetim ve rejim kendi problemleri içinde fazla sürmez yok olabilir. Çünkü adaletten eser kalmamış, iş çığırından çıkmış, halkın sabrı tükenmek üzere…